Ốc bươu vàng gây hại trên lúa hè thu ở Hà Tĩnh

Thứ năm - 03/07/2025 03:21

Hiện nay, trên nhiều cánh đồng tại tỉnh Hà Tĩnh, tình trạng ốc bươu vàng gây hại trên lúa vụ Hè Thu diễn biến phức tạp. Mặc dù mới đầu vụ, nhưng ốc đã xuất hiện với mật độ cao, đặc biệt ở các vùng trũng thấp, đe dọa đến sự sinh trưởng và phát triển của cây lúa.

Vụ Hè thu năm nay, gia đình bà Nguyễn Thị Loan ở thôn Vân Cửu xã Gia Hanh sản xuất hơn 10 sào lúa hè thu. Trong đó, có 6 sào lúa được gieo sớm đã được tỉa dặm xong. Tuy nhiên, qua kiểm tra thăm đồng, ốc bươu vàng năm nay xuất hiện rất nhiều. Hiện bà và các thành viên trong gia đình đang tích cực bắt bằng thủ công nhưng nguy cơ có một số diện tích mới gieo bị ốc cắn phá phải gieo lại.
Bà Nguyễn Thị Loan cho biết: Năm nay, ốc bươu vàng xuất hiện gấp nhiều lần so với năm ngoái. Hiện chúng tôi đang tập trung dùng mồi nhử như xơ mít, rau muốn bỏ từng góc ruộng và nơi nước trũng để làm bẩy thu gom bắt ốc. Nếu những ngày tới, ốc xuất hiện nhiều quá chúng tôi phải sử dụng thuốc để phun diệt vì không có cách nào khác.

Bà con nông dân tích cực áp dụng biện pháp thủ công bắt ốc hạn chế sự gây hại lúa Hè thu
Ông Phạm Văn Hậu ở thôn Bắc Sơn, xã Mai Phụ chia sẻ: “Vụ hè thu, tôi gieo 7 sào lúa, với địa hình ruộng thấp, cộng thêm thời tiết có mưa liên tục, nước không khi nào hết trên mặt ruộng, tạo điều kiện ốc sinh sản nhiều và cắn phá mạnh nên gần ruộng phải dặm lại khá nhiều.”.
Nhiều người dân tại xã Mai Phụ cho biết, trong vụ hè thu, ốc bươu vàng có những đặc tính gây hại nghiêm trọng cho lúa, đặc biệt là ở giai đoạn mạ non. Chúng ăn rễ, thân và lá lúa, làm ruộng lúa bị khuyết khóm, thậm chí phải gieo cấy lại. Ốc bươu vàng hoạt động mạnh vào sáng sớm, chập tối và ban đêm. Nhất là sau mỗi trận mưa, kích thích ốc sinh sản mạnh nên mật độ ốc càng dày đặc thêm.

Các cơ sở tích cực thu mua ốc bươu vàng để chế biến thức ăn nuôi tôm, hải sản.

Để hạn chế thiệt hại, người dân đã tập trung ra đồng bắt ốc, tiêu hủy. Với những hộ dân bắt được số lượng lớn thì đem bán cho các cơ sở chế biến thức ăn chăn nuôi. Theo đó, năm nay cũng xuất hiện nhiều điểm thu mua ốc. Dù giá thu mua rẻ hơn năm ngoái nhưng do số lượng nhiều nên các thương lái vẫn tích cực thu mua.
Ông Hoàng Luân là chủ cơ sở thu mua ốc đóng tại thôn Thống Nhất, xã Đông Kinh cho biết: “Tôi thu mua ốc bươu vàng để cung cấp cho các đầu mối chế biến thức ăn nuôi tôm, hải sản ở phía Nam đã 5 năm nay nhưng chưa bao giờ thấy số lượng nhiều như hiện nay. Trước đây mỗi ngày chỉ 3 - 4 tấn, nay thấp nhất cũng 5 tấn, cao điểm lên tới 20 tấn. Vì ốc nhiều nên giá đã giảm từ 3.500 đồng/kg xuống chỉ còn 2.500 đồng/kg. Chúng tôi vẫn tích cực thu mua số lượng lớn cho bà con nhằm hạn chế việc ốc phá hại lúa hè thu”.

Thời tiết nắng mưa xen kẻ tạo điều kiện ốc bươu vàng tiếp tục phát sinh gây hại, bà con cần chủ động các biện pháp phòng trừ.

Theo Chi cục Trồng trọt và Chăn nuôi Hà Tĩnh, thời tiết mưa nhiều, độ ẩm cao, nhiệt độ dao động từ 20 - 30°C là điều kiện lý tưởng để ốc bươu vàng phát triển mạnh. Hiện diện tích nhiễm trên 120ha, tập trung hầu hết trên các cánh đồng tại các địa phương, nhiều nhất là tại các xã; Gia Hanh, Tùng Lộc, Mai Phụ, Đông Kinh, Thiên Cầm,…
Theo dự báo của Đài Khí tượng thủy văn Hà Tĩnh, thời tiết vẫn tiếp tục duy trì hình thái nắng nóng, có mưa rào xen kẽ, nhiệt độ trung bình 28 - 35⁰C tạo điều kiện thuận lợi cho ốc bươu vàng phát sinh gây hại.
Trước tình hình ốc bươu vàng gây hại ngày càng gia tăng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai đồng bộ các biện pháp phòng trừ.

Theo đó, khuyến cáo bà con:

Ưu tiên các biện pháp thủ công, sinh học và canh tác đồng bộ, hạn chế sử dụng thuốc hóa học;
Bắt ốc trưởng thành, ốc non và thu gom ổ trứng, thời gian bắt thích hợp là sáng sớm hoặc chiều mát – khi ốc hoạt động mạnh.
Dùng mồi nhử sinh học như dây khoai lang, lá đu đủ, xơ mít… đặt tại những nơi trũng thấp để dẫn dụ ốc rồi thu gom tiêu hủy.
Làm rãnh thoát nước để tạo điều kiện thu hút ốc tập trung về một chỗ dễ xử lý.

Đối với những diện tích bị nhiễm nặng, có thể sử dụng thuốc hóa học nhưng cần tuân thủ đúng hướng dẫn kỹ thuật:

StarPumper 800WP: 17g pha với 20 lít nước, phun cho 1 sào (500m²);
Anheand 12GR, Boxer 15GR: dùng 250g thuốc rải đều trên 1 sào (500m²);
Duy trì mực nước 3–5cm trên ruộng trong thời gian xử lý để thuốc phát huy hiệu quả tối đa.

Ngoài ra, ngành chuyên môn cũng lưu ý người dân theo dõi chặt chẽ các đối tượng gây hại khác như: ruồi đục nõn, bọ trĩ, chuột... để chủ động phòng trừ, góp phần đảm bảo năng suất lúa vụ Hè Thu.

Nguyễn Hoàn
Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh