à ác còn gọi gà chân chì, gà đen, gà ngũ trảo, ô kê. Thịt gà ác ăn thơm ngon và giàu dinh dưỡng hơn các loại gà khác: ít lipid, rất giàu protid, các vitamin A, B1, B2,B6, E, PP… và các nguyên tố vi lượng như K, Na, Ca, Mg, Mn, Cu...
Gà ác cũng một vị thuốc quí cho phụ nữ đang mang thai hoặc sau khi sinh, có thể dùng riêng thịt gà ác hoặc dùng phối hợp với các vị thuốc khác.
Gà ác hầm sâm quy: Gà ác 1 con; nhân sâm, đương quy, muối ăn mỗi thứ đều 15g, muối ăn vừa ăn. Hầm chín nhừ. Ăn hết trong một vài lần. Dùng cho bệnh nhân nôn ói ra thức ăn, ăn vào nôn ra; viêm gan; phụ nữ sau nạo thai, sau đẻ.
Gà ác hầm sâm quy tốt cho phụ nữ sau sinh, người bệnh viêm gan
Gà ác hầm thảo quả bột nghệ hồ tiêu vỏ quýt: Gà ác 1 con, thảo quả 2 quả, bột nghệ 3g (hoặc nghệ tươi), hồ tiêu 6g, vỏ quýt 3g, thêm hành, dấm, nước mắm và lượng nước thích hợp, nấu nhừ, ăn khi đói. Dùng cho các trường hợp sau đẻ suy nhược cơ thể, đầy bụng không tiêu.
Gà ác hấp hoàng kỳ: Gà ác 1 con, hoàng kỳ 60g. Gà làm sạch, cho vào nồi hấp cùng hoàng kỳ, thêm gừng, hành, muối, gia vị, hầm trong 3 giờ. Dùng cho các trường hợp sa dạ dày, sa thận, sa trực tràng, sa tử cung, kinh nguyệt không đều
Gà ác hầm bách hợp: Gà ác 1 con, gạo trắng 100g, và bách hợp 30g. Gà làm sạch bỏ ruột, cho bách hợp vào bụng gà khâu lại, thêm gạo, nước, gia vị. Hầm nhừ, cho ăn. Dùng cho các trường hợp suy nhược gầy còm, huyết hư sau đẻ.
Gà ác hầm sâm hồi xuyên tiêu: Gà ác 1 con, nhân sâm 10g, tiểu hồi 10g, xuyên tiêu 6g. Gà làm sạch, cho các vị thuốc cùng với chút rượu, đường, dầu, mắm, gia vị vào bụng gà buộc lại, thêm nước, hầm cách thủy, ăn khi đói. Dùng cho các bệnh nhân đau bụng, đầy hơi, mệt mỏi.
Gà ác hầm thảo quả: Gà ác 1 con, xích tiểu đậu 30g, thảo quả 3g. Gà làm sạch, tất cả cho vào nồi; đun to lửa cho sôi sau đun nhỏ lửa cho chín nhừ, chia ăn nhiều lần. Dùng cho các trường hợp thiểu dưỡng gây phù mặt và chân tay.
Gà ác hầm ngũ vị: Gà ác 1 con, sinh địa 15g, đương quy 15g, bạch thược 10g, xuyên khung 8g, đổ thêm nửa cốc rượu. Hầm nhừ. Ăn hết trong ngày. Chữa thiếu máu.
Lưu ý: Làm chết gà, không cắt tiết, làm sạch lông, mổ bỏ ruột và phổi, để lại tim, gan, cật và mề đã làm sạch. Xương gà ác là loại thuốc quý nên các món ăn có gà ác thường được hầm nhừ.
Theo TS. Nguyễn Đức Quan/SKĐS
