Hiệu quả trồng sả tía trên vùng đất bán sơn địa Cẩm Xuyên

Từ cây truyền thống trở thành cây trồng chủ lực
Sả là cây trồng truyền thống ở thôn Sơn Nam, xã Cẩm Thịnh (huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) và từng được trồng rải rác trong vườn nhà để làm gia vị hay đuổi muỗi. Nhận thấy, cây sả dễ trồng, lại bán được giá nên dần dần, người dân trong vùng đã mở rộng diện tích trồng sả.
Từ những thuận lợi trong phát triển cây sả ở Cẩm Thịnh, đó là người dân có nhiều kinh nghiệm trồng sả và có diện tích đất vườn đồi rộng nên trong thực hiện kế hoạch cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế vùng bán sơn địa, UBND xã Cẩm Thịnh đã triển khai nhiều kế hoạch, giải pháp phát triển mở rộng diện tích trồng cây sả phù hợp với tình hình thực tế ở địa phương. Theo đó, xã Cẩm Thịnh đã thành lập tổ hợp tác trồng sả để phát triển cây trồng truyền thống thành cây chủ lực, hướng tới chế biến sâu thành sản phẩm OCOP.   Chị Hà Thị Vinh, thôn Sơn Nam, xã Cẩm Thịnh chia sẻ: "Cây sả bén rễ trong vườn hộ của gia đình đã nhiều năm nay nhưng chủ yếu là trồng tự phát. Tuy nhiên, từ đầu năm lại nay, khi chính quyền địa phương thành lập tổ hợp tác thì gia đình tôi cũng đầu tư sản xuất quy mô hơn. Hiện nay, trong vườn nhà có 4 sào sả đã cho thu hoạch. Tôi đang tiếp tục mở rộng diện tích, trồng thêm 3 sào.".
Cũng có gần 10 năm trồng cây sả, hiện nay, gia đình chị Nguyễn Thị Mến (thôn Sơn Nam, xã Cẩm Thịnh) đang phủ xanh khu vườn của gia đình bằng cây trồng truyền thống này.
"Bình quân mỗi sào, cây sả cho thu nhập khoảng 25 - 30 triệu đồng/năm. Gia đình tôi sở hữu 7 sào sả, mỗi năm thu nhập khoảng 200 triệu đồng. So với trồng keo hay trồng các loại rau màu khác thì cây sả cho hiệu quả kinh tế gấp 3 - 4 lần. Dự kiến thời gian tới, tôi sẽ trồng thêm 2 sào cây sả". Chị Mến phấn khởi cho biết.

Theo người dân địa phương, cây sả dễ trồng, dễ chăm sóc, ít bị dịch bệnh hơn các loại hoa màu, chỉ cần làm cỏ, bón phân đúng quy trình là cho thu hoạch.  Loài cây này đặc biệt phù hợp với thổ nhưỡng vùng đất cao cạn, thiếu nước. Ở những vùng đất càng khô hạn, cây sả càng cho nhiều tinh dầu khi chế biến.
Sả tía từ khi trồng đến khi thu hoạch mất thời gian khoảng 6 tháng, sau đó cứ 3- 4 tháng cho thu hoạch lứa tiếp theo và trồng một lần có thể cho thu hoạch trong 2 năm mới phải trồng lại. Điều đáng nói là sả có thể thu hoạch rải vụ nên hầu như tháng nào người dân cũng có thu nhập. Cây sả được người dân đánh giá là dễ trồng, dễ chăm sóc, ít đầu tư công sức, chịu khô hạn tốt, phù hợp với thổ nhưỡng của địa phương

  Hiện nay, lá sả được người dân thu hoạch bán cho các cơ sở sản xuất, chế biến tinh dầu với giá bán từ 20.000 - 30.000 đồng/yến. Còn thân cây sả được thu hoạch bán cho các chợ đầu mối trên địa bàn Hà Tĩnh với giá từ 25.000 - 30.000 đồng/kg. Nhu cầu sả trên thị trường lớn nên hiện nay, người dân thôn Sơn Nam, xã Cẩm Thịnh sản xuất đến đâu tiêu thụ đến đó.
Chị Nguyễn Thị Tâm - Tổ trưởng Tổ hợp tác trồng sả thôn Sơn Nam cho biết: "Tháng 3/2025, tổ hợp tác chính thức thành lập với 30 thành viên. Sau 2 tháng vận hành, tổ hợp tác kết nạp thêm 8 thành viên. Hiện nay, vùng trồng sả thôn Sơn Nam có diện tích gần 30 ha. Mục tiêu của địa phương là tiếp tục mở rộng diện tích trồng sả trong vườn hộ, nhất là trồng ở những vườn hoang hóa".

Hướng tới chế biến sâu và xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP
Không chỉ tập trung mở rộng sản xuất, hiện nay, nhiều hộ dân ở thôn Sơn Nam cũng đã đầu tư máy móc để nâng cao hiệu quả lao động.
Chị Hà Thị Phượng – một hộ dân trồng sả ở thôn Sơn Nam cho hay: “Nhận thấy cây sả đem lại giá trị kinh tế cao nên 2 năm nay tôi đã mở rộng diện tích trồng sả đồng thời đầu tư thêm máy làm cỏ, đánh luống để thuận tiện cho công việc.
Với 15 sào sả, nếu một mình tôi vừa chăm sóc, vừa thu hoạch mà không có máy hỗ trợ thì quá trình chăm sóc sẽ hết sức vất vả và mất rất nhiều thời gian. Thuận lợi hơn cho chúng tôi là từ khi gia nhập tổ hợp tác, tôi không chỉ được bao tiêu sản phẩm, không phải lo lắng tìm đầu ra mà còn được các thành viên trong tổ hỗ trợ các khâu sản xuất, thu hoạch nên công việc được triển khai nhịp nhàng, hiệu quả hơn."
Để xây dựng vùng nguyên liệu nhằm chế biến sâu sản phẩm OCOP vào năm 2026, hiện nay, Tổ hợp tác trồng sả thôn Sơn Nam, xã Cẩm Thịnh đang tích cực mở rộng diện tích. Theo đó, trong những vườn hộ bỏ hoang, Hội LHPN xã đã huy động hội viên tham gia sản xuất. Tổ hợp tác phấn đấu đạt quy mô trồng tập trung khoảng 50 ha vào năm 2026 để đầu tư chế biến chuyên sâu, xây dựng các sản phẩm OCOP như: tinh dầu sả, tinh bột sả sấy lạnh.
Sả là cây trồng truyền thống, rất thích hợp với vùng đất cao cạn, hạn hán ở xã Cẩm Thịnh. Việc mở rộng diện tích trồng cây sả tía lên đất vườn đồi ở Cẩm Thịnh không chỉ tạo sinh kế ổn định, mô hình này còn góp phần thay đổi tập quán sản xuất, nâng cao tư duy kinh tế của người dân, từng bước đưa Cẩm Thịnh trở thành điểm sáng trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng của huyện Cẩm Xuyên.
Ông Phan Xuân Tùng - Chủ tịch Hội nông dân xã Cẩm Thịnh cho biết: Trong lộ trình phát triển kinh tế, địa phương phấn đấu xây dựng vùng sản xuất sả quy mô lớn ở thôn Sơn Nam và các thôn phụ cận để từ đó đáp ứng đủ nguyên liệu chế biến sản phẩm OCOP. Hiện nay, UBND xã Cẩm Thịnh đã thành lập Tổ hợp tác trồng sả thôn Sơn Nam và tập hợp các hội viên thành lập THT để cùng chia sẻ kinh nghiệm sản xuất, nâng cao chất lượng và sản lượng, giúp nhau tiêu thụ sản phẩm. Thời gian tới, địa phương sẽ giao cho tổ hợp tác đầu tư máy móc nhằm phục vụ chế biến sâu các sản phẩm từ cây sả, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho địa phương.