Trà xuân muộn + gieo sạ = được mùa

Vụ xuân năm nay, toàn tỉnh cấy 77.700 ha lúa, tuyệt đại đa số là trà xuân muộn (98-99%), trong đó có khoảng 10% diện tích được gieo sạ. Ông Hoan cho biết, từ năm 2008 Nam Định đã triển khai biện pháp gieo sạ thay cấy. Đến nay, qua thực tế đã thấy rõ tính ưu việt của biện pháp này: Tiết kiệm chi phí, năng suất tăng… Nhưng tập quán của bà con nông dân Nam Định từ lâu đời vẫn là cấy, dù đã chứng minh được tính nổi trội nhưng biện pháp gieo sạ vẫn bị nhiều địa phương tiếp nhận một cách dè dặt. Chỉ những nơi đã qua gieo sạ một vụ rồi thì bà con lại đâm mê, nhất quyết không bỏ. Địa phương gieo sạ nhiều nhất là Nam Trực với 2.000 ha, tiếp theo là Nghĩa Hưng, Ý Yên. Chủ trương của tỉnh là trong những vụ tới, sẽ phấn đấu đưa tỷ lệ gieo sạ lên từ 40-50% tổng diện tích gieo cấy…

Về cơ cấu giống lúa, vụ xuân 2012 Nam Định có sự dịch chuyển rất mạnh. Nếu như ba, bốn năm trước, lúa lai chiếm từ 60-70% cơ cấu giống trên tổng diện tích gieo cấy toàn tỉnh thì vụ này chỉ còn 33%, còn lại là lúa thuần, chủ yếu là lúa chất lượng, trong đó giống Bắc thơm 7 chiếm tới 30% cơ cấu giống toàn tỉnh.

Sở dĩ có sự chuyển dịch mạnh như vậy, là bởi hai yếu tố. Thứ nhất là đầu ra của lúa thuần thương phẩm cao hơn lúa lai khoảng 40%, trong khi năng suất không kém lúa lai; vì thế giá trị trên mỗi đơn vị diện tích được nâng cao. Thứ hai là gieo cấy lúa thuần, tỉnh hoàn toàn chủ động được giống; giá giống rẻ, nhiều nơi nông dân có thể tự để giống được.

Hỏi về tám xoan Hải Hậu, một loại gạo đặc sản của Nam Định từng nổi tiếng từ rất lâu đời, ông Hoan cho hay, từ nhiều năm nay, diện tích gieo cấy loại lúa này không nhiều và có xu hướng càng ngày càng teo lại. Nguyên nhân chính là tám xoan chỉ cấy được vào vụ mùa, trên những vùng thổ nhưỡng đặc biệt, năng suất thấp trong khi thời gian sinh trưởng rất dài, nên đã cấy tám xoan thì không thể giải phóng đất để làm vụ đông.

Muốn tám xoan giữ được đúng hương vị của nó thì phải bón toàn phân hữu cơ chứ không thể bón phân hóa học. Hơn thế nữa muốn có gạo thì phải xay bằng cối, giã bằng cối truyền thống chứ không thể xay xát bằng cơ giới, và nấu thì phải nấu nồi đất. Cầu kỳ thế nhưng lúa tám xoan trên thị trường cũng không cao hơn Bắc thơm 7 bao nhiêu. Tám xoan càng ngày càng mất tiếng tăm bởi "gian thương" thường trộn thêm gạo thường vào gạo tám. Tệ hại hơn nữa là một số gian thương còn dùng cây lá tám (một loại cây lá có mùi thơm y hệt gạo tám xoan) giã nát rồi “hồ” gạo thường giả làm gạo tám.