Cận cảnh: Độc đáo cả đàn trâu cộ lúa vùng sình lầy ở miền Tây

Nhớ ngày trước, mỗi khi bước vào vụ lúa, âm thanh lộc cộc của những chiếc xe trâu mộc mạc cứ đều đều vang lên trên những nẻo đường, nay đã dần lùi vào quá khứ, bởi vì nhịp độ phát triển quá nhanh của cơ giới hóa trong nông nghiệp đã thay thế sức trâu, bò trước đây.

Đặc biệt những năm gần đây nghề làm dịch vụ trâu kéo (cộ) lúa thuê từ ngoài đồng vào nhà ở miền Tây ngày càng hiếm đi.

Trâu là loại động vật ăn cỏ, được nuôi chủ yếu để lấy sức kéo. Ngoài ra, còn nuôi để lấy thịt.

Theo lời một lão nông ở miền Tây, trước đây những chiếc xe trâu, có thể giúp nông dân nhiều thứ trong sản xuất nông nghiệp xem như là con vật thân với người dân miền sông nước. Cứ đến mùa vụ là những con trâu hoạt động suốt từ ruộng nọ sang ruộng kia. Ngày đó, ai nuôi hai, ba con trâu để kéo lúa thuê thì có cuộc sống khá khỏe...

Trâu có màu đặc trưng là màu tro sẫm, lông thưa, dạ dày khô. Đại bộ phận có vạch loang cắt ngang qua phía dưới cổ họng và một hình chữ V.

Trâu 3 tuổi có thể đẻ con. Thông thường một con trâu mẹ có thể đẻ từ 5 đến 6 con nghé trong suốt đời. Anh Võ Chí Tính, ở ấp 4, xã Hòa Mỹ, huyện Phụng Hiệp (Hậu Giang) nuôi 4 con trâu cho biết

: Nhà tôi nuôi trâu đến nay đã 3 đời, từ đời ông nội đến đời tôi. Nuôi trâu chủ yếu để kéo lúa thuê cho nông dân hoặc bán lại cũng kiếm hàng chục triệu đồng.

Trâu từ khi sinh sản đến 3 năm có thể đem ra kéo lúa. Nhưng tốt nhất là khoảng 5 năm tuổi. Vì như vậy trâu sẽ kéo được nhiều hơn và không mất sức.

Trâu kéo tùy theo độ tuổi mà bán giá cao hay thấp. Thông thường trâu 3 năm tuổi sẽ bán ở mức giá khoảng 15 triệu đồng; 5 đến 7 năm tuổi giá trên 30 triệu đồng. Còn trâu cổ giá trên 50 triệu đồng, có khi lên đến cả trăm triệu đồng/con.

Thông thường ở những vùng đất thấp không sử dụng được máy gặt đập liên hợp nên chỉ còn cách thu hoạch lúa bằng thủ công từ cắt tay, thuê trâu kéo và suốt. Chính vì vậy, với 1 con trâu kéo lúa đem lại thu nhập 1 triệu đồng/ngày cho chủ.

Theo ông Nguyễn Văn Giang, có 30 năm kinh nghiệm và kéo lúa thuê ở Đồng Tháp cho biết: Đối với một con trâu có thể kéo từ 6 - 10 công lúa/ngày, nhiều hay ít tùy vào độ tuổi của trâu.

Để kéo được lúa, ngoài vật kéo là trâu, còn phải có cộ để chở hay kê cho lúa không bị ước và dễ lướt trên mặt ruộng.

Cộ trâu chở lúa có 2 dạng, phổ biến nhất là chiếc cộ tre, còn lại là cộ làm bằng gỗ được đóng như chiếc chẹt chở máy chạy dưới sông.

Giữa cộ và trâu được kết dính bằng 2 đoạn tre khoảng 2m, yếm dùng để treo cộ vào cổ của con trâu.

Ngoài mặt trâu kéo cộ dưới nước, khi lên bờ được gắn bánh xe để cộ lúa bao

Với giá kéo lúa ăn công từ 120.000 – 150.000 đồng/công (tùy đường xa gần). Mỗi ngày, một con trâu đem lại nguồn thu nhập khoảng 1 triệu đồng/ngày cho chủ nuôi.

Theo người nuôi trâu, hiện tại, do máy gặt đập liên hợp xuất hiện nhiều nên thuê trâu cộ lúa chỉ ở những nơi đất trũng, đất lún, đất ngập nước do máy không vào thu hoạch được. Trung bình mỗi vụ lúa trâu kéo lúa dịch vụ từ 15-25ha/con.

Theo nhiều người có kinh nghiệm kéo lúa chia sẻ: Kéo lúa cần đi kèm một con trâu cần phải có 2 lao động, vừa để điều khiển, vừa để lên lúa dễ dàng…

Bên cạnh, nông dân dùng bò cũng làm sức kéo lúa không thua gì trâu.