Nông dân không nên chạy theo nông nghiệp 4.0 bằng mọi cách

Giáo sư Võ Tòng Xuân chia sẻ như thế, bên lề Hội thảo quốc tế ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp tại Việt Nam, do Viện Ứng dụng công nghệ (Bộ KHCN) tổ chức ngày 10.10 tại TP.HCM.

Theo GS Xuân, cách mạng 4.0 được nhắc đến nhiều. Sự kiện này đã làm cho người ta chạy theo 4.0 mà không chú ý gì đến các giai đoạn trước đó như nông nghiệp 3.0, nông nghiệp công nghệ cao và nông nghiệp chính xác.

Đa số nông dân Việt Nam vẫn mang nhiều khuyết điểm từ thói quen canh tác; nguồn vốn; quỹ đất đai và ứng dụng công nghệ... Ảnh: Nguyên Vỹ

Trong cách mạng 4.0, nông nghiệp đi khác lộ trình của công nghiệp qua các bước 1.0, 2.0, 3.0. Đến thời 4.0 thì cả hai bắt nhịp cùng nhau.

Nền tảng của công nghiệp 4.0 là internet của Vạn vật (loT). Từ đó sự điều khiển sẽ dễ dàng thông qua kết nối các cảm biến qua internet chuyển đến điện thoại thông minh. Các chuyên gia sử dụng khối lượng dữ liệu lớn (Big Data) của từng loại vật thể, viết phần mềm áp dụng (apps) điểu khiển cảm biến kết nối hai vật thể qua internet.

Tương tự, NN 4.0 mở ra viễn cảnh các công cụ cơ giới tham gia canh tác chính xác trên từng thửa đất, được điểu khiển bằng vệ tinh định vị (GPS) đến các cảm biến gắn trên các công cụ này.

Việc áp dụng NN 4.0 cần đến con người biết kỹ thuật, nắm được loT và Big Data để có thể viết các phán mềm áp dụng (apps) theo qui trình chuỗi giá trị của loT. Kế tiếp là phải có kinh phí lớn để đẩu tư.

GS Võ Tòng Xuân cho rằng nông dân không nên chạy theo nông nghiệp 4.0 bằng mọi cách. Ảnh: Nguyên Vỹ

Ở nhiều địa phương của Việt Nam, nông dân đã sử dụng công nghệ cao (CNC) như các nhà màng hàng thập kỷ nay. NN 4.0 ở Đà Lạt không thua gì ở các nước khác. Một số nông dân cũng được biểu dương nhờ các hệ thống ứng dụng tự động.

Tuy nhiên, những ví dụ đó không che dấu được thực tế đa số nông dân Việt Nam vẫn mang nhiều khuyết điểm. Thói quen canh tác bằng kinh nghiệm "lão nông tri điền" khó thay đổi, vốn ít, đất đai nhỏ hẹp, công nghệ kém...

Khi được ứng dụng, NN 4.0 sẽ loại bỏ một số lớn lực lượng lao động. Như vậy trong thời gian tới, đa số nông dân Việt Nam sẽ khó có thể đến gần cái thang NN 4.0 như ở các nước tiên tiến.

“Không nên chạy theo NN 4.0 (theo đúng nghĩa quốc tế) bằng mọi cách. Chọn lọc khía cạnh nào, phương pháp ra sao trong xu hướng công nghệ cho thích ứng với điều kiện kinh tế và nguồn nhân lực hiện tại; không phô trương tốn kém lại có thể áp dụng cho đông đảo nông dân là mới bài toán khó”, GS Xuân cho biết.

Việc ứng dụng công nghệ tiên tiến đã xuất hiện nhưng còn rất ít. Ảnh: Nguyên Vỹ

Chia sẻ quan điểm trên, GS Phan Văn Trường – Chủ tịch CLB Khởi nghiệp nông nghiệp Việt Nam cũng cho rằng những điều kiện để tiến tới NN 4.0 ngoài tầm kiến thức và kỹ thuật của phần lớn nông dân Việt Nam.

Điều quan trọng là phải biết mình biết người để ứng dụng hợp lý, vừa sức. “Họ cũng cần có doanh nghiệp và đội ngũ chuyên môn cùng đồng hành để áp dụng tiến bộ công nghệ, cải tiến tập quán sản xuất theo kinh nghiệm lâu nay”, GS Trường nói.

Theo GS Lê Hùng Lân - Viện trưởng Viện ứng dụng công nghệ, ứng dụng CNC trong nông nghiệp gần đây đã có những bước tiến nhảy vọt, mang lại nhiều thành công cho nông dân cũng như các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tế sự tăng trưởng của nông nghiệp Việt Nam chủ yếu vẫn theo chiều rộng, nhờ tăng diện tích, tăng vụ và nhờ vào các yếu tố đầu vào truyền thống như lao động, vốn, vật tư, nguồn lực tự nhiên...

Viện Ứng dụng công nghệ đánh giá cần thiết phải kết nối khoa học công nghệ với nhiều thành phần kinh tế khác để CNC trong nông nghiệp bền vững, hiệu quả. Ảnh: Nguyên Vỹ

Việc ứng dụng công nghệ tiên tiến đã xuất hiện nhưng còn rất ít. Mô hình tăng trưởng nông nghiệp như hiện nay mới chỉ tạo ra được khối lượng nhiều nhưng giá trị thấp, hiệu quả sử dụng đất đai và tài nguyên chưa cao.

Trong thời gian tới, nếu nông nghiệp Việt Nam không có những thay đổi mạnh mẽ về khoa học công nghệ sẽ phải đổi mặt với nhiều thách thức và tác động tiêu cực như lạc hậu, cạn kiệt nguồn tài nguyên và suy giảm sản lượng kinh doanh... sản phẩm không thể cạnh tranh với thế giới.

Theo GS Xuân, nếu căn cứ trên mục tiêu của NN 4.0 là ứng dụng những tiến bộ công nghệ tin học và công nghệ sinh học (CNSH) để nâng cao năng suất, chất lượng, hạ giá thành thì nông dân có thể áp dụng vài kết quả CNSH để cải tiến tập quán sản xuất hiện nay. Như thế, có thể gọi là đã có áp dụng NN 4.0.