Thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn

Trong ba năm 2015-2017, cả nước chỉ có 23 tỉnh, thành phố thu hút được 64 dự án đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, trong đó phần nhiều là các dự án của doanh nghiệp đăng ký thêm. Ngoài nguyên nhân nguồn vốn hỗ trợ theo quy định của Nhà nước cho các dự án đầu tư mỗi năm ngày một giảm, cụ thể: Năm 2015 bố trí được 168 tỷ đồng, năm 2016 là 78 tỷ đồng và năm 2017 chỉ bố trí tiếp thêm 32 tỷ đồng. Mặc dù số doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp vừa yếu, vừa thiếu, nhưng giá trị kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản toàn ngành trong thời gian qua liên tục tăng, từ 30 tỷ USD năm 2016, lên hơn 36 tỷ USD vào năm 2017, và dự kiến năm nay đạt 40 tỷ USD. Ðiều đó cho thấy sự gia tăng có hiệu quả của các dự án mà các doanh nghiệp tập trung đầu tư để phục vụ chế biến, xuất khẩu các mặt hàng nông sản.

Sản xuất nông nghiệp đã khởi sắc, nhưng hành lang pháp lý, cơ chế để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn còn không ít rào cản với một hệ thống thủ tục nhiêu khê, rắc rối và tầng tầng, lớp lớp. Doanh nghiệp muốn đầu tư vào lĩnh vực trồng trọt, một trong những ngành nghề được tạm coi là khá nhẹ nhàng, trước hết cũng phải có quy hoạch, đánh giá tác động môi trường, rồi xin cấp phép khai thác nước ngầm để tưới cây, và một lần nữa xin cả giấy phép để xả thải. Còn nếu doanh nghiệp nào xin được quy hoạch chăn nuôi, thì phải thêm điều kiện xử lý chất thải áp dụng theo tiêu chuẩn nước thải công nghiệp, và khi muốn bổ sung thêm trồng trọt để tạo liên kết "vườn, ao, chuồng" tận dụng nguồn chất thải từ chăn nuôi sang trồng trọt, góp phần bảo vệ môi trường thì phải xin điều chỉnh quy hoạch…

Bên cạnh đó là những vướng mắc về đất đai. Thực tế thời gian qua cho thấy nhiều địa phương lúng túng khi triển khai chủ trương tích tụ ruộng đất, thêm vào đó là chính sách dồn điền đổi thửa, tạo lập một thị trường chuyển nhượng đất đai. Nếu không quan hệ tốt, đất "bờ xôi ruộng mật" thì "quy hoạch vào nhà ta", còn diện tích "chó ăn đá, gà ăn sỏi" thì giao cho doanh nghiệp. Vì vậy nhiều doanh nghiệp không có diện tích đất đủ lớn để đầu tư sản xuất, phát triển kinh doanh lâu dài, chủ yếu vẫn dừng lại ở các gia trại, trang trại, hợp tác xã, với năng lực sản xuất vừa đủ lớn, nhưng chưa thể phát triển thành doanh nghiệp.

Vì vậy, để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, trước hết cần có hành lang pháp lý, cơ chế vững chắc để không chỉ thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này, góp phần nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp. sau đó là cần giải quyết vướng mắc lớn nhất là về tích tụ ruộng đất, hiện các giải pháp cho thuê quyền sử dụng đất, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, hay chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong thời gian qua đều có những bất cập so với pháp luật hiện hành cho nên không dễ thực hiện. Vì vậy về lâu dài, để tạo ra cơ chế đột phá cần phải có một luật về phát triển doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Tuy nhiên, trong khi chưa xây dựng được luật phát triển doanh nghiệp trong nông nghiệp, nông thôn thì các bộ, ngành, địa phương cần mở rộng đối tượng điều chỉnh, quy định công bố công khai quy hoạch sử dụng đất nông nghiệp, cũng như các chính sách liên quan phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ… để thu hút các doanh nghiệp đầu tư, gắn bó lâu dài với nông nghiệp, nông thôn.

Ðược biết, tại cuộc họp Chính phủ vào ngày 21-2 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã ban hành Công điện 240CÐ-TTg về việc đôn đốc thực hiện nhiệm vụ sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán 2018, trong đó yêu cầu các Bộ: Kế hoạch và Ðầu tư, Tài nguyên và Môi trường khẩn trương nghiên cứu tổ chức các Hội nghị chuyên đề về Giải pháp thúc đẩy thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn; tích tụ, tập trung đất đai đáp ứng yêu cầu sản xuất nông nghiệp quy mô lớn…

Hy vọng với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương, bộ mặt nông nghiệp, nông thôn trong thời gian tới sẽ có nhiều khởi sắc và phát triển bền vững.