Đâu rồi hoa lợi hữu cơ? (bài 3)

Bởi vậy, một khi hộ gia đình nông dân Lâm Đồng cần tiếp cận mô hình, thực hành các quy trình sản xuất hữu cơ đều lúng túng không biết bắt đầu từ đâu. 

 

Các loại cây nuôi thiên địch phát triển xanh tốt dưới chân núi đá Hiệp An, Đức Trọng. Ảnh: V.Việt

Chế biến chế phẩm sinh học phòng trừ sâu bệnh tại chỗ

 

Tại Trang trại Florama ở xã Đạ Sar, huyện Lạc Dương, phóng viên còn được trò chuyện với kỹ sư chuyên ngành hữu cơ nông nghiệp Đài Loan, anh Lee Ting Wei, 41 tuổi mới vừa nhậm chức giám đốc nghiệp vụ ở “nhiệm sở” này chỉ hơn tuần lễ. Lee Ting Wei đã trải nghiệm qua nhiều môi trường làm việc về trồng trọt ở các nước Trung Quốc, Malaysia… Anh nhận thấy rằng mỗi vùng sinh thái có một lợi thế riêng để nâng cao giá trị các loại hoa lợi hữu cơ quanh năm, trong đó nghĩa vụ chung tay của cộng đồng đóng vai trò quyết định hết sức quan trọng. Liên hệ sau một tuần lễ hòa mình vào cây trái hữu cơ ở Trang trại Florama, xã Đạ Sar, huyện Lạc Dương, ghi nhận tích cực của Lee Ting Wei là môi trường sinh thái khá an toàn và trong lành, những đồi thông xung quanh phủ một màu ngát xanh vừa cung cấp làm giàu thêm lượng ôxy trong không khí vừa làm chức năng một mái nhà “ấm êm” của những đàn chim sẻ trú ngụ, hàng ngày bay ra bay vào trong khu nhà kính “hăng hái” bắt sâu bọ gây hại trên lá rau, ngọn cỏ. 

 

Giám đốc hành chính Chăng Khênh Hìn và Giám đốc nghiệp vụ Lee Ting Wei đưa tôi vào trong một căn nhà kính trung tâm của Trang trại Florama giữa lúc “các vị khách chim sẻ quý” đang líu lo hót và khẩn trương đua nhau nhặt côn trùng trên từng luống đất trồng rau. Trông thấy người, đàm chim sẻ nhỏ bay qua khu nhà kính kế bên, để lại những luống hoa vàng xen giữa những luống rau sú, cải xanh, cà chua, cà rốt… vừa được “làm sạch” các loại côn trùng “không mời mà đến”. Đây là cách trồng cây đối kháng xua đuổi dịch hại thường thấy ở các trang trại rau hữu cơ trên thế giới, nhưng khác ở Florama là quy trình chăm sóc bằng công nghệ tưới nhỏ giọt hòa tan với phân dê Phan Rang xứ cát mua về ủ hoai mục tại trang trại. “Phân dê này được đội ngũ kỹ thuật trang trại chúng tôi xuống từng hộ chăn nuôi ở Phan Rang mua trực tiếp số lượng từ 800 - 1.000 bao/năm (mỗi bao 20 kg). Qua kiểm nghiệm đều đạt chuẩn phân hữu cơ vì được thải ra từ đàn dê nuôi cho ăn thực vật hữu cơ, phòng bệnh bằng hoa lợi hữu cơ, tuyệt đối không dùng thuốc kháng sinh…”, Giám đốc nghiệp vụ Lee Ting Wei cho biết. 

 

Nếu nói đến việc sử dụng phân dê hữu cơ trộn với giá thể xơ dừa, vỏ trấu ở công đoạn đầu tiên của Trang trại Florama thì chính là khu vực vườn ươm rộng gần 800 m2, hàng năm gieo ươm hơn 25 giống rau và các loại giống cây đối kháng khác để phục vụ cho việc canh tác luân canh và xen canh tại chỗ. Đến công đoạn tưới nước nhỏ giọt được bơm từ hồ tích nước tự nhiên (300 m2 diện tích mặt nước dẫn về từ khe suối xa, cách trang trại chừng 500 m). Rồi khâu quản lý dịch hại, bên cạnh việc tạo môi trường nhân đàn thiên địch, Trang trại Florama xây dựng một nhà xưởng 150 m2 chế biến các chế phẩm sinh học để phòng trừ. Ở đây, dây chuyền máy móc tự thiết kế, lắp đặt; vật liệu chế biến gồm mạch đường, cám gạo, giấm… thu mua ở trong nước, phối trộn với chất men vi sinh đặc biệt đưa về từ Đài Loan. 

 

“Để thu hoạch một sản phẩm rau hữu cơ đưa ra thị trường liên kết đều phải vận hành theo một chuỗi giá trị gia tăng ngay trong khu vực trang trại của chúng tôi. Nhờ vậy, các tổ chức tư vấn, kiểm nghiệm đến khảo sát, điều tra để cấp Chứng nhận hữu cơ quốc tế đều đánh giá khá cao về hệ thống dây chuyền khép kín này…”, Giám đốc hành chính Chăng Khênh Hìn nhìn lại. 

 

Sản phẩm rau hữu cơ Tượng Sơn sơ chế bán ra vẫn quá ít so với nhu cầu đặt hàng của thị trường cao cấp. Ảnh: V.Việt

Chuỗi giá trị kéo dài thời gian canh tác hữu cơ

 

Sản xuất rau hữu cơ so với mặt biển từ độ cao 1.500 m ở Trang trại Florama (Đạ Sar, Lạc Dương) tiến hành quy trình đặc trưng riêng so với xuống thấp độ cao dưới 1.000 m tại Trang trại Tượng Sơn (xã Hiệp An, Đức Trọng). Phóng viên đến Trang trại Tượng Sơn vào một ngày mưa tháng 8/2018 ấn tượng ngay với khu nhà kính hiện đại theo công nghệ châu Âu, dưới nền nhà gồm những luống đất mùn đen “nằm kề bên nhau” nuôi dưỡng hơn 140 loại rau hữu cơ sinh trưởng quanh năm, không khí bên trong khô ráo, mát rượi. Kỹ sư nông nghiệp trẻ Trương Thị Mỹ Diên (sinh năm 1995) chỉ đạo kỹ thuật canh tác rau hữu cơ ở Trang trại Tượng Sơn khái quát: “Tổng diện tích Trang trại rau hữu cơ Tượng Sơn khoảng 25.000 m2, được cấp Chứng nhận đạt tiêu chuẩn hữu cơ của châu Âu và Mỹ. Trong đó chia thành 4 khu nhà kính sản xuất khoảng 3.000 m2; khu vực nuôi thiên địch hơn 2.000 m2. Diện tích còn lại gồm khu sản xuất ngoài trời trồng chanh dây, đu đủ, cam, cà rốt, củ hồi, rau thơm…; khu nhà xưởng bảo quản, chế biến, đóng gói sau thu hoạch, nhà làm việc, sân bãi đậu, đường giao thông nội bộ... Mỗi tuần, Trang trại xuất bán theo đơn hàng về khu vực thành phố Hồ Chí Minh 2 lần, khối lượng mỗi lần từ 200 - 300 kg rau hữu cơ…”.

 

Khám phá mô hình hữu cơ tại Trang trại Tượng Sơn nhận biết trước hết là khu nhà kính giá trị đầu tư khá lớn, cao gấp nhiều lần so với đầu tư xây dựng nhà kính thông thường. Khi vận hành hoàn toàn tự động điều chỉnh nhiệt độ sản xuất trong nhà kính “tương thích” với sự thay đổi thất thường của nhiệt độ ngoài trời thông qua hệ thống nhà lưới trắng đóng - mở bằng thiết bị cảm biến. Đồng thời, việc tưới nước phun sương lưu động từ một cỗ máy Hàn Quốc, bên cạnh vẫn sử dụng tưới thủ công cẩn trọng bằng tay trước khi thu hoạch. Hấp dẫn nhất đối với phóng viên là được quản lý Trang trại Tượng Sơn hướng dẫn thưởng thức hoa lợi hữu cơ tại chỗ không chỉ gồm các loại rau cao cấp đã “định danh” mà còn có nhiều loại rau mới xuất hiện “chỉ một không hai” trên thế giới. Đó là rau gia vị chocolate, bạc hà, cải xoăn khủng long, ớt siêu cay “hơi thở của rồng”, cải hoa tuyết, tiểu mạch thảo… Trong đó, rau cải hoa tuyết được tưới bằng nước biển hàng tuần vận chuyển lên từ Phan Rang, nên có vị mằn mặn chuyển hóa lên từng gân lá khá quyến rũ vị giác. 

 

Cũng theo kỹ sư trẻ Trương Thị Mỹ Diên, để tạo thành những dòng sản phẩm nông sản hữu cơ theo chuỗi giá trị, có xuất xứ địa lý dưới chân núi Voi thuộc xã Hiệp An, huyện Đức Trọng, Trang trại Tượng Sơn đã liên tục nghiên cứu chọn ra giải pháp canh tác tối ưu nhất. Như với nguồn nước tưới phải khoan sâu đến tầng mạch khoáng; phân bón hữu cơ nhập khẩu từ Nhật đạt chứng nhận hữu cơ; đất mùn đen được vận chuyển về từ các khu mỏ khai thác trên địa bàn Lâm Đồng, ủ với phân trùn quế và phế phẩm nông nghiệp từ 3 - 6 tháng rồi đổ đắp lên luống cao từ 30 - 40 cm mới đưa cây giống rau xuống trồng; hạt giống rau nhập khẩu về đều “thuần chủng” hữu cơ; phòng trừ sâu bệnh bằng hoa lợi ớt, tỏi, gừng, riềng, nghệ, cam… thu hoạch và pha chế tại chỗ. Ngoài ra còn trồng những hàng cây phát xạ mùi hương bên những tảng đá tự nhiên như cây ngải cứu, hương thảo, xô thơm… để dụ nuôi bọ rùa làm “chiến binh” tiêu diệt côn trùng xâm hại. 

 

“Quy trình sản xuất hữu cơ nghiêm ngặt như vậy, nhưng so với sản xuất thông thường thì thời gian canh tác mỗi lứa rau ở Trang trại Tượng Sơn thường kéo dài hơn từ 15 ngày trở lên; năng suất bằng 30 - 40% coi như đạt kế hoạch mục tiêu trước mắt rồi...”, kỹ sư trẻ Mỹ Diên nói rồi đưa tôi vào trong khu vực mang ủng chân, đội mũ lưới, đeo găng tay vô trùng đến bên nhân viên Trang trại Tượng Sơn tham quan dây chuyền rửa rau bằng nước lọc chuẩn sạch, đóng gói, hút chân không và dán nhãn hiệu chứng nhận rau hữu cơ. Mỗi người một phần việc lặng lẽ, nhịp nhàng. Chiều hôm đó, lượng hàng rau hữu cơ thu hoạch, sơ chế đưa về cửa hàng của Trang trại Tượng Sơn ở thành phố Hồ Chí Minh khoảng vài chục ký. Số lượng rau hữu cơ theo chuỗi ở đây vẫn ít ỏi quá, khiến phóng viên trực tiếp trải nghiệm không có cơ hội mua về nhà một vài ký, nên khách hàng là người địa phương vẫn chưa thể nghĩ đến cọng rau hữu cơ trong bàn ăn hàng ngày của mình là điều luôn trăn trở…

 

Bài 4: Vùng nguyên liệu rau không hóa chất - giấc mơ bao giờ?  

 

Ghi chép VĂN VIỆT/baolamdong.vn