2015, xuất khẩu tôm có về đích?

Cung thừa và sức mua giảm

Nhìn vào cơ cấu và giá trị xuất khẩu các mặt hàng thủy những năm qua sẽ thấy, con tôm luôn chiếm một phần quan trọng trong kế hoạch xuất khẩu hằng năm của các nhà quản lý. Năm 2014, trong 8 tỷ USD của xuất khẩu thủy sản, con tôm chiến hơn 51%. Vì thế, trong 6 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm đạt 1,3 tỷ USD, giảm 28% so cùng kỳ năm trước đã khiến giá trị xuất khẩu thủy sản 6 tháng đầu năm giảm 16% so với cùng kỳ.

Hiện con tôm Việt Nam có ba thị trường quan trọng là Mỹ, Nhật và EU, trong đó, Mỹ và Nhật là hai thị trường quyết định đến giá trị xuất khẩu của doanh nghiệp xuất khẩu tôm. Năm nay, hai thị trường này giảm sức mua đã ảnh hưởng đến giá trị xuất khẩu của con tôm.

Theo VASEP, những năm trước, hội chứng tôm chết sớm (EMS) xuất hiện đồng loạt tại các nước nuôi tôm, khiến nguồn tôm nguyên liệu cung cấp cho thị trường giảm trong khi nhu cầu không giảm. Năm nay, EMS đã được khống chế ở hầu hết các nước, vì thế, sản lượng tôm nuôi được dự báo tăng mạnh. Một khi nguồn cung tôm từ các nước như Ấn Độ, Thái Lan… dồi dào, các nhà nhập khẩu sẽ “tạm dừng” để làm giá.

Điểm dễ dàng nhận thấy là các nước có xuất khẩu tôm trong khu vực như Ấn Độ, Thái Lan hay các nước Nam Mỹ vốn có thế mạnh về tôm thẻ chân trắng, còn Việt Nam với điều kiện tự nhiên thuận lợi có thể nuôi một lúc tôm thẻ chân trắng lẫn tôm sú và có thể chuyển đổi cho nhau khi nhu cầu thị trường cần.

Có thể kỳ vọng?

Theo Bộ NN&PTNT, diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng của cả nước khoảng 40.000 ha, giảm gần 19% so cùng kỳ năm trước, riêng ĐBSCL diện tích thả nuôi là 34.800 ha, giảm 26,5%, sản lượng trên 66.000 tấn, giảm hơn 22% so cùng kỳ. Cùng đó, sau khi tôm thẻ rớt giá, nhiều hộ đã chuyển sang tôm sú. Hiện, diện tích nuôi thả tôm sú vào khoảng 550.000 ha, tăng gần 3% so cùng kỳ năm trước, sản lượng đạt 111.000 tấn, tăng gần 3%. Nhiều tỉnh có diện tích nuôi tôm sú tăng, như Kiên Giang hơn 11% diện tích và gần 16% sản lượng, Sóc Trăng tăng gần 3% về diện tích nhưng tăng tới hơn 48% về sản lượng.

Theo ông Lê Văn Quang, Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn Thủy hải sản Minh Phú, giá tôm giảm trong thời gian qua là do trong năm 2014, nguồn cung tôm vượt quá nhu cầu tiêu thụ khoảng 4% và năm nay khoảng 7%, vì thế giá tôm trên thị trường thế giới không thể tăng lên được.

Còn theo ông Trương Đình Hòe, thường thời điểm những tháng cuối năm, nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm chế biến từ tôm bắt đầu tăng mạnh. Một tín hiệu đáng mừng cho con tôm Việt Nam là trong đợt rà soát sơ bộ hành chính lần thứ 9 (POR9) thuế chống bán phá giá cho khoảng thời gian từ 2/1/2013 đến 31/1/2014, mức thuế trung bình với mặt hàng tôm xuất khẩu của Việt Nam xuống dưới 1%, và thông thường lần công bố kết quả cuối cùng vào tháng 9 hằng năm sẽ không có nhiều biến động so với lần rà soát sơ bộ.

Việc chịu thuế bán phá giá thấp cũng giúp tôm Việt Nam có thể xâm nhập sâu hơn vào thị trường Mỹ, vốn đang chiếm 19% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong nửa đầu năm. Vì thế, có thể lạc quan tin rằng, xuất khẩu cả năm sẽ ở mức 4 tỷ USD, tương đương với năm 2014.