Phát triển cây ăn quả bền vững khu vực Nam bộ

Tại diễn đàn, đề cập đến giải pháp phát triển cây ăn quả bền vững vùng Nam bộ trong thời gian tới, ông Nguyễn Hồng Sơn, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho rằng, các tỉnh trong vùng cần hình thành vùng trồng cây ăn quả chủ lực, trồng tập trung và định hướng rải vụ một số cây ăn quả theo hướng đảm bảo năng suất, chất lượng, an toàn thực phẩm, nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh, trên cơ sở đổi mới phương thức tiếp cận thị trường. 

Cùng với đó, kết hợp ứng dụng nhanh các thành tựu khoa học, công nghệ, khai thác có hiệu quả lợi thế và điều kiện sinh thái mỗi vùng, mỗi địa phương đối với từng loại cây; quan tâm đến cây ăn quả đặc sản nổi tiếng có lợi thế cạnh tranh cao ở từng địa phương. 

Các địa phương vùng Nam bộ cần tăng cường đầu tư hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, chuyển giao công nghệ, tổ chức lại sản xuất theo hướng hàng hoá lớn; hình thành quan hệ hợp tác liên kết theo chuỗi giá trị ngành hàng, góp phần tăng hiệu quả kinh tế cho người sản xuất, cơ sở thu mua, bảo quản, chế biến và tiêu thụ trái cây. 

Theo Cục Trồng trọt, để giảm áp lực của tính thời vụ đối với trái cây, nâng cao hiệu quả kinh tế, nông dân trồng cây ăn quả ở Nam bộ đã thực hiện ngày càng tốt rải vụ thu hoạch một số loại trái cây bằng các biện pháp kỹ thuật phù hợp và mang lại hiệu quả rõ rệt. Các tỉnh đã chỉ đạo, điều hành rải vụ thụ hoạch một số trái cây chủ lực như xoài, chôm chôm, nhãn, thanh long, sầu riêng trên diện rộng và mang lại hiệu quả tích cực. Đến cuối năm 2016, rải vụ thanh long đạt khoảng 60% diện tích, xoài 20%, sầu riêng 40%, nhãn 43%, mở ra hướng mới trong chỉ đạo, điều hành liên kết sản xuất, tiêu thụ trái cây của cả vùng. 

Cục trưởng Cục Trồng trọt Nguyễn Hồng Sơn nhận định, việc chỉ đạo điều hành tốt rải vụ thu hoạch là vấn đề hết sức quan trọng, đây cũng chính là yếu tố đóng góp vào thành công trong việc xuất khẩu rau quả trong những năm qua. Nhiều loại rau quả của Việt Nam đã xuất sang được một số thị trường; trong đó có thị trường Trung Quốc, nơi có trồng những loại cây giống như Việt Nam. Tuy nhiên, trong rải vụ cần quan tâm đến hai vấn đề, trước nhất là làm sao để rải vụ vào mùa nghịch mà không ảnh hưởng đến chất lượng trái cây. Kế đến, nếu như tất cả các vùng đều tập trung rải vụ thì trong mùa nghịch lại xảy ra hiện tượng thừa, mùa thuận lại thiếu trái cây. Điều này cho thấy, vấn đề quy hoạch và liên kết vùng rất quan trọng. 

Phát biểu tại diễn đàn, Tiến sĩ Trần Thị Oanh Yến, Phó Viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam, cho rằng, giống có ý nghĩa rất quan trọng quyết định đến chất lượng, năng suất, sản lượng quả và giống mới chất lượng cao, mang tính khác lạ sẽ là sản phẩm cạnh tranh trên thị trường. Do đó, nên nhân giống từ cây đầu dòng để đảm bảo cây giống chất lượng và phát triển giống cây ăn trái sạch bệnh. 

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Đạt, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam chia sẻ, về lâu dài, sản xuất rau quả nước ta cần có sự cải thiện tốt hơn nữa về chất lượng sản phẩm, nghĩa là phải đồng nhất, ổn định, tốt, có quanh năm và đạt chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Nếu giải được bài toàn này, ngành rau quả sẽ khẳng định được thương hiệu để đứng vững trên thị trường và phát triển bền vững. 

Theo Cục Trồng trọt, những năm gần đây, diện tích cây ăn quả vùng Nam bộ có xu hướng tăng, nhưng mức độ tăng chậm. Toàn vùng hiện có diện tích cây ăn quả đạt 410.107 ha, chiếm 47,5% diện tích cây ăn quả của cả nước. Trong đó, các địa phương có diện tích cây ăn quả lớn là Tiền Giang, với gần 70.600 ha, Đồng Nai trên 48.300 ha, Vĩnh Long gần 42.000 ha, Hậu Giang trên 30.740 ha, Sóc Trăng trên 28.000 ha, Bến Tre gần 28.000 ha và Đồng Tháp gần 23.000 ha. 

Những năm gần đây, năng suất, sản lượng các loại quả ở Nam bộ không ngừng tăng lên nhờ việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật, tăng cường đầu tư thâm canh, tuyển lựa sử dụng giống mới, đặc biệt là xoài, chôm chôm, dứa, chuối, cam, bưởi. Ngoài ra, chủng loại cây ăn quả của vùng cũng khá phong phú, nhiều loại cây ăn quả được tuyển chọn và nhập nội như xoài cát Hòa Lộc, xoài cát chu, xoài Thái Lan, xoài Đài Loan, sầu riêng cơm vàng hạt lép Ri6, bưởi da xanh, mít Thái… 

Tuy nhiên, sản xuất cây ăn quả ở Nam bộ vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế như: sản xuất manh mún còn phổ biến, vườn cây có năng suất, chất lượng, hiệu quả thấp còn chiếm tỷ lệ cao do việc phát triển sản xuất theo phong trào, không theo quy hoạch dẫn đến tình trạng “trồng, chặt”; việc đầu tư thâm canh chưa thống nhất theo quy trình kỹ thuật; số lượng, quy cách, chất lượng không đồng đều; số lượng trái cây được chứng nhận GAP, được cấp mã số vùng trồng còn ít, đã ảnh hưởng đến ký kết giao ước thu mua, tiêu thụ, hợp đồng, xuất khẩu.