Đã có những thay đổi về tỷ trọng xuất khẩu cá tra tại các thị trường

Theo báo cáo của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 8 tháng đầu năm 2017, tổng giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam đạt hơn 1,160 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2016. Hoa Kỳ, EU, Trung Quốc vẫn là thị trường chính trong xuất khẩu cá tra của Việt Nam. Hiện tại kim ngạch xuất khẩu hai thị trường là Hoa Kỳ và EU đang có chiều hướng giảm. Trong 8 tháng đầu năm 2017, đã chứng kiến sự sụt giảm sâu tại thị trường EU, giá trị xuất khẩu cá tra tại thị trường này giảm tới 21,7% so với cùng kỳ năm 2016. Trái ngược với hai thị trường Mỹ, EU, xuất khẩu cá tra sang các thị trường Trung Quốc – Hồng Kông, Brazil, Mexico, Colombia, Ả-rập Saudi trong 8 tháng đầu năm 2017 có sự tăng trưởng tốt. Đây là một trong những thị trường đầy tiềm năng của sản phẩm cá tra Việt Nam.

Mặc dù kim ngạch xuất khẩu cá tra sang thị trường Hoa Kỳ trong 8 tháng đầu năm 2017 có sự sụt giảm, tuy nhiên, đây vẫn là thị trường chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn, đạt hơn 239 triệu USD, giảm 0,6% so với cùng kỳ năm 2016, chiếm 20,6% tổng giá trị xuất khẩu mặt hàng này trong 8 tháng đầu năm 2017 và tụt xuống vị trí thứ 2 về tỷ trọng xuất khẩu sau thị trường Trung Quốc & Hồng Kông.

Nguyên nhân dẫn đến kim ngạch xuất khẩu cá tra vào Hoa Kỳ giảm là sau khi nhận được thông báo chính thức của Cục kiểm định an toàn Thực phẩm (FSIS) thuộc Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ về việc tiến hành thanh tra các loài cá thuộc họ Siluriformes trước kế hoạch đề ra (bắt đầu từ ngày 02/8/2017 thay vì 01/9/2017). Theo đó, các cơ sở xuất khẩu sản phẩm cá tra sang thị trường Hoa Kỳ chịu ảnh hưởng về các yêu cầu thanh tra liên quan đến nhãn mác, nội dung kiểm tra chi tiết, các thông số thử nghiệm đối với dư lượng hoá chất và đặc điểm sinh học,…

Riêng thị trường EU kim ngạch xuất khẩu giảm là do cá tra đang cạnh tranh gay gắt với các loài cá thịt trắng bản địa và các loại cá biển khác…Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cá tra còn đứng trước những thách thức về rào cản thương mại liên quan đến quy định ghi nhãn mác trên sản phẩm khi xuất khẩu vào thị trường EU.

Tại thị trường Trung Quốc & Hồng Kông, trong 8 tháng đầu năm 2017, kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt xấp xỉ 247 triệu USD, tăng 43,9% so với cùng kỳ năm 2016 và vươn lên chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu giá trị xuất khẩu cá tra Việt Nam. Đầu năm 2017, giá bán thủy sản tại Trung Quốc tăng. Giá cá thịt trắng, trong đó có cá tra, basa cũng tăng, người tiêu dùng Trung Quốc rất thích nguyên con (có đầu, đuôi…). Hiện người dân Trung Quốc rất thích các món ăn chế biến từ cá tra. Chính vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam cần sẵn sàng chuẩn bị cho việc chuyển đổi một phần chế biến cá tra phi - lê sang công nghiệp chế biến ẩm thực. Cần hiểu rõ thị trường Trung Quốc đang xem các món ăn thủy sản là “thời thượng”. Nếu tìm hiểu kỹ và chế biến sâu thì khả năng cơi nới thị trường là rất lớn. 

Đối với thị trường Trung Quốc, hiện mặt hàng cá tra Việt Nam đang rất thuận lợi khi Trung Quốc đã mở cửa nhập chính ngạch. Hiện giá trị và cấu trúc thị trường xuất khẩu cá tra Việt Nam vào thị trường Trung Quốc ngày càng có xu hướng tăng. Do đó, người nuôi, doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần phối hợp chặt, nắm bắt thị trường, cân đối diện tích nuôi cho hợp lý để tránh rủi ro. Vấn đề hiện nay là các doanh nghiệp cần có giải pháp tích cực hài hòa giữa thị trường tiểu ngạch và chính ngạch. Tránh cạnh tranh không lành mạnh gây ảnh hưởng lẫn nhau giữa các doanh nghiệp trong nước.

Trái ngược với các thị trường Mỹ, EU, kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường Brazil, Mexico, Ả-rập Saudi và Colombia và trong 8 tháng đầu năm tăng trưởng khá đạt mức lần lượt 63,9%; 26,4%; 5,4% và 2,5%. Sự sụt giảm mạnh mẽ trong 3 năm liên tiếp trở lại đây tại thị trường EU khiến các doanh nghiệp cá tra Việt Nam buộc phải chuyển hướng đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường này.

Những vấn đề liên quan đến rào cản về thị trường, chuyển hướng thị trường đối với sản phẩm cá tra trong thời gian qua đã được các doanh nghiệp, các nhà quản lý rất quan tâm, đặc biệt, tại thị trường Hoa Kỳ mới đây Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DoC) tiến hành đợt rà soát hành chính thuế chống bán phá giá lần thứ 13 và sẽ có ảnh hưởng đến tất cả các công ty cá tra Việt Nam XK sang Mỹ cho giai đoạn từ ngày 1/8/2015 đến ngày 31/7/2016 và các công ty mà Mỹ yêu cầu tham gia đợt rà soát.

Cũng trong chuỗi sự kiện tại hội chợ thủy sản quốc tế Vietfish 2017 đã diễn ra các Hội thảo liên quan đến vấn đề về rào cản thương mại trong đó Hội thảo "Thế giới cần cá tra - một lựa chọn cần có trách nhiệm" đã được đông đảo các diễn giả, các nhà khoa học, các chuyên gia, doanh nghiệp tham gia. Tại Hội thảo các đại biểu đã chia sẻ một số thách thức mà ngành cá tra Việt Nam có thể đối mặt trong đó không thể không kể đến rào cản thị trường tiếp tục tăng lên khi các Hiệp định tự do thương mại được ký kết. Điển hình như thuế chống bán phá giá tại Mỹ, Đạo luật Nông trại (Farm Bill) , phương thức thanh toán khó khăn (Nga)... Ngoài ra, các yếu tố biến đổi khí hậu, xu hướng nhiều tổ chức chứng nhận sẽ hình thành, cách mạng công nghiệp 4.0 cũng sẽ tác động đến ngành sản xuất cá tra. 

Đứng trước những thách thức mà ngành cá tra đang gặp phải hiện nay, để phát triển sản xuất một cách bền vững, trong thời gian tới, cần thúc đẩy việc cải thiện chất lượng ngành cá tra về con giống, thương phẩm, chế biến, môi trường; phát triển thị trường trong nước và quốc tế; thúc đẩy cạnh tranh và tái cấu trúc ngành hàng cá tra; nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng hình ảnh và thương hiệu cá tra Việt Nam. Doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam phải tổ chức lại sản xuất để đáp ứng được yêu cầu của thị trường, đồng thời phải chứng minh được những điểm tương đồng trong vấn đề giống chăn nuôi, chế biến và các mã bao bì. Đối với thị trường EU, doanh nghiệp Việt Nam phải chuẩn bị các điều kiện để khi thực hiện Hiệp định giữa Việt Nam và EU có hiệu lực.

Đối với chiến lược thị trường xuất khẩu, bên cạnh giữ vững các thị trường truyền thống như thị trường Mỹ, EU, Trung Quốc, các doanh nghiệp cần tập trung nghiên cứu thị trường đa dạng hóa sản phẩm thúc đẩy xuất khẩu sang các thị trường có tiềm năng khác như: Brazil, Mexico, Colombia và Ả-rập Saudi.

Nguồn: tongcucthuysan.gov.vn