Mía đường thua thiệt vì sức cạnh tranh yếu

Chủ nhật - 13/10/2013 21:20

Nhập khẩu (NK) 1.000 tấn đường các doanh nghiệp (DN) sản xuất sữa, nước ngọt và bánh kẹo sẽ được hưởng 3,5-4 triệu đồng tiền chênh lệch về giá so với mua đường từ nhà máy. Với giá bán đường cao hơn từ 2.000-4.000 đồng so với đường NK và đường lậu, các nhà máy đường trong nước đang đứng trước nguy cơ mất sân nhà trong các năm tới.

Tồn kho, hủy hợp đồng

Ông R.Subbaiah, Tổng giám đốc Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam (Phú Yên) cho biết, mỗi năm KCP sản xuất được khoảng 9 triệu tấn đường. Tuy nhiên, hiện nay việc tiêu thụ đường của nhà máy hết sức khó khăn. Lượng đường tồn kho ở mức kỷ lục 38.000 tấn. Trong khi đó một số đối tác mua đường đã hủy hợp đồng để chuyên sang dùng đướng NK vì lý do đường nội giá cao hơn 2.000 đồng/kg.

“Hiện chúng tôi bán được khoảng 65% sản lượng đường làm ra, nhưng số tiền này không đủ trả cho công nhân. Nếu hạ giá bán đường xuống nữa công ty sẽ lỗ vốn vì chi phí mua mía ở Việt Nam cao hơn ở Thái Lan, ở Lào và các nước khác khoảng 20-22 USD/tấn. Nhưng nếu không hạ thì tồn kho lớn này không giải phóng được sẽ hết sức khó khăn cho niên vụ mới”, ông Subbaiah nói.

Tương tự, ông Lê Văn Thanh, Tổng Giám đốc Công ty CP mía đường Lam Sơn cho hay, hiện DN này còn tồn kho khoảng 12.000 tấn đường. Theo kế hoạch, niên vụ tới công ty sẽ sản xuất được khoảng 120.000 tấn đường nữa. Với giá đường NK ở mức 12.700-1.800 đồng/kg trong khi các nhà máy dù đã hạ 15% nhưng giá bán đường vẫn ở mức 15.000-15.200 đồng/kg nên không thể bán được đường tồn kho cho DN trong nước mà chỉ trông chờ vào XK tiểu ngạch để có thể giải phóng nguồn hàng.

Theo ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội mía đường Việt Nam, tính chung 41 nhà máy đường trong nước, hiện nay lượng đường tồn kho 220. 000 tấn, hầu hết là loại đường tinh luyện (RE) với giá thành sản xuất cao, không thể hạ thấp hơn để bán xả hàng vì nếu bán lỗ các nhà máy sẽ lâm vào thế khó khăn vì các cổ đông sẽ đồng loạt phản ứng, rút vốn. Khi đó việc tiêu thu mía, cân đối cung cầu ngành đường sẽ trở nên ngày càng nan giải.

Nghịch lý: Thừa vẫn nhập

Ông R.Subbaiah cho rằng, chính sách NK đường hiện nay cần phải được Nhà nước tính toán lại vì lượng đường trong nước sản xuất ra nhiều năm nay đang dư thừa mỗi năm vài trăm ngàn tấn. Theo ông Subbaiah, việc NK theo cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO và AFTA thực tế được ký kết trong thời điểm ngành mía đường trong nước khó khăn. Nay hoàn toàn có thể đặt ra những điều kiện về thuế suất để hạn chế chứ không cứng nhắc cho rằng việc NK là bắt buộc phải thực hiện.

Với lợi nhuận chỉ 2-3 triệu đồng/ha/vụ, nhiều hộ dân ở các tỉnh ĐBSCL
không còn mặm mà với cây mía.

Trong khi đó ông Nguyễn Thành Long cũng nhận định rằng, việc cấp phép NK đường cho cả các đơn vị nhà máy sản xuất đường là việc sẽ phải xem xét lại. Vì trong hạn ngạch, một số nhà máy đường trong nước vẫn được cấp phép nhập một khối lượng lớn đường thô để chế biến. Bên cạnh đó, mới đây Bộ Công Thương lại còn cho phép một số DN được NK đường theo cách thức tạm nhập tái xuất. Theo quan sát của Hiệp hội, cách làm này để lộ kẽ hở cho các DN hợp thức hóa đường lậu, bán ra thị trường chứ không hề xuất đi.

Tính toán của ông Long cho thấy trong bối cảnh hiện nay, để sản xuất ra 1kg đường các nhà máy trong nước sẽ mất chi phí khoảng 15.500 đồng. Trong đó bao gồm 12.500 tiền mua mía nguyên liệu, 3.000 đồng chi phí cho nhiên liệu, vận hành, lao động… Do đó, khi giá đường xuống thấp như hiện nay, mỗi kg đường bán ra, các nhà máy sẽ phải chịu lỗ 300-500 đồng.

Ông Long cho rằng sở dĩ đường Việt Nam vẫn có thể XK sang Trung Quốc được là vì giá bán đường thấp hơn so với giá tại Trung Quốc. Tuy nhiên, nếu Bộ Công Thương không tạo điều kiện cho DN xuất đi dễ dàng trong những thời điểm phía Trung Quốc “chịu ăn hàng” thì từ niên vụ tới trở đi ngành đường sẽ còn tiếp tục lao đao. Nhất là đến năm 2015 khi Hiệp định thương mại hàng hóa được thực hiện, đường từ Thái Lan với ưu thế giá rẻ sẽ được NK vào với thuế suất 0%. “Lúc đó nếu các nhà máy trong nước vẫn phải mua mía 1 triệu đồng/tấn để chế biến thì sẽ đồng loạt thua lỗ. Nếu hạ giá mua mía xuống còn 600-700 ngàn đồng/tấn thì người dân các nơi sẽ đốt mía trồng cây khác”-ông Long nói.

“Hiện nay ở Việt Nam sản xuất mía chủ yếu dạng nhỏ lẻ. Mỗi hộ chỉ canh tác khoảng 0,5 - 1ha, làm theo dạng thủ công nên chi phí rất cao. Nếu các địa phương không quy hoạch lại đồng mía một cách hợp lý về thời vụ, nâng quy mô sản xuất lớn hơn, ứng dụng cơ giới hóa, Các nhà máy không đầu tư thiết bị hiện đại, giảm số lượng lao động, tiến tới tự động hóa giảm chi phí, tăng hiệu suất… Các cơ quan quản lý thị trường không có những giải pháp hiệu quả trong viêc ngăn chặn đường lậu thì trong vài năm nữa ngành mía đường sẽ nhường sân nhà cho đường ngoại”, ông Nguyễn Thành Long.

Minh Tuấn (kinhtenongthon.com.vn)

Tags: đường