Một số giải pháp nâng cao chất lượng xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, Vườn mẫu trên địa bàn Hà Tĩnh

Thứ tư - 13/05/2020 20:38

Ði lên từ một tỉnh còn nhiều khó khăn, sau 10 năm thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM), các cấp ủy, chính quyền ở Hà Tĩnh đã mạnh dạn thực hiện nhiều cách làm sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tiễn địa phương, góp phần khơi dậy sức dân, đưa xây dựng NTM đi vào chiều sâu, bền vững, tạo nên nhiều dấu ấn nổi bật được Trung ương đánh giá cao, xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu được Trung ương tổ chức Hội nghị tổng kết và triển khai nhân rộng trong cả nước.

Xuất phát từ thực tiễn Hà Tĩnh là vùng quê “chảo lửa”, “túi mưa” thường xuyên chịu tác động của biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan, những năm đầu thực hiện Chương trình xây dựng NTM chủ yếu đang tập trung vào các chỉ tiêu quy định trong bộ tiêu chí xã đạt chuẩn (theo quy định Bộ tiêu chí Quốc gia Quyết định số 491), mặc dù việc đánh giá, công nhận rất chặt chẽ, song các xã đã đạt chuẩn NTM chưa thật sự rõ về chiều sâu và tính bền vững chưa cao, nhất là từng hộ gia đình, trong cộng đồng thôn xóm như: phát triển vườn hộ một cách tùy tiện, thiếu quy hoạch; tình trạng bê tông hóa nông thôn, không gian truyền thống tại làng quê đứng trước nguy cơ bị phá vỡ; cảnh quan môi trường chưa được quan tâm; các hoạt động văn hóa, thể thao ít được phát huy,... nhất là vai trò chủ thể của người dân chưa được thể hiện rõ, sự gắn kết trong thôn xóm chưa được nâng lên,...

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tham quan vườn mẫu của gia đình ông Dương Kim Hùng ở thôn Hà Thanh, xã Tượng Sơn (Thạch Hà - Hà Tĩnh).

Từ những thực trạng đó, Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh đã tham mưu Ban Chỉ đạo Chương trình NTM tỉnh, UBND tỉnh ban hành tạm thời Bộ tiêu chí Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và chỉ đạo thí điểm xây dựng 5 Khu dân cư NTM kiểu mẫu và 240 Vườn mẫu đại diện cho 3 vùng sinh thái.

Cán bộ và nhân dân xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà ra quân phá bỏ vườn tạp

Sau một thời gian thực hiện, tỉnh đã tổ chức sơ kết, kết quả bước đầu mang lại hiệu quả rõ nét, thuyết phục, người dân đồng thuận cao, UBND tỉnh đã ban hành Bộ Tiêu chí khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu (Quyết định số 33/2014/QĐ-UBND, Quyết định 59/2015/QĐ-UBND). Đồng thời, để khuyến khích thực hiện chủ trương này, tỉnh đã ban hành chính sách hỗ trợ xây dựng khu dân cư mẫu, vườn mẫu. Giai đoạn đầu (2014-2016), đối với xã phấn đấu đạt chuẩn trong năm và năm kế tiếp, hỗ trợ 300 triệu đồng/1 khu dân cư NTM kiểu mẫu; 20 triệu đồng/01Vườn mẫu (mỗi xã 10 vườn), phần vốn hỗ trợ chủ yếu cho các nội dung như: quy hoạch, làm hàng rào xanh, hỗ trợ giống cây, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất (hệ thống tưới tiết kiệm, chế phẩm sinh học, sản xuất nông nghiệp hữu cơ...)...

Một góc Khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu thôn Châu Nội, xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ

Hiện nay, tỉnh đã ban hành chính sách thưởng theo kết quả đầu ra, mỗi Khu dân cư NTM kiểu mẫu đạt chuẩn thưởng 300 triệu đồng, mỗi vườn mẫu đạt chuẩn được thưởng 5 triệu đồng cho diện đại trà trên toàn tỉnh .

Lãnh đạo Văn phòng điều phối NTM tỉnh Hà Tĩnh kiểm tra mô hình vườn mẫu tại huyện Nghi Xuân.

Từ quan điểm đúng, chính sách phù hợp nên việc xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu nhanh chóng được người dân hưởng ứng, tự giác tham gia và đang trở thành phong trào có sự lan tỏa nhanh trên diện rộng. Từ triển khai thí điểm, đến nay có 1656/1656 thôn (đạt 100%) đã xây dựng Phương án - Dự toán và triển khai thực hiện, trong đó 428 thôn đạt chuẩn Khu dân cư NTM kiểu mẫu, 5.224 vườn mẫu; Nhiều khu dân cư kinh tế phát triển, môi trường tốt, cảnh quan đẹp, văn hóa được phát huy, đã trở thành vùng quê " Trù Phú - An lành", là "nơi đáng sống".

vuon mau ho ong nguyen dinh thanh thon tay son xa bac son 1

Vườn mẫu hộ ông Nguyễn Đình Thành, thôn Tây Sơn, xã Bắc Sơn, huyện Thạch Hà

Sau hơn 5 năm triển khai xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu có thể khẳng định hiệu quả và ý nghĩa thực tiễn mạng lại là rất lớn, đó là:
- Việc xây dựng khu dân cư kiểu mẫu vườn mẫu theo quy hoạch đã tạo ra diện mạo mới cho khu vực nông thôn và cộng đồng dân cư, tạo ra xã đạt chuẩn NTM thuyết phục và bền vững hơn.
- Vườn mẫu tạo động lực trực tiếp cho người dân và cộng đồng dân cư tham gia, bởi lợi ích thiết thực mang lại gắn với người dân, bất kể gia đình, thôn xóm nào cũng có thể thực hiện được. Chính vì vậy, huy động được tối đa sự vào cuộc của người dân, từ đó quyền chủ thể của người dân và cộng đồng dân cư được phát huy một cách cao nhất.
- Việc cải tạo, xây dựng Vườn mẫu, tạo ra hướng phát triển kinh tế mới đối với nhiều địa phương lâu nay còn bế tắc, lúng túng trong thực hiện Đề án phát triển sản xuất nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần đa dạng hóa thu nhập, hoàn thiện thêm tiêu chí thu nhập.
- Việc xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, Vườn mẫu gắn chặt với môi trường, tạo cảnh quan nông thôn xanh sạch đẹp, văn minh hơn, hình thành những vùng quê thực sự đáng sống hơn.
- Ý thức, nhận thức người dân về việc chấp hành pháp luật, quy ước, hương ước ngày càng được nâng cao hơn, xây dựng xã hội nông thôn tiếp cận, bắt nhịp với xu thế phát triển, giúp cho khu vực nông thôn không bị tụt hậu so với nhịp độ phát triển hiện nay.
- Tăng cường hơn vai trò lãnh đạo của đảng, nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền, đoàn thể các cấp. Đội ngũ cán bộ qua thực tiễn chỉ đạo xây dựng khu dân cư mẫu, vườn mẫu đã lăn lộn, sát thực tiễn, trưởng thành, gắn bó với nhân dân hơn; cũng cố lòng tin người dân đối với cán bộ ngày càng tốt hơn.
- Chính việc xây dựng các Khu dân cư NTM kiểu mẫu, Vườn mẫu sẽ tạo tiền đề vững chắc cho việc duy trì, nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM tại các xã; tạo ra xã đạt chuẩn NTM thuyết phục hơn, là cơ sở quan trọng để Hà Tĩnh phấn đấu có nhiều xã đạt chuẩn NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.

Vườn mẫu hộ ông Nguyễn Đình Tài, xã Phú Gia, huyện Hương Khê

Để nâng cao chất lượng xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu cần thực hiện một số giải pháp trọng tâm, đó là:
Một là, tập trung cao công tác tuyên truyền xây dựng NTM, xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, tuyên truyền các mô hình tốt, cách làm hay; đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền để người dân hiểu rõ hơn về vai trò, lợi ích thiết thực của việc xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, Vườn mẫu, huy động tối đa sự tham gia đóng góp cả về trí tuệ, công sức và nguồn lực của người dân.
Hai là, Bám sát các tiêu chí, tổ chức rà soát, đánh giá thực trạng, xây dựng Phương án, Dự toán, kế hoạch, lộ trình thực hiện một cách cụ thể, sát thực tế; tổ chức thực hiện bài bản, quyết liệt, khơi dậy, phát huy được sức dân cao nhất, đảm bảo phát triển hài hòa giữa 3 trụ cột "kinh tế, cảnh quan và môi trường". Đẩy mạnh phát triển kinh tế vườn hộ, ứng dụng nhanh tiến bộ KHCN vào sản xuất, áp dụng quy trình sản xuất nông nghiệp hữu cơ, sản xuất VietGAP tạo sản phẩm sạch, an toàn vệ sinh thực phẩm, có truy xuất nguồn gốc; xây dựng hàng rào xanh kinh tế.
Ba là, Cán bộ các cấp, các ngành phải luôn đồng hành với xã, với thôn trong quá trình thực hiện, có phân công, phân nhiệm cụ thể cho từng tổ chức, đoàn thể theo từng nội dung, tiêu chí, lộ trình kế hoạch, giải pháp cụ thể để chỉ đạo, hướng dẫn địa phương thực hiện các tiêu chí; thường xuyên kiểm tra, hỗ trợ cơ sở, người dân, cộng đồng, giải quyết kịp thời các vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện.
Năm là, tổ chức tham quan thực tế giữa các địa phương sẽ rút ra nhanh các bài học và tạo động lực lớn (kể cả cho cán bộ lãnh đạo các cấp địa phương và người dân).
Sáu là, Ngoài chính sách của tỉnh các địa phương cần có chính sách hỗ trợ, cơ chế thưởng theo kết quả đầu ra tạo động lực lớn cho các địa phương thực hiện; khuyến khích, ghi nhận các sáng tạo...
Bảy là, Sơ, tổng kết phải đúc rút những bài học kinh nghiệm, lượng tính những khó khăn, thách thức; xác định nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm theo từng thời kỳ. Các địa phương cũng tổ chức đánh giá theo chuyên đề, bình chọn, tuyên dương tổ chức, cá nhân điển hình.
Tám là, Tạo ra phong trào thi đua nhà nhà với nhau, tổ liên gia với nhau, thôn với nhau và định kỳ tổ chức các cuộc thi tạo phong trào thi đua rộng khắp và ngày càng đi vào chiều sâu.
Từ những kết quả đạt được, với những bài học quý được rút ra trong quá trình thực hiện, người dân phát huy cao vai trò chủ thể của mình, chủ động, sáng tạo, được cả hệ thống chính trị quan tâm cao, tin tưởng rằng thời gian tới phong trào xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu sẽ tiếp tục phát triển bền vững, góp phần để Hà Tĩnh đạt chuẩn tỉnh NTM trước năm 2025./.

Văn phòng Điều phối NTM Hà Tĩnh