Cao Bằng: Những nỗ lực xóa “trắng” xã nông thôn mới

Những khó khăn từ điều kiện đặc thù

Theo ông Nguyễn Sinh Cung, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chánh Văn phòng điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh Cao Bằng, nguyên nhân khiến các xã đạt tiêu chí xây dựng nông thôn mới thấp là điều kiện kinh tế, cơ sở hạ tầng, dân trí… còn thấp; địa hình đồi núi rộng, dân cư phân tán… Đặc biệt nguồn vốn đầu tư của Nhà nước cho chương trình còn thấp; việc thực hiện lồng ghép nguồn lực từ các chương trình, dự án khác chưa được nhiều.

Ông Nguyễn Sinh Cung - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cao Bằng

Tổng nguồn vốn bố trí trực tiếp cho chương trình là 3.733 tỷ đồng; trong đó vốn trực tiếp cho chương trình là 248 tỷ đồng; vốn từ các chương trình mục tiêu triển khai trên địa bàn các xã là 3.441 tỷ đồng và 44 tỷ đồng do cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức đóng góp.

Sự eo hẹp ngân sách kèm theo việc tỉnh Cao Bằng có hơn 100 xã đặc biệt khó khăn, xuất phát điểm thấp, nên việc đáp ứng và hoàn thành bộ tiêu chí NTM là nhiệm vụ chưa thể thực hiện một sớm một chiều.

Bên cạnh đó, tâm lý trông chờ, thụ động của một bộ phận người dân ảnh hưởng không nhỏ đến việc triển khai thực hiện cuộc vận động. Chính vì vậy số xã chỉ đạt từ 1-5 tiêu chí còn rất nhiều. Các tiêu chí như nâng cao thu nhập, giảm tỷ lệ hộ nghèo, môi trường, chợ nông thôn… đang là những thách thức đối với các xã miền núi đặc biệt khó khăn của tỉnh.

Cũng theo ông Nguyễn Sinh Cung, Cao Bằng là địa phương có địa hình chia cắt mạnh, sản xuất hàng hóa chưa phát triển, tỷ lệ hộ nghèo cao hơn 20%, có sáu huyện hưởng chính sách 30a của Chính phủ.

Hạ tầng nông thôn Cao Bằng đã có nhiều cải thiện.

Theo quy định của Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới, thu nhập của người dân nông thôn giai đoạn 2013-2015 phải đạt bình quân từ 18 triệu đồng/người/năm. Tuy nhiên, do tập quán sản xuất của người dân khu vực miền núi còn lạc hậu, diện tích đất canh tác của nhân dân ít, chủ yếu là đất đồi rừng, khó sản xuất nên để thu nhập của người dân đạt chuẩn trên là một vấn đề nan giải.

Chợ nông thôn Cao Bằng.

Trong 19 tiêu chí thì tiêu chí về vệ sinh môi trường của tỉnh là đạt thấp nhất và rất khó thực hiện, đến nay tỉnh chỉ có 1 xã/177 xã hoàn thành tiêu chí môi trường. Toàn tỉnh mới có 11% số hộ gia đình nông thôn có chuồng trại gia súc hợp vệ sinh. Việc sử dụng đất nghĩa trang vẫn phụ thuộc vào phong tục, tập quán địa phương, chủ yếu quan tâm đến chôn cất người qua đời mà chưa quan tâm đến diện tích cây xanh, các công trình phụ trợ, mỹ quan.

Cần những cơ chế phù hợp với đặc thù của tỉnh

Chính phủ đã yêu cầu 5 địa phương còn trắng xã nông thôn mới, phấn đấu đến hết năm 2015, mỗi tỉnh này phải có ít nhất 1 xã đạt chuẩn nông thôn mới. Chính phủ cũng đã có quyết định sửa đổi 5 tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới; trong đó chợ nông thôn được sửa lại là "không nhất thiết mỗi xã phải có một chợ để phục vụ người dân", chợ theo quy hoạch và đạt chuẩn theo quy định chứ không phải đạt như tiêu chí cũ. Điều này giúp các địa phương trong tỉnh có thể điều chỉnh để xây dựng theo đặc thù vùng miền, bảo đảm tính bền vững của tiêu chí. Tuy nhiên, dù một tiêu tiêu chí đã được sửa đổi nhưng với địa phương có nhiều điều kiện đặc thù như tỉnh Cao Bằng thì khó khăn vẫn còn không ít.

Nghị quyết của Đại hội XVIII Đảng bộ tỉnh Cao Bằng vừa qua đã đưa ra 17 chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2020, như: Tổng sản phẩm trên địa bàn đạt tốc độ tăng bình quân trên 7,0%/năm; GDP bình quân đầu người đạt 1.650 USD; tổng vốn đầu tư toàn xã hội bình quân tăng trên 10%; thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn bình quân mỗi năm tăng trên 10%; tổng kim ngạch xuất nhập khẩu qua địa bàn tăng 10%/năm… Đồng thời, Nghị quyết xác định 6 chương trình trọng tâm: Tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới; Nâng cao nguồn nhân lực; Phát triển kinh tế đối ngoại; Phát triển du lịch; Định hướng và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và hợp tác xã; Phát triển hạ tầng giao thông nông thôn.

Như vậy, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XVIII Đảng bộ tỉnh, trong giai đoạn mới Cao Bằng tiếp tục tập trung ưu tiên đầu tư cho các xã đã tiệm cận, gần hội đủ các yếu tố đạt chuẩn nông thô mới. Tỉnh tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ; đẩy mạnh và nâng cao chất lượng phong trào xây dựng NTM, nhằm khơi dậy và phát huy tính chủ thể của người dân, không trông chờ, ỷ lại Nhà nước.

Thực hiện chủ trương này, trước hết tỉnh chú trọng tận dụng tổng thể các nguồn lực từ Nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, nhất là sự đồng thuận của người dân trong xây dựng chương trình.

Kinh tế cửa khẩu được xác định là một trong những trọng tâm phát triển, làm động lực cho xây dựng nông thôn mới của Cao Bằng những năm tới.

Cũng theo tinh thần của Nghị quyết, trong nhiệm kỳ mới, Cao bằng tập trung khai thác có hiệu quả lợi thế về kinh tế cửa khẩu, du lịch. Mở rộng quan hệ đối ngoại, hợp tác và hội nhập Quốc tế, tăng cường Quốc phòng an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, lãnh thổ quốc gia. Thực hiện có hiệu quả các chính sách an sinh xã hội, giải quyết việc làm, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, giảm nghèo nhanh và bền vững. Những chính sách này nếu thực hiện tốt sẽ là cơ sở vững chắc, tạo nguồn lực quay trở lại đầu tư cho công tác xây dựng nông thôn mới.

Ông Đoàn Quốc Chính - PGĐ Sở Xây dựng tỉnh Cao Bằng

Theo ông Đoàn Quốc Chính - PGĐ Sở Xây dựng tỉnh Cao Bằng, tỉnh xác định kinh tế cửa khẩu là một trong những động lực quan trọng nhằm đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và tạo động lực cho các vùng kinh tế khác, đây cũng đồng thời được xác định là nguồn lực quay trở lại xây dựng nông thôn mới. Bởi vậy công tác quy hoạch, đầu tư xây dựng cở sở hạ tầng tại các khu kinh tế cửa khẩu được quan tâm thực hiện. Đến nay tỉnh đã hoàn thành điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thị trấn Hùng Quốc và khu vực cửa khẩu Trà Lĩnh; điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng thị trấn Tà Lùng và có chủ trương điều chỉnh quy hoạch chi tiết khu trung tâm thị trấn Tà Lùng, lập quy hoạch phân khu Khu kinh tế cửa khẩu Trà Lĩnh; quy hoạch khu vực kho bãi phục vụ kinh doanh tạm nhập tái xuất thực phẩm đông lạnh trên địa bàn tỉnh...

Những định hướng trong giai đoạn mới

Để đẩy nhanh hơn nữa cuộc vận động xây dựng nông thôn mới, ông Nguyễn Hoàng Anh, Bí thư Tỉnh ủy - Chủ tịch HĐND tỉnh Cao Bằng cho rằng các địa phương cần chủ động, tích cực, tập trung huy động các nguồn lực đầu tư vào nông thôn.

Ông Nguyễn Hoàng Anh - Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Cao Bằng

Bên cạnh đó các địa phương cũng cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, phát huy sự tham gia tích cực, chủ động của nhân dân và sự quan tâm của toàn xã hội trong thực hiện chương trình. Đồng thời, công tác kiểm tra đôn đốc việc thực hiện được tăng cường, đánh giá, kịp thời động viên, khen thưởng các cá nhân, tổ chức đi đầu trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới.

Ðể các xã biên giới tiến kịp các xã có điều kiện thuận lợi, ngoài nỗ lực của địa phương, rất cần sự hỗ trợ hiệu quả của Nhà nước; trong đó có chính sách đặc thù đối với từng xã; giải quyết đồng bộ nhiều lĩnh vực có liên quan về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Nhận thức của cả hệ thống chính trị và người dân được nâng lên, tạo thành phong trào sâu rộng. Từ đó, tập trung chỉ đạo thực hiện những nội dung trọng điểm, bức xúc trên địa bàn và có nhiều cơ chế, chính sách linh hoạt để huy động nguồn lực thực hiện. Chú trọng hơn nữa đầu tư kết cấu hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất và đời sống người dân; thúc đẩy sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn phát triển theo hướng tích cực, xây dựng nhiều mô hình sản xuất hàng hóa hiệu quả, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân.

Diện mạo nông thôn mới Cao Bằng dần đổi thay từng ngày

Như vậy, để sớm hiện thực hóa giấc mơ nông thôn mới, Cao Bằng cần lựa chọn linh hoạt mục tiêu đầu tư cũng như tính toán về tính khả thi để không lãng phí các tiêu chí khó đạt và không cần thiết với địa phương, nhất là những vùng đặc biệt khó khăn. Những nội dung, định hướng liên quan đến xây dựng nông thôn mới được đưa ra tại Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Cao Bằng lần thứ XVIII cho thấy sự điều chỉnh đúng mức và cần thiết về định hướng phát triển NTM về lâu dài và bền vững, không chạy đua thành tích của tỉnh. Chính sách tập trung nguồn lực cho xã điểm, tập trung phát triển kinh tế cửa khẩu làm động lực cho xây dựng nông thôn mới, còn lại điều hòa các tiêu chí phù hợp với hướng giúp người dân thoát nghèo, cải thiện cuộc sống trước, sau này đủ tiềm lực sẽ nâng dần các tiêu chí nông thôn mới là thiết thực, phù hợp với điều kiện đặc thù của tỉnh Cao Bằng.