Nhóm công tác thu hút đầu tư nông nghiệp: Tạo vị thế mới cho nông dân

 

Đầu tháng 2/2015, nhóm công tác đã thu hút 10 doanh nghiệp (DN) “đầu tàu” ở phía Nam, đầu tư vào chuỗi giá trị nông nghiệp chủ lực, với các dự án đầu tư cụ thể. Ở phía Bắc, 18 DN đầu tàu khác cũng tham gia bằng những dự án nông nghiệp lớn.
DN là “điểm nhấn” trong chuỗi giá trị
Trong giai đoạn phát triển mới, bên cạnh vai trò điều hành của Chính phủ, vai trò chủ lực của người sản xuất, cần phải có sự đồng hành quyết định của DN. DN là tác nhân năng động nhất trong chuỗi giá trị, có tiềm lực giải quyết 3 điểm nghẽn lớn nhất của nông nghiệp Việt Nam hiện nay. Thứ nhất, các DN có nguồn vốn lớn có thể tăng cường đầu tư cho nông nghiệp quy mô lớn và hiệu quả. Thứ hai, DN nhanh nhạy nắm bắt thị trường, giúp kết nối thị trường tiêu thụ hàng hóa nông sản trong nước và quốc tế. Thứ ba, DN có tiềm lực ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ cao vào sản xuất và chế biến giúp nâng cao giá trị gia tăng, tăng năng lực cạnh tranh cho nông sản.
Mặc dù vậy, vốn DN đầu tư vào nông nghiệp hiện đang có xu hướng giảm dần, vì họ vấp phải không ít khó khăn khi triển khai đầu tư vào lĩnh vực này. Đơn cử như, để đầu tư trồng hoa hiện nay DN phải đóng 25% thuế nhập khẩu nhà kính, 10% thuế GTGT, có nghĩa là mất 35% nộp thuế cho Nhà nước. Mặc dù, trên nguyên tắc thì DN đã được cấp giẩy chứng nhận DN nông nghiệp công nghệ cao thì lẽ dĩ nhiên họ được hưởng chế độ ưu đãi về thuế nhưng với cơ chế mơ hồ, Luật công nghệ cao lại không đề cập rõ mức ưu đãi là bao nhiêu nên họ vẫn bị Hải quan làm khó và phải chịu mức thuế 25%.
Mặt khác, để đầu tư một nhà kính ít nhất họ phải bỏ ra 3 tỷ đồng trong khi ngân hàng không chấp nhận sử dụng nhà kính làm tài sản thế chấp…  Chính những yếu tố trên đang vô hình trung làm giảm sức cạnh tranh của Cty, ngay cả trong nước đó là chưa nói tới thị trường xuất khẩu.Trước những khó khăn mà cộng đồng DNvấp phải, tôi hi vọng hoạt động của Nhóm công tác thu hút đầu tư vào nông nghiệp nông thôn sẽ là động lực thúc đẩy làn sóng mới của đầu tư tư nhân vào nông nghiệp Việt Nam, nhằm phát huy hết lợi thế, đưa các chuỗi giá trị nông nghiệp Việt Nam ngang tầm khu vực và quốc tế.
Nông dân đứng ở đâu?
Tuy nhiên, trong chuỗi giá trị nông sản thì không chỉ vai trò của DN là quan trọng mà bên cạnh đó, người nông dân cũng sẽ chính là chủ nhân của những sản phẩm nông nghiệp. Do đó, xác định đúng vị trí của người nông dân trong việc hợp tác công tư này lại là vấn đề không phải đơn giản. Về liên kết với nông dân đối với đất đai sản xuất, do số đất đai của người dân chủ yếu còn manh mún, nhỏ lẻ, nên chúng tôi đang nghĩ ra các chương trình hợp tác. Chẳng hạn như nhà máy có thể ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với nông dân, còn nông dân có thể hình thành các tổ hợp tác để sản xuất, bán sản phẩm cho Cty. Hợp tác ở đây cũng có thể được hiểu không có nghĩa góp đất với nhau, mà có thể hợp tác để mua các công cụ sản xuất hoặc có hình thức sản xuất với nhau. Bản thân người nông dân trong mối hợp tác này, phải là người nông dân thông minh:
Thứ nhất, họ phải là người nông dân chuyên nghiệp. Nghề nông tác động tới an ninh và an toàn thực phẩm, tác động trực tiếp tới thiên nhiên. Chính vì thế, người nông dân phải học sản xuất, kinh doanh (có nên vay vốn hay không, sản phẩm trữ lại hay bán), quản lý, phát triển (phối hợp với các nông dân khác, liên kết với DN).
Người nông dân phải học qua trường lớp, qua những lớp tập huấn về quản lý, kỹ thuật, kinh doanh, phải có những chứng chỉ về mặt tiêu chuẩn cây trồng vật nuôi, nghề nghiệp...
Thứ hai, sau khi được đào tạo và cấp bằng, người nông dân phải được tổ chức lại với nhau thành hiệp hội, hiệp hội của những người nông dân chuyên nghiệp. Đó là hiệp hội gắn chặt với quyền lợi và trách nhiệm của người nông dân.
Thứ ba, người nông dân phải được tổ chức lại trong những ngành hàng. Trong những ngành hàng đó, đại diện của các khâu phải được đặt ngang hàng nhau khi đàm phán, có quyền quyết định ngang nhau, ví dụ lá phiếu của đại diện người nông dân cũng ngang với của nhà xuất khẩu hay người chế biến... Tất cả những người ấy đều phải chịu chịu trách nhiệm với chất lượng, thương hiệu của nông sản.
Hợp tác công – tư trong nông nghiệp được kỳ vọng là chìa khóa thu hút đầu tư vào NN. Tuy nhiên, nếu chỉ quan tâm, làm sao để hút DN đầu tư mà quên đi quyền lợi của người nông dân thì đồng nghĩa, chúng ta sẽ không thực hiện thành công tái cơ cấu ngành NN.