HTX bí vốn, cơ chế vay trên thoáng dưới không thông

Dù thời gian gần đây, các ngân hàng thương mại đã mạnh dạn tham gia vào mảng thị trường HTX nhưng những vướng mắc của HTX về vốn và nhân lực vẫn chưa được tháo gỡ triệt để.

Ông Phan Quốc Ân, Chủ nhiệm HTX chăn nuôi Quý Hiền (Lào Cai) đang có 38 hộ xã viên chia sẻ: HTX sản xuất nhỏ lẻ, nên giá bán không ổn định. Nếu thời tiết tốt, các hộ trong HTX chăn nuôi tốt, cung lớn hơn cầu, thời tiết kém thì cầu lại lớn hơn cung.

Do sản xuất quy mô nhỏ lẻ nên chưa mạnh dạn đầu tư đổi mới, không dám mời chuyên gia về hướng dẫn chăn nuôi. Vì sản xuất nhỏ lẻ nên hệ số quay vòng vốn thấp.

Ruộng trũng sình lầy xưa giờ trở thành khu trồng rau củ an toàn rộng hàng trăm ha của HTX Anh Đào tại Đà Lạt. Ảnh: Đinh Tuấn

Hiện nay vốn HTX Quý Hiền lên tới hơn hàng chục tỷ nhưng HTX vẫn đang lúng túng vì vốn là tài sản đóng góp của xã viên.

Và theo yêu cầu thì khi các hộ thành viên góp vốn cho HTX bắt buộc phải sang tên chính chủ cho HTX nhưng từ đây đặt câu hỏi: Liệu các hộ có yên tâm sản xuất hay không? Các HTX nông nghiệp không biết tìm nguồn vốn ở đâu để đầu tư mua sắm thiết bị, mở rộng kinh doanh, sản xuất.

Ông Đào Xuân Cần - nguyên Chủ tịch Liên minh HTX cũng thẳng thắn nói,  Luật HTX ra đời từ năm 2012, nhưng thực trạng của các cơ sở kinh tế hợp tác, HTX hiện nay nói chung rất khó tiếp cận được các nguồn vốn vay từ các ngân hàng, các tổ chức tín dụng.

Ngân hàng “xa mặt cách lòng”

Từ năm 2013, chính sách về vốn cho các HTX được mở rộng. Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành nhiều cơ chế chính sách để tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn về vốn nói chung và khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng nói riêng đối với kinh tế tập thể.

Ngoài việc được tiếp cận dòng vốn tín dụng ngân hàng bình đẳng như các thành phần kinh tế khác, kinh tế tập thể mà nòng cốt là các HTX cũng được tiếp cận với các chính sách hỗ trợ về lãi suất, về tín dụng tín chấp của NHNN.

Đáng chú ý là chính sách hỗ trợ lãi suất xóa đói giảm nghèo nhanh và bền vững, chương trình hỗ trợ nhằm giảm tổn thất trong nông nghiệp, chính sách cơ cấu lại nợ, miễn, giảm lãi vay và được xem xét cho vay mới đối với người nuôi tôm và cá tra gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, chương trình cho vay thí điểm phục vụ nông nghiệp …

Đến hết tháng 10 vừa qua, số dư nợ tín dụng đạt hơn 2.000 tỷ đồng với 31 dự án được giải ngân. Các ngân hàng thương mại cam kết hỗ trợ cho vay với tổng số tiền hơn 5.600 tỷ đồng.

Gần đây nhất là việc nới hạn mức vay tín chấp cho HTX, chủ trang trại, cụ thể với hai chủ thể này khi hoạt động trên địa bàn nông thôn hoặc hoạt động sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp được vay tín chấp, vay vốn không có đảm bảo bằng tài sản tối đa 500 triệu đồng tại các tổ chức tín dụng (TCTD).

Tuy nhiên, vốn cho tam nông đang được kích, nhưng vốn cho HTX vẫn chiếm tỷ lệ khá khiêm tốn, chưa xứng với tiềm năng.

Theo khảo sát (tính đến hết tháng 3/2015) của NHNN Việt Nam, tại Nghệ An, tổng dư nợ cho vay của tất cả các tổ chức tín dụng trên địa bàn khu vực kinh tế hợp tác xã và tổ hợp tác chỉ chiếm 0,76% tổng dư nợ nông nghiệp nông thôn trên địa bàn. Tương tự ở Hà Tĩnh là 0,69% và ở Thanh Hóa  là  0,11%.

Bà Nông Thị Biệt, Chủ nhiệm HTX Minh Anh (TP.Bắc Kạn) chia sẻ, vì không có tài sản thế chấp, các thủ tục vẫn còn rườm rà, cứng nhắc nên ngân hàng và HTX chưa thể có tiếng nói chung.

Chuyên gia tài chính ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu phân tích, điểm yếu nhất của HTX là không có phương án vay vốn rõ ràng, không có trụ sở mà dễ hiểu hơn là khả năng minh bạch tài chính hạn chế nên ngân hàng khó có thể tạo niềm tin vay vốn. 

Ảnh: Đinh Tuấn

Nói và làm cần đồng tốc với nhau

Để thực hiện có hiệu quả chính sách ưu đãi về tín dụng đầu tư phát triển, ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, cần xây dựng hệ thống liên kết giữa Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Trung ương và các Quỹ địa phương theo hướng Quỹ Trung ương là đầu mối hướng dẫn, tư vấn và phối hợp cùng Quỹ địa phương triển khai hỗ trợ vốn cho các HTX theo các hình thức khác nhau như hợp vốn đồng tài trợ, uỷ thác...

Các chính sách tín dụng cho HTX cũng cần phải đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu và thống nhất chung.

Ngân hàng phải xác định đối tượng phục vụ của vốn tín dụng ngân hàng không chỉ có HTX mà còn bao gồm cả xã viên của HTX nên các chính sách tín dụng không thiên lệch quá vào kinh tế hộ hay các xã viên mà cần tập trung nhiều hơn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX.

Tuy nhiên việc cấp tín dụng phải dựa trên cơ sở đánh giá hiệu quả, khả năng hoàn trả vốn của phương án, dự án kinh doanh do hợp tác xã, hay do xã viên đề nghị.

Ngành ngân hàng cũng cần đồng hành, chia sẻ với các HTX nông nghiệp, đảm bảo cho dòng vốn tín đến được đúng địa chỉ, không bị lợi dụng và sử dụng trái mục đích bởi các hợp tác xã hoạt động thiếu hiệu quả, sai bản chất, hoạt động hình thức, không mang lại lợi ích cho thành viên.

Thanh Hằng
http://vietnamnet.vn/