Phòng trừ đúng kỹ thuật, không để ốc bươu vàng và rầy lưng trắng gây hại lúa hè thu ở Hà Tĩnh

Ốc bươu vàng đã từng gây hại lớn trong vụ xuân 2020 ở Hà Tĩnh (ảnh: Hữu Trung).

Theo dự báo của Đài khí tượng Thủy văn Hà Tĩnh, vụ hè thu 2020, nhiệt độ trung bình từ tháng 5 đến tháng 9/2020 phổ biến ở mức cao hơn trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời kỳ khoảng 0,5 - 1 độ C. Nắng nóng tập trung từ tháng 5 đến tháng 8, trùng vào thời gian sinh trưởng của lúa hè thu 2020.

Thời điểm này, một số diện tích tại huyện Kỳ Anh, Nam Cẩm Xuyên, Bắc Thạch Hà đã bước vào thời kỳ đẻ nhánh, bắt đầu kỳ sinh trưởng đầu tiên. Đây cũng là giai đoạn nhạy cảm với nhiều loại sâu bệnh tấn công, trong đó có ốc bươu vàng và rầy lưng trắng.

Thời kỳ lúa đẻ nhánh, ốc bươu vàng sẽ phát sinh lây lan và gây hại mạnh nhất

Kỹ sư Nguyễn Trí Hà - Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hà Tĩnh nhận định: “Ốc bươu vàng, rầy lưng trắng đều đã từng gây hại từ vụ xuân 2020, là nguồn chuyển tiếp sang vụ lúa hè thu. Lúa bước vào kỳ đẻ nhánh, trở thành nguồn thức ăn sẵn có, trong khi hình thái thời tiết nắng nóng, độ ẩm thấp trở thành điều kiện thuận lợi cho cả hai loài dịch bệnh phát sinh gây hại".

Đặc biệt là ốc bươu vàng, gây hại mạnh nhất ở giai đoạn lúa non, 1 con ốc bươu vàng (2 - 3 con/m²) gây hại trong giai đoạn lúa 3 – 20 ngày sau gieo cấy sẽ có khả năng làm giảm 15 - 20% năng suất lúa. Nếu mật độ cao thì nguy cơ mất trắng ruộng lúa vừa gieo cấy càng cao.

Ốc bươu vàng phàm ăn, sống khỏe, chúng có thể sống ở cả những ruộng khô kiệt, vùi mình xuống lớp đất sâu, sống tiềm sinh hàng tháng vẫn không chết.

Một số diện tích lúa ở các địa phương như huyện Kỳ Anh, phía Nam Cẩm Xuyên, Bắc Thạch Hà đã bước vào kỳ đẻ nhánh - là “mồi ngon” cho ốc bươu vàng và rầy lưng trắng phát sinh gây hại

Theo kết quả điều tra của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật và các địa phương, hiện tại, ốc bươu vàng phát sinh gây hại trên diện tích 175 ha, tập trung ở khá nhiều địa phương như: Cẩm Hưng, Cẩm Quan, thị trấn Thiên Cầm (Cẩm Xuyên); Ích Hậu, Phù Lưu, Hồng Lộc (Lộc Hà); Thanh Bình Thịnh, Bùi La Nhân, Tân Dân (Đức Thọ); Kỳ Phong, Kỳ Tiến (huyện Kỳ Anh). Mật độ phân bố trung bình từ 2 - 3 con/m², nơi cao 7 - 10 con/m², cục bộ 20 - 30 con/m²; mật độ ổ trứng trung bình 0,1 - 0,2 ổ/m², nơi cao 0,5 - 1 ổ/m².

Còn rầy lưng trắng, vụ hè thu 2020, dự báo sẽ phát sinh gây hại 3 lứa, trong đó lứa đầu tiên phát sinh và tích lũy số lượng vào giai đoạn đẻ nhánh (từ 20 - 30/6). Tuy nhiên, mức độ gây hại, diện phân bố không lớn nhưng đây chính là nguồn môi giới truyền bệnh vi-rút lùn sọc đen Phương Nam. Đồng thời là nguồn rầy cho các lứa tiếp theo, giai đoạn lúa đứng cái, làm đòng (10 - 30/7) và lúa trổ bông, chín (10/8 - 10/9)”.

Theo ý kiến chuyên gia, phòng trừ sâu bệnh cần phải tuân thủ quy trình kỹ thuật và các khuyến cáo của cơ quan chuyên môn.

Rầy lưng trắng xuất hiện rải rác ở Cẩm Hưng, Cẩm Lạc, Cẩm Sơn (Cẩm Xuyên); Thạch Thắng, Tượng Sơn, Thạch Văn (Thạch Hà); mật độ trung bình 10 - 20 con/m², nơi cao 40 - 50 con/m², rầy chủ yếu tuổi 1, trưởng thành.

Để chủ động chăm sóc, phòng trừ dịch hại đúng quy trình kỹ thuật, kỹ sư Nguyễn Trí Hà khuyến cáo: “Không để ruộng bị khô nước, bà con cần đảm bảo duy trì mực nước thích hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho lúa sinh trưởng, phát triển, đồng thời phát huy hiệu lực của thuốc bảo vệ thực vật. Trong quá trình chăm sóc, bón thúc và phòng trừ sâu bệnh, cần bám sát chỉ đạo và khuyến cáo của ngành chuyên môn, tuân thủ quy trình kỹ thuật để tăng hiệu quả cao nhất cho công tác phòng trừ”.

Theo đó, tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển của lúa, sự phát sinh của dịch hại để áp dụng phòng trừ tương ứng.

Duy trì mực nước đầy đủ là yếu tố quan trọng nhằm phòng trừ sâu bệnh hiệu quả.

Trước hết là ốc bươu vàng, bà con nông dân cần tiến hành bắt và thu gom ổ trứng bằng việc sử dụng các mồi nhử như: Dây lá khoai lang, lá đu đủ kết hợp làm rãnh thoát nước để dẫn dụ ốc và tiến hành thu gom, tiêu hủy. Ở những ruộng mật độ cao thì kết hợp xử lý bằng các loại thuốc hóa học có nhóm hoạt chất Metaldehyde, Niclosamide, các loại thuốc thương phẩm hiện có trên địa bàn tỉnh như: StarPumper 800WP; Anheand 12GR; Boxer 15GR…

Thực hiện tốt công tác điều tra phát hiện rầy lưng trắng, thu mẫu (pha trưởng thành) và gửi giám định mẫu lúa có triệu chứng bị nhiễm bệnh lùn sọc đen (do rầy lưng trắng là môi giới truyền bệnh) vào thời điểm sau bắc mạ hoặc gieo thẳng 5 - 7 ngày và tiếp tục những lần tiếp theo với thời gian cách nhau 5 ngày.