Thông tin sản xuất tiêu thụ gạo một số nước tuần thứ 4 của tháng 5/2015

Giá gạo vào ngày 22/5/2015 của 5 nước xuất khẩu gạo chính so với tuần trước như sau:

Bảng 1: Giá gạo xuất khẩu của 5 nước vào ngày 15/5/2015 so với ngày 22/5/2015 (đơn vị: USD/tấn)

1.Thái Lan

Thủ tướng Thái Lan đã thông báo chiến lược tăng khả năng cạnh tranh của gạo Thái trên thế giới và trong phạm vi các nước ASEAN trong lễ khai mạc của Hội nghị Lúa gạo Thái Lan năm 2015 vào ngày 20 /5/2015. Thủ tướng chỉ đạo các giải pháp để thúc đẩy tái cơ cấu quản lý sản xuất lúa gạo: (1) tập trung liên kết đất nông nghiệp lại nhằm giảm chi phí sản xuất; (2) Phổ biến kỹ thuật canh tác như phù hợp cũng như phát triển các giống lúa đáp ứng nhu cầu thị trường; (3) sản xuất các giống lúa chất lượng cao đồng thời khuyến khích áp dụng phân bón hữu cơ và phân bón sinh học để duy trì chất lượng gạo; (4) vận động nhà máy cải tiến công nghệ nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn sản xuất tốt. Chính phủ đang có kế hoạch thành lập Trung tâm Thanh tra và Giám sát Tiêu chuẩn chất lượng một cửa (One-Stop Standardized Inspection And Quality Assurance Operations Center) để đảm bảo chất lượng cũng như tăng cường giám sát hệ thống thương mại gạo.

Trong số 16 triệu tấn gạo dự trữ của chính phủ, có gần 11 triệu tấn đã xuống cấp. Chính phủ Thái Lan đã quyết định bán 2 triệu tấn gạo cũ tồn kho trong hai tháng tới với giá 246 – 255 USD/tấn (5.364-5.560 đồng/kg). Toàn bộ gạo dự trữ cần phải được bán càng sớm càng tốt do chi phí thuê kho lên đến 895.496 USD/ngày. Tổng thiệt hại do gạo xuống cấp, thuê kho, giảm giá bán lên đến 12 tỉ USD. Bán gạo dự trữ hy vọng sẽ thu được 5.97 tỷ USD trong khi tổng chi phí dự trữ  gạo là 17,90 tỷ USD. Chính phủ đã bán được 1,88 triệu tấn gạo dự  trữ và đã thu được 785,20 triệu USD khi lên cầm quyền vào tháng 5/2014. Trong đó có 1 triệu tấn gạo theo các hợp đồng chính phủ với chính phủ.

2. Việt Nam  

Việt Nam xuất khẩu 1,686 triệu tấn gạo trong 1/1 - 14/5/2015, giảm 28% so với 2,34 triệu tấn gạo xuất khẩu 5 tháng đầu năm 2014. Giá gạo xuất khẩu bình quân trong thời gian trên là 419 USD/tấn (FOB), giảm 3% USD/tấn so với 433 USD/tấn cùng kỳ năm 2014. Trong thời gian từ 01-14/5/2015, Việt Nam xuất khẩu được 130.782 tấn gạo, giảm 78% so với 585.536 tấn gạo xuất khẩu trong nguyên tháng 5/2014, và giảm 80% so với 650.507 tấn gạo xuất khẩu trong tháng 4/2015. giá xuất khẩu trung bình của tháng 5 đạt 422 USD/tấn, tăng 1% USD/tấn so với năm 2014, và tăng 2% USD/tấn so với tháng 4/2015.

Gần 400.000 ha đất lúa ở đồng bằng sông Cửu Long bị ảnh hưởng bởi hạn hán và xâm nhập mặn. Độ mặn trong đầu mùa khô của hầu hết các tỉnh ven biển đồng bằng sông Cửu Long là 1-10 g (0,1-1%) cao hơn so với cùng kỳ năm 2014. Mặt khác hạn hán cũng tác động nghiêm trọng đến sản lượng của vụ hè thu.

Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo, diện tích lúa hè thu 2015 khoảng 7,7 triệu ha và dự kiến ​​đạt sản xuất 15,95 triệu tấn lúa (9,98 triệu tấn gạo). Sản lượng Việt Nam gạo của Việt Nam năm 2015 đạt 28 triệu tấn (44,88 triệu tấn lúa) và xuất khẩu 6,7 triệu tấn trong năm 2015

3. Pakistan

Pakistan xuất khẩu 360.446 tấn gạo (gồm 34.568 tấn gạo basmati và 325.878 gạo trắng thường) vào tháng Tư năm 2015, giảm 24% so với 472.357 tấn xuất khẩu tháng 3/2015. Pakistan đã xuất khẩu 3,45 triệu tấn gạo (428.051 tấn gạo basmati và 3,02 triệu tấn gạo trắng thường) trong 10 tháng đầu niên vụ 2014-15 (tháng 7/2014 - 6/2015), tăng 6% so với 3,25 triệu tấn (601.273 tấn gạo basmati và 2,71 triệu tấn gạo trắng thường) xuất khẩu trong cùng thời kỳ niên vụ 2013-14.

4. Bangladesh

Nông dân trồng lúa Bangladesh đang bày tỏ quan ngại rằng việc áp đặt thuế 10%  đối với gạo nhập khẩu từ Ấn Độ đã làm tăng giá lúa 20%, ​​nhưng mức tăng không cao và nông dân không còn lúa. Giá lúa tăng lên 193 - 209 USD/tấn (4.208-4.557 đồng/kg) so với giá tuần trước 161 - 177 USD/tấn (3510-3859 đồng/kg), nhưng giá thành sản xuất của nông dân lên đến 260 USD/tấn (5.669 đồng/kg). Họ cho rằng quyết định của chính phủ sẽ chỉ có lợi cho các chủ nhà máy, đã thu mua trữ lúa. Chính phủ sẽ tổ chức thu mua 1 triệu tấn lúa và 100.000 tấn gạo từ 1 /5/2015 đến 31/8/2015 với lúa giá 283 USD/tấn (6.170 đồng/kg) và gạo giá 412 USD/tấn (8.983 đồng/kg)

5. Malaysia

Chính phủ Malaysia đang có kế hoạch làm nghề trồng lúa hấp dẫn, thu hút được nhiều thanh niên tham gia do tạo việc làm có thu nhập và lợi nhuận cao hơn. Giới trẻ gần đây ít quan tâm đến nghề trồng lúa do thu nhập thấp. Chính phủ đang cố gắng hỗ trợ nông dân trẻ đạt năng suất và lợi nhuận cao hơn bằng cách hỗ trợ áp dụng kỹ thuật, giống và phân bón  mới. Mặc dù chi phí đầu vào đã tăng lên trong thời gian gần đây, chính phủ đang cố gắng để đảm bảo rằng nông dân trồng lúa có được lợi nhuận hấp dẫn.Bộ trưởng Nông nghiệp thông báo sẽ chi 615 triệu USD trong năm nay hỗ trợ nông dân trồng lúa nâng cao năng suất lên 7 tấn/ ha so với 6 tấn/ ha để đạt mục tiêu tự túc gạo

Sản xuất lúa của Malaysia chỉ đáp ứng 64% lượng gạo tiêu thụ hàng năm là 2,8 triệu tấn và nhập khẩu các phần còn lại. Có 90.000 tấn được nhập khẩu chính thức, gần 1 triệu tấn được nhập khẩu không chính thức vào nước này. Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo sản lượng gạo của Malaysia đạt 1,8 triệu tấn, nhập khẩu 1 triệu tấn gạo năm 2015

6. Philippines

Tổng thống Philippines đồng ý cho Cơ quan Lương thực Quốc gia (NFA) nhập khẩu 250.000 tấn gạo để tăng gạo dự trữ trong mùa giáp hạt (tháng 7-9). NFA lên kế hoạch tổ chức đấu thầu vào đầu tháng 6 mua gạo 25% tấm theo hình thức thương mại chính phủ với chính phủ (G2G) và giao gạo vào giữa tháng 7 và tháng 8. Việt Nam, Thái Lan và Campuchia là những nước có đủ điều kiện nộp hồ sơ dự thầu

Việc nhập khẩu 250,000 tấn gạo do El Nino gây tăng cường hạn hán. Tuần trước, Cơ quan Thống kê Philippine (PSA) cho biết sản lượng lúa của nước này trong 6 đầu năm giảm 1,32% còn 8,27 triệu tấn so với 8,38 triệu tấn năm ngoái. Động thái này của Philippin có thể ảnh hưởng đến giá xuất khẩu gạo các nước châu Á. Giá xuất khẩu của gạo 5% tấm của Thái Lan, Việt Nam và Ấn Độ hiện giữ ở mức 370 USD/tấn, 355 USD/tấn và 375 USD/tấn so với 410, 380 và 390 USD/tấn vào đầu năm 2015.

Tổ chức Lương nông Quốc tế FAO đã dự báo nhập khẩu gạo Philippines năm 2015 vẫn duy trì ở mức của năm ngoái là 1,8 triệu tấn gạo nhằm bình ổn giá gạo trong nước và khôi phục gạo dự  trữ

7. Campuchia

Campuchiag gặp hạn chế về nguồn tài chính, kho bãi và dịch vụ hậu cần nên đã không phát huy hết tiềm năng của xuất khẩu gạo. Một báo cáo mới đây của Ủy ban Kinh tế và Xã hội khu vực Châu Á và Thái Bình Dương của Liên hợp quốc (UN Economic and Social Commission for Asia and the Pacific - UNESCAP) cho rằng các máy xay xát gạo của Campuchia cần phải đầu tư tăng công suất xay xát và cũng như mở rộng các công trình thủy lợi để tăng quy mô xuất khẩu.

Tuy nhiên Liên đoàn lúa gạo Campuchia (CRF) cho rằng các nhà máy xay gạo Campuchia đang phải đối mặt với vấn đề thiếu vốn trầm trọng và chính phủ không tìm được\ biện pháp giải quyết vấn đề này. Do đó họ không đủ năng lực mở rộng quy mô nhà máy xay xát và kho bãi. Hầu hết các doanh nghiệp thu mua lúa của Campuchia lại bán lúa cho Việt Nam và Thái Lan để kiếm lợi. Chính phủ Việt Nam và Thái Lan thường triển khai chương trình thu mua lúa tạm trữ với nhiều chính sách ưu đải trong mùa thu hoạch, Campuchia núp bóng các doanh nghiệp trên.

Tiềm năng xuất khẩu của Campuchia lên đến 1,5 triệu tấn gạo, các nhà máy hiện phát huy 30-40% công suất do không có lúa dự trữ. Chủ nhà máy cần vốn lưu động rất lớn để thu mua lúa, dự  trữ, xay xát và xuất khẩu. Tuy nhiên do không tiếp cận với các nguồn vốn vay nên buộc để nhà máy của họ hoạt động cầm chừng. Mặc dù một số ngân hàng tư nhân đã cung cấp các khoản vay nhưng các điều kiện được thế chấp tài sản là khó khăn. Chính phủ đã đặt mục tiêu xuất khẩu 1 triệu tấn gạo trong năm 2015.

Campuchia đã xuất khẩu 201.183 tấn gạo trong 4 tháng đầu năm 2015, tăng 67% so với 120.291 tấn xuất khẩu cùng kỳ năm 2014. Campuchia xuất khẩu được 387.061 tấn gạo trong năm 2014, Trung Quốc chiếm 33% lên đến 66.096 tấn. Campuchia hy vọng sẽ tăng hạn ngạch xuất khẩu gạo sang Trung Quốc lên 200.000 tấn so với 100.000 tấn hiện nay. Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc sẽ thăm Campuchia vào tuần tới để thảo luận về hợp tác thương mại giữa hai nước

Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo Campuchia đạt sản lượng 4,7 triệu tấn gạo và xuất khẩu 1,1 triệu tấn (bao gồm cả xuất khẩu chính thức và không chính thức xuất khẩu đến Việt Nam và Thái Lan) năm 2015

8. Myanmar

Chính phủ Myanmar ban hành chiến lược quốc gia nhằm tăng diện tích trồng lúa và sản lượng trên cả nước. Trong đó, phấn đấu tăng diện tích trồng lúa 7,7 triệu ha và tăng năng suất 4,1 tấn/ ha, sản lượng gạo đạt 15,9 triệu tấn và xuất khẩu 6 triệu tấn vào năm 2030. Myanmar đã xuất khẩu 1,7 triệu tấn gạo trong năm niên vụ 2014-15 (tháng 4/2014-3/2015), tăng 40% so với 1,2 triệu tấn xuất khẩu niên vụ  2013-14.

Liên đoàn lúa gạo  Myanmar (MRF) hy vọng sẽ xuất khẩu 2 triệu tấn gạo niên vụ 2015-16 (Tháng 4/2015-3/2016). Chính phủ đặt mục tiêu tăng lượng xuất khẩu gạo lên 3 triệu tấn trong vài năm tới. Xuất khẩu gạo qua biên giới với Trung Quốc đã chậm lại từ tháng 8/2014 đến tháng 2/2015 do chưa đạt được thỏa thuận thương mại giữa hai nước Biên bản ghi nhớ (MOU) giữa Myanmar và Trung Quốc xuất khẩu 100.000 tấn năm 2015. Hiện có 4.000 tấn gạo được xuất khẩu sang Trung Quốc qua biên giới mỗi ngày.

9. Indonesia

Tổ chức Lương nông Quốc tế FAO dư báo Indonesia nhập khẩu 900.000 tấn gạo niên vụ 2015-16 (Tháng 4/2015-3/2016), giảm 25% so với 1,2 triệu tấn niên vụ trước do triển vọng sản xuất nông nghiệp năm 2015 gặp thuận lợi. Dư báo nhập khẩu hạt lương thực của Indonesia trong niên vụ 2015-16 đạt 11,5 triệu tấn, giảm 3% so với 11,15 triệu tấn năm ngoái. FAO dư báo sản lượng lúa của Indonesia năm 2015 đạt 73 triệu tấn (46,72 triệu tấn gạo), tăng 3% so với 70,61 triệu tấn (45,2 triệu tấn gạo) năm 2014.

Giá gạo tại Indonesia tăng kể từ tháng 9 năm 2014 và đã đạt đỉnh vào tháng 3/2015. Tuy nhiên, kể từ tháng 4/2015, giá gạo giảm do sự can thiệp của chính phủ cũng như vụ thu hoạch lúa chính vụ năm 2015. Hiện nay, giá đứng ở mức 751 USD/tấn (16.375 đồng/kg), giảm 1,25% so với 770 USD/tấn (16790 đồng/kg) trong tháng 4 năm 2015.

Bộ Nông nghiệp Mỹ dự báo Indonesia để sản lượng 36,3 triệu tấn gạo (57,17 triệu tấn lúa), và nhập khẩu 1,25 triệu tấn gạo niên vụ 2014-15 (tháng 10/2014-9/2015)

10. Trung Quốc

Tiến sỉ .Xuhua Zhong, nhà sinh lý học cây trồng tại Viện Nghiên cứu lúa gạo tỉnh Quảng Đông Viện Hàn lâm Khoa học Nông nghiệp (GDRRI) phát triển "kỹ thuật ba kiểm soát (three controls technology 3CT)" có thể nâng cao năng suất lúa lên 10%. 3C có nghĩa khống chế lượng phân bón  để hạn chế số chồi vô hiệu, và sâu bệnh. Qui trình 3CT, nông dân có thể làm giảm lượng phân đạm và thuốc trừ sâu 20%. Trong đó khuyến cáo nông dân bón phân  theo tỷ lệ "4-2-3-1", theo đó 40% đạm dùng bón lót, 20% bón thúc đẻ nhánh, 30% lúc tượng đòng và 10% ở nhóm giai đoạn trổ.