Kinh tế tập thể hoạt động hình thức
Trưởng ban Kinh tế Trung ương, ông Vương Đình Huệ khẳng định: Kinh tế tập thể với nhiều hình thức hợp tác đa dạng, mà nòng cốt là HTX, hoạt động trên nguyên tắc tự nguyện, tự chủ, tự chịu trách nhiệm và cùng có lợi; dựa trên tinh thần hợp tác, chia sẻ, mang lại lợi ích cho các thành viên và xã hội; không chỉ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế mà còn có đóng góp quan trọng trong phát triển văn hóa, xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Phát triển kinh tế tập thể là một chủ trương xuyên suốt, nhất quán của Đảng, Nhà nước ta.
“Tuy nhiên, về tổng thể, chuyển biến của khu vực kinh tế tập thể còn chậm, tình trạng yếu kém của kinh tế tập thể chưa được khắc phục; tỷ lệ đóng góp vào GDP của cả nước giảm dần; quy mô của tổ hợp tác, HTX nhỏ; trình độ công nghệ lạc hậu, trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý yếu, chất lượng, hiệu quả hoạt động của các HTX, tổ hợp tác còn thấp; nhiều HTX chưa chuyển đổi theo Luật HTX 2012, hoạt động chưa bảo đảm nguyên tắc của Luật...”, ông Huệ nói.
Ông Huệ cũng cho rằng, nhiều HTX nông nghiệp hoạt động theo hình thức, xã viên không góp vốn, góp sức vào hoạt động của HTX, chỉ sử dụng một số dịch vụ như thủy lợi, vật tư nông nghiệp của HTX.
Ngoài ra, vấn đề xử lý nợ xấu của HTX kéo dài nhiều năm chưa được giải quyết, hoạt động yếu kém, hiệu quả thấp, trong khi xã viên toàn bộ là các hộ nông dân trong thôn, xã làm mất đi cơ hội hình thành các tổ hợp tác, HTX kiểu mới.
Theo ông Vương Đình Huệ, vấn đề đặt ra, trong cơ chế thị trường sự phát triển của HTX, tổ hợp tác là một tất yếu khách quan.
Đồng quan điểm trên, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát cho rằng, mô hình HTX, tổ hợp tác còn hạn chế do 4 nhóm vấn đề là cách tiếp cận, chính sách, quản lý nhà nước và vai trò của cấp ủy. “Chẳng hạn như về cách tiếp cận, HTX là loại hình cao của kinh tế tập thể, tạo ra lợi ích cho các bên tham gia.
Chúng ta có thể tạo ra nhiều HTX, nhưng nếu mối liên kết trong HTX không hiệu quả thì hiệu quả của HTX đó cũng sẽ thấp”, Bộ trưởng Cao Đức Phát nhấn mạnh.
Theo người đứng đầu ngành nông nghiệp, trước yêu cầu tái cơ cấu nền kinh tế ngày càng sâu rộng, SX trong nước phải đối mặt với cạnh tranh ngày càng gay gắt, thì nhu cầu hợp tác để giảm chi phí SX, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa là hết sức cần thiết.
Ở một góc nhìn khác, Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang Triệu Tài Vinh cho biết, khâu yếu nhất trong phát triển kinh tế hợp tác vẫn là tổ chức nông dân; cách tiếp cận về kinh tế tập thể, HTX vẫn còn khác nhau. Để khắc phục vấn đề này, ông Vinh dẫn chứng một số mô hình điểm xây dựng HTX thành công ở tỉnh Hà Giang.
| Đến hết năm 2013, cả nước có 10.339 HTX; trong đó có 9.221 HTX dịch vụ nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi, tổng hợp) và 1.136 HTX chuyên ngành. Tổng số xã viên HTX nông nghiệp cả nước khoảng 6,7 triệu người. Tuy nhiên, quy mô của các HTX, tổ hợp tác còn nhỏ (10-30 thành viên/tổ). Nội dung hợp tác giữa các thành viên chủ yếu là chuyển giao kỹ thuật, áp dụng giống mới, dịch vụ thủy lợi; rất ít các HTX, tổ hợp tác có các hoạt động kinh doanh. Liên kết SX giữa HTX với DN cũng rất hạn chế, thành viên Ban điều hành hầu hết chưa qua đào tạo, bồi dưỡng nên việc quản lý tổ chức hoạt động hiệu quả không cao. |
Đó là các tổ hợp tác được thành lập có nhiệm vụ vừa chỉ đạo SX, vừa hỗ trợ các hộ gia đình phát triển SX tập trung theo phương châm “4 có - 5 cùng” (có chỉ đạo, đầu tư, có thu hồi, có quỹ phát triển thôn, có nhóm sở thích; cùng chỉ đạo - giống – thời vụ - chăm sóc - thu hoạch); xây dựng các làng nghề truyền thống, tạo vùng nguyên liệu cung cấp cho các cơ sở SX, chế biến nông nghiệp.
Phải tạo chuyển biến căn bản trong kinh tế tập thể
Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận, làm rõ về cơ sở lý luận, thực tiễn; thống nhất đánh giá tình hình, kết quả đạt được; phân tích, làm rõ nguyên nhân những yếu kém của kinh tế tập thể.
Các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm phát triển HTX của các HTX chuyển đổi, HTX thành lập mới theo Luật HTX 2012; các mô hình liên kết trong SX giữa hộ nông dân, HTX và DN từng khu vực trong cả nước; những kinh nghiệm trong xây dựng, nhân rộng các mô hình tổ chức kinh tế tập thể điển hình tiên tiến...
Hội thảo đề xuất, kiến nghị các giải pháp phù hợp với thực tiễn nhằm nâng cao nhận thức về bản chất, vai trò của kinh tế tập thể, HTX; nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, thống nhất hành động của cấp ủy, chính quyền các cấp trong việc tổ chức thực hiện Nghị quyết và Luật HTX năm 2012, tạo sự chuyển biến căn bản về kinh tế tập thể.
Phát biểu kết luận Hội thảo, ông Nguyễn Thiện Nhân, Chủ tịch UB Trung ương MTTQ Việt Nam khẳng định, kinh tế hợp tác ở nước ta đã có chủ trương từ rất lâu, có nhiều thành tựu nhưng cũng rất khó khăn.
“Kinh tế hợp tác là phương thức để hỗ trợ hộ kinh tế cá thể cạnh tranh được trong kinh tế thị trường. Muốn SX thực sự gắn với thị trường, muốn hội nhập quốc tế và XK phải qua một khâu hỗ trợ thứ ba là HTX, nhưng không triệt tiêu sản xuất cá thể. UB Trung ương MTTQ Việt Nam sẽ tiếp tục nghiên cứu để góp phần phát huy hơn nữa vai trò, lợi thế của kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường”, ông Nhân nhấn mạnh.
Các ý kiến tham luận tại Hội thảo sẽ được Ban Kinh tế Trung ương tổng hợp, báo cáo Trung ương Đảng và các cơ quan chức năng, góp phần thúc đẩy phát triển, nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể, chuẩn bị sơ kết việc thực hiện Kết luận 56-KL/TW của Bộ Chính trị khóa XI về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa IX) về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể.
