Phát triển nông nghiệp 4.0: Giải bài toán về vốn, nguồn nhân lực

Còn nhiều rào cản

Thời gian qua, việc ứng dụng công nghệ tự động, bán tự động trong sản xuất nông nghiệp đã góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất, sản phẩm bảo đảm tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Nhiều mô hình trồng hoa, rau trong nhà màng, nhà kính mang lại giá trị kinh tế cao, như: Đối với cây rau doanh thu đạt từ 2,5 đến 9 tỷ đồng/ha/năm; hoa, cây cảnh từ 0,5 đến 9,9 tỷ đồng/ha/năm; nuôi tôm thẻ chân trắng năng suất đạt 40 tấn/ha, gấp 40 lần so với sản xuất đại trà… Đến nay, cả nước có 30 doanh nghiệp, trang trại ứng dụng công nghệ thông minh vào sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ NN&PTNT, do đất đai manh mún, cả nước hiện có 75 triệu thửa ruộng, thuộc sở hữu của hơn 9 triệu hộ gia đình, nên doanh nghiệp khó đầu tư áp dụng công nghệ cao để thực hiện cơ giới hóa và tự động hóa. Hiện để đầu tư một hécta nhà kính hoàn chỉnh có kiểm soát tự động theo mô hình công nghệ cao của Israel thì cần ít nhất từ 10 đến 15 tỷ đồng; đầu tư cho một trang trại chăn nuôi quy mô trung bình khoảng 150 tỷ đồng.

Tại Hà Nội, triển khai xây dựng nông thôn mới, thành phố đã tập trung xây dựng 123 mô hình ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao. Một số mô hình cho hiệu quả kinh tế cao như: Trồng rau hữu cơ của gia đình bà Đặng Thị Cuối, ở huyện Đan Phượng cho thu nhập từ 2 đến 3 tỷ đồng/ha/năm; vùng trồng hoa, cây cảnh tại nhiều địa phương ngoại thành Hà Nội cho giá trị từ 0,5 đến 2 tỷ đồng/ha/năm... Tuy nhiên, TP Hà Nội chưa có các khu, vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao mà vẫn chỉ dừng ở các mô hình, nên hiệu quả kinh tế chưa cao. 

Ông Nguyễn Xuân Đại, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội cho biết, toàn thành phố mới chỉ có gần 1.500ha sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, trong khi diện tích đất sản xuất nông nghiệp lên đến 150.000ha. Nguyên nhân là do vốn đầu tư vào cơ sở hạ tầng rất lớn, doanh nghiệp chưa mặn mà để đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao; nông dân chưa quen với việc sử dụng công nghệ thông minh trong sản xuất nông nghiệp...

Đòn bẩy xây dựng nông thôn mới bền vững

Để tháo gỡ những bất cập trên, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định, Bộ sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan tập trung phát triển nguồn nhân lực nhằm tạo đột phá cho nông nghiệp thông minh với lộ trình phù hợp; ưu tiên hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng trong các khu, vùng nông nghiệp công nghệ cao. Bộ NN&PTNT cũng sẽ phối hợp với các ngành chức năng xây dựng cơ chế riêng cho Quỹ Bảo lãnh tín dụng đối với các chương trình, dự án đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, giúp doanh nghiệp tiếp cận vốn một cách thuận lợi nhất. Cùng với đó, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong canh tác, phù hợp với vùng sinh thái và quy mô sản xuất để có mô hình nông nghiệp 4.0 quy mô lớn, tạo ra nhiều nông sản độc đáo, bảo đảm an toàn thực phẩm.

Theo ông Ngô Minh Hải, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn TH, hiện nay, TH đã áp dụng hệ thống phần mềm của Israel để quản lý sức khỏe đàn bò, với hệ thống vắt sữa tự động, hiện đại nhằm kiểm soát chất lượng ngay từ đầu. Để doanh nghiệp yên tâm khi đầu tư vào nông nghiệp, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật hiện đại vào sản xuất, các địa phương khi phê duyệt các dự án đầu tư cần bảo đảm quỹ đất, bàn giao đất sạch cho doanh nghiệp. 

Đồng quan điểm, Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ cho biết, trong xây dựng nông thôn mới, TP Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2020 tỷ trọng sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chiếm 35% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp, trong đó sẽ có 600ha trồng rau, hoa, 460ha trồng cây ăn quả... Ngoài chính sách hỗ trợ của Nhà nước về vốn, đất đai thì nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt. Vì vậy, các trường đại học, viện nghiên cứu cần đổi mới đào tạo nguồn nhân lực, tiếp cận các công nghệ mới theo xu thế; tạo ra các công nghệ mới có tính ứng dụng cao phục vụ nông nghiệp thông minh 4.0.

Ứng dụng nông nghiệp thông minh 4.0 là một giải pháp cấp bách để bảo đảm an ninh lương thực và nâng cao chất lượng nông sản. Việc ứng dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 (Internet, công nghệ sinh học, công nghệ nano, công nghệ chiếu sáng, công nghệ robot…) vào nông nghiệp còn góp phần giảm thiểu công lao động, giảm thất thoát do thiên tai, sâu bệnh, an toàn môi trường, tiết kiệm chi phí trong từng khâu hay toàn bộ quy trình sản xuất - chế biến - tiêu thụ... Vì thế, làm tốt nhiệm vụ này sẽ là đòn bẩy thúc đẩy xây dựng nông thôn mới bền vững ở tất cả các địa phương.