Hà Tĩnh: Đột phá cơ cấu giống

Nông dân Hà Tĩnh làm đất gieo cấy vụ xuân 2013

Cơ cấu trà lúa xuân sớm gồm các loại giống dài ngày nên chịu khá nhiều yếu tốt bất lợi như thiên tai, sâu bệnh; giống sẽ tiêu tốn nhiều nước và thời gian chăm sóc. Từ vụ ĐX 2011-2012 trở về trước, trà lúa xuân sớm chiếm xấp xỉ 50% diện tích, chủ yếu là giống IR1820, NX30, Xi23… các giống này đã lạc hậu, bộc lộ nhiều điểm yếu. Đặc biệt khả năng chống chịu kém, chất lượng gạo không đảm bảo. Vì thế, vụ ĐX 2012 - 2013, Hà Tĩnh chủ trương bỏ hẳn trà xuân sớm; có huyện còn mạnh dạn không gieo cấy trà xuân trung.

Lâu nay, tập quán canh tác giống lúa dài ngày đã trở thành thói quen của nông dân Hà Tĩnh. Mặt khác, lao động nông thôn đã thiếu lại phải tập trung gieo cấy trong thời gian từ 7-10 ngày. Hơn nữa, lúa xuân muộn xuống giống vào thời điểm rét nhất trong năm nên để thực hiện được chủ trương này là việc làm không dễ dàng.

Tuy SX lúa xuân ngắn ngày sẽ gặp khó khăn, nhưng vì lợi ích, hiệu quả lâu dài nên khi có chủ trương chuyển đổi cơ cấu giống được cấp ủy, chính quyền các cấp hưởng ứng cao và tập trung vào cuộc quyết liệt.

Để triển khai chủ trương này, tỉnh đang gặp nhiều khó khăn, nhưng đã dự định dành một khoản ngân sách trên 20 tỷ đồng để hỗ trợ giá giống, nilon che phủ mạ, tập huấn cho nông dân... Vấn đề đặt ra lúc này các cấp, ngành liên quan, đặc biệt ngành nông nghiệp phải chỉ đạo kiên quyết, đề phòng một số nông dân duy ý chí, lén lút sử dụng các loại giống lúa cũ...

Qua theo dõi nhiều năm, trà xuân muộn ở Hà Tĩnh thường bố trí các loại giống như Khang dân 18, Xuân mai 12, Nếp 352, Nếp 98, Hương thơm 1, Bắc thơm 7, DV108... và một số giống lúa lai. Vụ ĐX này, chủ trương của tỉnh là cơ cấu trà lúa xuân trung chiếm 30% diện tích; chủ yếu các giống Xi23, NX30, P6; trà xuân muộn 70% diện tích gồm các giống: Nếp 98, RVT, HT1, VTNA2, Nhị ưu 838… Hai giống cho trà xuân muộn chủ lực các vụ trước là Khang dân 18 và Xuân mai 12 không có trong cơ cấu của đề án.

Việc thay thế các giống Khang dân 18, Xuân mai 12 bằng các giống RVT, VTNA2 với diện tích khá lớn, liệu các DN có đủ lượng giống cung ứng? Hiện có nhiều ý kiến khác nhau. Các giống lúa ngắn ngày như RVT gạo ngon nhưng độ thuần không cao và khó tính, giá thành gạo thấp; giống lúa VTNA2 độ đồng đều cao, năng suất khá nhưng trong điều kiện thâm canh trung bình chưa vượt qua Khang dân 18. Những hạn chế trên của một số giống lúa cơ cấu cho vụ ĐX này cần khắc phục như thế nào đòi hỏi trí tuệ, khách quan của cơ quan quản lý SX nông nghiệp.

Theo tìm hiểu, không ít đơn vị cung ứng giống đang sử dụng thóc ăn mua từ các hộ nông dân bán với giá 4.700 đồng/kg (thóc tươi) và 6.000 đồng/kg (thóc khô) sau đó phơi khô, xay xát rồi bán ra thị trường với giá 25.000 - 26.000 đồng/kg, thậm chí đến 30.000 đồng/kg thu lãi lớn. Trong khi đó, giống lúa nguyên chủng SX với quy trình nghiêm ngặt, giá nhập kho trên dưới 10.000 đồng/kg, bán ra thị trường 16.000 - 17.000 đồng/kg đã trang trải đủ chi phí và có lợi nhuận.

Phải chăng, các đơn vị kinh doanh giống lợi dụng sơ hở về tính độc quyền và cầu vượt trên cung để hưởng lợi quá lớn? Thấy tiền "chênh lệch" cao nên không ít địa phương, tổ chức xã hội đang giành nhau quyền cung ứng giống.

Từ những băn khoăn về cơ cấu mùa vụ, đặc biệt cơ cấu giống và giá giống, Hà Tĩnh cần có những biện pháp quản lý hữu hiệu để tạo thuận lợi cho nông dân SX và nguồn tiền trợ giá giống của tỉnh đến đúng đối tượng.