Doanh nghiệp rút lui
Toàn tỉnh Quảng Nam có 34ha rau được sản xuất theo quy trình VietGAP. Trong đó, nổi tiếng là các vựa rau Lang Châu Bắc (xã Duy Phước, huyện Duy Xuyên), Mỹ Hưng (xã Bình Triều, huyện Thăng Bình) và Bầu Tròn (xã Đại An, huyện Đại Lộc). Ông Trần Út - Chi cục phó Chi cục Bảo vệ thực vật Quảng Nam cho biết: “Riêng tại Lang Châu Bắc có diện tích 2,7ha rau VietGAP hiện nay đang tạm ngừng sản xuất do không duy trì được mối liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm”.
Làng Lang Châu Bắc có truyền thống lâu đời làm rau. 3 năm trước, làng được quy hoạch thành vùng rau VietGAP, với 21 hộ dân tham gia, trên diện tích 2,7ha. Năm 2012, làng được Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản Vùng 2 tại Đà Nẵng cấp giấy chứng nhận thương hiệu “Rau Lang Châu Bắc”. Ngày ấy, ai cũng háo hức. Ông Lê Trung Ba - Phó ban Nông nghiệp xã Duy Phước nhớ lại: Ngoài cán bộ giám sát chặt chẽ sản xuất rau, làng còn được Trung tâm và Chi cục Bảo vệ thực vật Quảng Nam phối hợp Tổ chức Lao động Quốc tế ILO hỗ trợ tập huấn, hướng dẫn cho từng hộ nông dân. Làng còn có một nhà sơ chế rau đầu tư trên 500 triệu đồng và một công ty tư nhân đứng ra tiêu thụ rau. Đáng tiếc, niềm vui kéo dài không lâu...”.
Được biết, lúc đó, trung bình mỗi ngày làng sản xuất hơn 1 tấn rau. Trong khi đó, công ty phụ trách tiêu thụ chỉ mua chưa tới 100kg/ngày. Sau 6 tháng thu mua cầm chừng, công ty này rút chân khỏi làng. Ngay sau đó, Công ty TNHH Việt Thiên Ngân (Đà Nẵng), vào thay thế mua được 500kg rau/ngày. Nhưng chỉ được 1 năm, công ty này cũng bỏ đi.
Bà Nguyễn Thị Hồng ở thôn Lang Châu Bắc, xã Duy Phước, cho biết: “Nhà tôi có 1 sào rau trồng mồng tơi, dền. Lúc sản xuất VietGAP, mỗi tháng thu về 4 triệu đồng/sào. Nhưng sau đó không có đầu ra cho rau, đành chịu. Giờ tôi chuyển sang làm rau thường bán ở chợ, với giá 25.000 đồng/chục mớ, thu về tháng khoảng 2 triệu đồng”.
Tương tự, bà Trần Thị Tặng có 2 sào đất, với kinh nghiệm 20 năm trồng rau, vậy mà giờ đây bà phải trồng xen canh vừa ngô vừa rau thường. Bà cho biết: “Làm rau VietGAP thì không có đầu ra. Phải chấp nhận làm rau thường, bán chợ”.
Tạm ngừng một làng, ảnh hưởng cả huyện
Hiện tại, toàn xã Duy Phước có 179ha rau bố trí tại 8 thôn, mỗi thôn có một vùng rau đặc thù riêng. Ông Lê Trung Ba cho biết: “Vì không tìm được đầu ra nên việc quy hoạch các vùng rau khác đang cầm chừng…”. Trước mắt, xã sẽ cố gắng duy trì vùng rau Lang Châu Bắc bằng cách liên kết với Ban quản lý chợ Nam Phước để thuê quầy bán rau”.
Trao đổi với chúng tôi, ông Huỳnh Văn Ánh - chuyên viên VietGAP, Phòng NNPTNT huyện Duy Xuyên cho biết, toàn huyện có 34ha quy hoạch rau VietGAP, tuy nhiên đầu ra cho rau không có nên huyện cũng cầm chừng trong nhân rộng. Sở NNPTNT tỉnh Quảng Nam có đề xuất với Công ty Đông Phương (Khu công nghiệp Điện Nam- Điện Ngọc) giới thiệu các công ty mua rau VietGAP, nhưng đã qua 2 cuộc họp, vẫn chưa thấy công ty đồng ý.
Có thể nhận thấy, mối liên hệ giữa sản xuất và tiêu thụ rau VietGAP là rất lỏng lẻo. Ông Trần Út cho biết thêm, hiện nay tiêu thụ sản phẩm rau VietGAP tại Quảng Nam thông qua hai hình thức, liên kết giữa doanh nghiệp - tổ chức đại diện nông dân (hợp tác xã/tổ hợp tác) – nông dân; và liên kết giữa tổ chức đại diện nông dân – nông dân.
Theo ông Út, hình thức liên kết giữa hợp tác xã/tổ hợp tác - nông dân tại vùng sản xuất rau VietGAP Mỹ Hưng và Bầu Tròn đang dần đi vào ổn định. Riêng vùng rau VietGAP Lang Châu Bắc có hình thức liên kết giữa doanh nghiệp – tổ hợp tác – nông dân phải tạm ngừng do doanh nghiệp rút lui.
