Nuôi trồng thủy sản thích ứng với biến đổi khí hậu

Thứ năm - 31/07/2025 09:16

Hiện nay, Hà Tĩnh có gần 7.400 ha diện tích nuôi trồng thủy sản. Những năm gần đây, do tác động của biến đổi khí hậu với tình trạng nắng nóng kéo dài, mưa bão và lũ lụt xảy ra thường xuyên, hoạt động nuôi trồng thủy sản trên địa bàn gặp nhiều rủi ro. Trước thực trạng đó, người nuôi đã chủ động tìm kiếm, ứng dụng các giải pháp kỹ thuật nhằm thích ứng với điều kiện thời tiết bất thường, hướng đến phát triển sản xuất bền vững, nâng cao năng suất, chất lượng và bảo vệ môi trường.

Mặc dù điều kiện thời tiết bất lợi, dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhưng anh Dương Quốc Khánh, phường Trần Phú, tỉnh Hà Tĩnh vẫn duy trì hiệu quả sản xuất nhờ áp dụng quy trình nuôi tôm thâm canh 3 giai đoạn, sử dụng công nghệ vi sinh kết hợp hệ thống lọc nước tuần hoàn (RAS).
Mô hình gồm 3 ao: ao ươm (vèo), ao nuôi giai đoạn 1 và ao nuôi giai đoạn 2, mỗi ao có diện tích 1.500-1.800 m², thiết kế bằng khung sắt mạ kẽm, lót bạt HDPE chống thấm và bảo vệ kết cấu. Anh Khánh sử dụng chế phẩm sinh học gây tảo làm thức ăn tự nhiên, đồng thời cải thiện môi trường ao nuôi. Nước thải từ ao nuôi được đưa về ao xử lý có diện tích khoảng 35 m², sử dụng vi sinh để loại bỏ phân, tạp chất; sau khi đạt tiêu chuẩn, nước được tái sử dụng trở lại, tạo thành hệ thống tuần hoàn khép kín.

Mô hình nuôi tôm ba giai đoạn đang mang lại hiệu quả cho người dân Hà Tĩnh trước thách thức của biến đổi khí hậu.

Theo anh Khánh, mô hình giúp tiết kiệm nước, kiểm soát môi trường, giảm chi phí, nâng tỷ lệ sống của tôm lên trên 85%, có thể nuôi 2–3 vụ/năm với năng suất cao hơn gấp nhiều lần so với phương pháp truyền thống. Với diện tích 5.000 m², mật độ thả 150 con/m², sau 90 ngày, tôm đạt kích cỡ 35-40 con/kg, năng suất hơn 10 tấn. Với giá bán 170.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận đạt gần 1 tỷ đồng.
Năm 2024, Công ty Cổ phần Thủy sản Thông Thuận, xã Cổ Đạm đã đầu tư 4 nhà màng nuôi công nghệ cao với tổng kinh phí trên 3 tỷ đồng. Giám đốc công ty, ông Võ Châu Trọng cho biết: "Việc nuôi trong nhà màng giúp tôm được sống trong môi trường sạch, ít ô nhiễm, hạn chế tác động từ thời tiết cực đoan. Sử dụng hoàn toàn men vi sinh thay cho hóa chất giúp bảo vệ môi trường, nâng tỷ lệ sống lên trên 80% và chất lượng tôm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu."
Năm 2025, Hà Tĩnh đặt mục tiêu phát triển 680 ha nuôi tôm công nghệ cao trong tổng số 2.250 ha nuôi tôm toàn tỉnh. Đây là giải pháp chiến lược nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế và đảm bảo phát triển ngành thủy sản theo hướng bền vững.
Ngoài nuôi thâm canh công nghệ cao, mô hình nuôi thủy sản xen ghép cũng được nhiều hộ dân tại Hà Tĩnh lựa chọn nhằm thích ứng với biến đổi khí hậu.

Nuôi xen ghép cho hiệu quả kinh tế cao trên cùng một đơn vị diện tích, góp phần bảo vệ môi trường

Trước đây, gia đình anh Trương Thế Cương, phường Thành Sen chủ yếu nuôi tôm thẻ chân trắng. Tuy nhiên, do ảnh hưởng thời tiết và dịch bệnh, hiệu quả không cao. Sau khi được Trung tâm Ứng dụng KHKT và Bảo vệ cây trồng, vật nuôi thành phố Hà Tĩnh (cũ) hỗ trợ, anh chuyển sang mô hình nuôi xen ghép tôm sú, cua biển và cá đối mục trên diện tích 1 ha. Sau hơn 6 tháng, với 5 vạn con tôm sú, 5.000 cua xanh và 5.000 cá đối mục, mô hình đem lại lợi nhuận 250 triệu đồng/ha.
Anh Cương chia sẻ: "Nuôi xen ghép giúp tận dụng thức ăn ở mọi tầng nước, hạn chế dịch bệnh và giảm thiểu ô nhiễm đáy ao. Cá đối mục còn ăn rong rêu, thức ăn dư thừa, góp phần cải thiện môi trường ao nuôi, giảm chi phí xử lý nước, hướng đến sản xuất bền vững."
Thời gian qua, Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh đã triển khai nhiều mô hình thủy sản hiệu quả như: nuôi cá chim vây vàng theo tiêu chuẩn VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm; nuôi cua biển 2 giai đoạn thích ứng với biến đổi khí hậu; nuôi lươn không bùn đảm bảo an toàn thực phẩm... Các mô hình này đều mang lại hiệu quả kinh tế cao, đồng thời bảo vệ môi trường, phù hợp với định hướng phát triển bền vững của tỉnh.

Để tiếp tục thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, ngành chuyên môn khuyến cáo người nuôi cần:
ðChủ động ứng dụng công nghệ mới, kỹ thuật tiên tiến;
ðXây dựng mô hình nuôi đa loài, đa tầng;
ð Tăng cường quản lý chất lượng môi trường nước;
ðTừng bước chuyển đổi sang mô hình nuôi theo hệ thống bể, thu nhỏ diện tích ao để kiểm soát dễ dàng;
ðƯu tiên mô hình nuôi nhiều giai đoạn, khép kín và sử dụng chế phẩm sinh học.

Bên cạnh đó, các địa phương cần có quy hoạch vùng nuôi thủy sản phù hợp, đầu tư hạ tầng thiết yếu như: đê điều, trạm bơm, hệ thống điện, cấp thoát nước... để hỗ trợ người dân phát triển nuôi trồng thủy sản hiệu quả và bền vững.
Thích ứng với biến đổi khí hậu trong nuôi trồng thủy sản là một quá trình dài hơi, cần sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp. Cùng với đó, việc xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp sẽ tạo điều kiện thu hút đầu tư vào lĩnh vực nuôi trồng thủy sản công nghệ cao, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, đảm bảo an sinh xã hội và bảo vệ môi trường sinh thái.

Ánh Nguyệt
Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh