Heo tăng giá: Bài học chuỗi liên kết

Từ liên kết của C.P

Thông thường các công ty giống hoặc thức ăn chỉ giao việc kinh doanh sản phẩm cho các đại lý, thương lái, nhưng C.P tạo dựng chuỗi liên kết rất khoa học trong chăn nuôi heo. C.P. Việt Nam là một trong những công ty phát triển mô hình liên kết chăn nuôi heo hiện đại, thành công và đáng nghiên cứu, tham khảo. 

Công ty này chỉ yêu cầu người nuôi đảm bảo diện tích đất đai và chuồng trại (bỏ vốn xây dựng chuồng trại) sau đó sẽ được cấp giống, thức ăn, bao tiêu đầu ra. C.P ký hợp đồng với các chủ trang trại đáp ứng được các điều kiện về diện tích đất, chuồng trại để liên kết nuôi gia công. Hợp đồng ký kết dài hạn có giá trị tới 5 năm và chủ trang trại nuôi gia công được nhận 3.500 đồng/kg tăng trọng. Với hợp đồng như vậy, người nuôi yên tâm để đầu tư vào nuôi heo. Ngoài ra, việc nuôi heo mô hình công nghiệp còn rất mới với đa số người nông dân, việc được hỗ trợ kỹ thuật, nguồn thức ăn tốt chính là điểm tựa cho nông dân. 

Cái khó của liên kết với C.P chủ yếu là vấn đề diện tích triển khai chăn nuôi, với khoảng 1 ha mặt bằng và vốn đầu tư chuồng trại khoảng 1 tỷ đồng. Song nếu người dân liên kết với nhau, nhiều hộ cùng tham gia, hoặc liên kết dưới hình thức tổ nhóm, hợp tác xã thì việc liên kết nuôi gia công cho C.P rất khả thi. Ở các vùng trung du miền núi, diện tích đất rộng, giá đất cũng thấp, rất thuận lợi trong việc liên kết với các Công ty như C.P. 

Trong khi chăn nuôi heo hiện nay khó nhất là đầu ra bấp bênh, chăn nuôi quy mô từ 500 - 1.000 con thì cung cấp thị trường tại chỗ rất “căng”, phải dựa vào xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc. Khi xuất khẩu tiểu ngạch gặp khó thì người nuôi điêu đứng. Trong khi đó, nhờ liên kết với các công ty lớn, vốn có hệ thống cửa hàng tiêu thụ, người dân vẫn có thể bán sản phẩm của mình với giá có lãi, duy trì được tổng đàn, tạo việc làm quanh năm. Điển hình là việc các đối tác của C.P vẫn bán được heo cho Công ty này với giá cả ổn định ngay trong thời điểm thịt heo ế ẩm và giảm giá mạnh.  

Lợi ích

Liên kết chuỗi trong chăn nuôi heo không chỉ có lợi cho người nuôi mà cũng rất có lợi cho các công ty giống và thức ăn. Một giám đốc công ty thức ăn cho chúng tôi biết: “Trước đây chúng tôi giao thức ăn cho các đại lý tiêu thụ, chi phí trung gian đội lên nhiều, khiến giá thành thức ăn rất cao, người mua ít. Khi chúng tôi trực tiếp liên kết cung cấp thức ăn cho các trang trại, giá thành hạ, người dân tin tưởng, doanh số tăng lên rất nhanh”. 

Các công ty sản xuất giống và thức ăn hiện nay đều cố gắng tìm đầu ra giúp người nông dân, hỗ trợ kỹ thuật để việc chăn nuôi giảm dịch bệnh, có hiệu quả kinh tế cao, với phương châm: “Người nuôi thành công, công ty thức ăn mới có lợi nhuận”. 

Công ty Thái Dương là một ví dụ, công ty có 2 trang trại liên kết chăn nuôi heo thịt và heo nái sinh sản tại Nghệ An, được địa phương đánh giá là rất thành công. 

Các địa phương cũng dần hình thành các doanh nghiệp tư nhân chăn nuôi kinh doanh heo, và các doanh nghiệp này cũng là một đầu mối cho các liên kết khi họ tổ chức mạng lưới trang trại bao quanh, cung cấp heo cho công ty. Nhờ vậy, các công ty tư nhân giảm được vốn đầu tư, không cần quá nhiều nhân lực và kinh nghiệm mà vẫn đảm bảo nguồn cung ổn định. 

Việc liên kết trong chăn nuôi cũng giúp các doanh nghiệp mở rộng địa bàn vươn ra các tỉnh xa. Chẳng hạn các công ty chăn nuôi tại các tỉnh phía Nam hiện đã đầu tư mạnh ra các tỉnh phía Bắc. Đơn cử như Công ty TNHH Đại Thành Lộc (TP Hồ Chí Minh) đã đầu tư tại Nghệ An một trang trại heo quy mô lớn nhất Nghệ An và cả vùng Bắc Trung  bộ với diện tích 26 ha, mỗi tháng xuất chuồng 5.200 heo con. 

Tư duy chăn nuôi bền vững

Quá trình liên kết trong chăn nuôi heo không chỉ giúp tăng tổng đàn, tiêu thụ sản phẩm ổn định mà còn thay đổi công nghệ chăn nuôi, giúp người nông dân tiếp cận với những phương thức chăn nuôi tiên tiến. 

Đa số các hộ, các trang trại trước khi liên kết đều có cơ sở sản xuất sơ sài, dịch bệnh nhiều, ô nhiễm nặng, nhưng bắt tay vào liên kết với các công ty, nhờ sự tư vấn và mạnh dạn đầu tư, đã hình thành nhiều trang trại đạt tiêu chuẩn tiên tiến, cung cấp thịt sạch cho thị trường. 

Tại Quảng Ngãi, Công ty TNHH Dịch vụ Kinh doanh Đức Hòa có dự án đầu tư chăn nuôi heo khép kín 12 nghìn con heo thịt mỗi năm, đồng thời liên kết hơn 3.000 trang trại. Chỉ riêng đầu tư trang trại, hệ thống xử lý môi trường, với kinh phí hơn 16 tỷ đồng. Đây là những mô hình giúp người chăn nuôi tiếp cận với chăn nuôi bền vững, đảm bảo không ô nhiễm môi trường. 

Khuyến khích liên kết

Mặc dù liên kết trong chăn nuôi heo đã xuất hiện ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước với nguồn vốn khá lớn, song theo thống kê của Cục Chăn nuôi, tỷ lệ tham gia liên kết chuỗi trong lĩnh vực chăn nuôi heo tại Việt Nam chỉ mới đạt 4%. 

Ngoài nguyên nhân cơ sở vật chất và tài chính chưa đảm bảo cho nhiều hộ tham gia liên kết thì không ít các cơ sở có đủ điều kiện không tham gia liên kết, muốn tự mình tạo dựng sự nghiệp riêng, tự chăn nuôi, tự tiêu thụ. Theo các chuyên gia nước ngoài, tư duy tiểu nông trong chăn nuôi vẫn còn khá phổ biến. Những người có kinh tế khá giả, thường thích chăn nuôi tự cung tự cấp hơn làm một mắt xích trong chuỗi liên kết với các doanh nghiệp. 

Trong khi đó, tập đoàn Mavin (Australia) sở hữu chuỗi giá trị “Từ Nông trại tới Bàn ăn”, gồm TĂCN, con giống, thuốc thú y, giải pháp chăn nuôi hiệu quả và thực phẩm chế biến với sản lượng heo thịt ra thị trường năm 2017 lên tới gần 300.000 con. Tập đoàn này luôn mở rộng liên kết với các trang trại trong nước và phải khá vất vả tìm đối tác từ Bắc tới Nam. 

Do đó, nhiều chuyên gia cho rằng để ngăn chặn đà suy giảm đàn heo tại các địa phương thì việc tổ chức liên kết trong chăn nuôi, giúp người chăn nuôi tiêu thụ sản phẩm với giá hợp lý, giảm giá thành, tăng chất lượng sản phẩm hướng đến xuất khẩu là hướng đi mà các địa phương sẽ cần lưu tâm hơn trong thời gian tới đây.