Lỏng lẻo như... liên kết “4 nhà”

Thứ ba - 10/04/2012 10:47

Thực tế vấn đề nổi cộm trong liên kết tiêu thụ nông sản chỉ diễn ra giữa nhà nông - doanh nghiệp (DN). Tới nay đã gần một thập niên kể từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 80 về chính sách khuyến khích tiêu thụ nông sản hàng hóa thông qua hợp đồng (HĐ). Ấy nhưng, tới nay số lượng nông sản hàng hóa tiêu thụ thông qua HĐ ở các địa phương vùng ĐBSCL vẫn còn rất khiêm tốn!

Nông sản ở vùng ĐBSCL tiêu thụ thông qua hợp đồng còn rất ít. Ảnh: T.P

Vụ đông xuân 2011 - 2012, Cty CP Sản xuất và kinh doanh lúa gạo Docimexco (Đồng Tháp) và 10 HTX trên địa bàn huyện Tam Nông ký HĐ bao tiêu sản phẩm (lúa chất lượng cao) với diện tích 2.644ha. Phần lớn số diện tích này sản xuất theo mô hình cánh đồng mẫu lớn. Ấy nhưng, kết quả số lúa các HTX bán được cho Cty Docimexco chỉ chiếm khoảng 6% (trên 1.460 tấn)/tổng sản lượng theo HĐ. Dĩ nhiên khi Cty Docimexco không mua, nông dân (ND) vẫn phải tìm đầu mối tiêu thụ khác.

Tuy nhiên, theo một số HTX, khi tiêu thụ lúa ngoài HĐ, nông dân phải bán với giá thấp hơn giá đã ký với Cty Docimexco. Nguyên nhân vỡ HĐ, theo ND do phía DN đưa ra nhiều lý do để không mua: Thời điểm thu hoạch, độ ẩm... Còn theo Cty Docimexco, đợt thu hoạch thứ I Cty không mua được lúa do giữa 2 bên chưa thống nhất thời điểm thu hoạch; đến đợt thu hoạch thứ II, Docimexco mua được ít do ND đã bán lúa ra bên ngoài hoặc trữ lúa vì thời điểm đó giá lúa thấp (giá mua lúa theo HĐ dựa trên cơ sở giá thị trường).

Có thể thấy, vụ bể HĐ này cũng có nguyên nhân gần giống như nhiều vụ từng xảy ra trước đây tại ĐBSCL. Bên nào cũng cho rằng phía đối tác vi phạm. Các HĐ này thường được thực hiện chưa đúng nguyên tắc, trình tự. Khi xảy ra mâu thuẫn lại không có một bên thứ 3 đứng ra làm “trọng tài” phân xử, giải quyết để đi đến thống nhất. Các trường hợp có ký kết HĐ tiêu thụ nông sản thời gian qua tại các địa phương còn ít ỏi, lại thường xảy ra mâu thuẫn dẫn tới không thực hiện được (hoặc thực hiện không trọn vẹn). Nhiều vùng sản xuất thì lại chưa có tổ chức kinh tế tập thể để đại diện ND ký HĐ tiêu thụ nông sản với DN. Tình trạng này khiến tỉ lệ nông sản hàng hóa tiêu thụ thông qua HĐ lâu nay tại các địa phương còn rất khiêm tốn. Tại Tiền Giang, theo Sở NNPTNT, hàng năm tỉ lệ chỉ chiếm 2 - 3% sản lượng (đối với lúa), 0,3 - 1% sản lượng (đối với trái cây) dù Tiền Giang được mệnh danh là “vương quốc” trái cây ĐBSCL!

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Lê Minh Hoan từng nhận định: DN và nhà nông là 2 chủ thể chính trong HĐ tiêu thụ sản phẩm, nhưng ít có cơ hội để “cảm thông”. Nhà nước phải đảm trách vai trò “nhạc trưởng”, chủ động đưa ra các chính sách, giải pháp để thúc đẩy, khuyến khích các bên thực hiện liên kết; và phải tạo hành lang pháp lý rõ ràng hơn để đảm bảo quyền lợi các bên tham gia liên kết...

Nguồn laodong.com.vn