Sản xuất cam theo chuỗi liên kết để phát triển bền vững

Những năm gần đây, cây cam ở Hà Tĩnh trở thành sản phẩm nông nghiệp chủ lực của tỉnh, với những thương hiệu nổi tiếng cả nước như cam Khe Mây, cam Thượng Lộc… Tuy nhiên, đa số diện tích cam của nông dân canh tác năng suất, chất lượng còn thấp. Diện tích cam quá chu kỳ kinh doanh, già cỗi, không được chú trọng chăm sóc, cải tạo phục hồi ngày càng gia tăng nên năng suất thu hoạch chỉ đạt 7 - 8 tấn /ha/năm. Sự liên kết sản xuất giữa nông dân và doanh nghiệp còn lỏng lẻo, việc mở rộng diện tích cam áp dụng quy trình thâm canh đạt tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ còn chậm. Do đó việc xây dựng thương hiệu chưa được quan tâm và người sản xuất chưa được định hướng sản xuất sản phẩm theo nhu cầu thị trường.

         Trước thực trạng đó, để tạo bước chuyển biến trong sản xuất cam theo hướng phát triển bền vững nhất là sự bền vững trong chuỗi giá trị từ sản xuất - thu mua - chế biến - tiêu thụ sản phẩm, từng bước nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm cam trên thị trường, Trung tâm Khuyến nông đã xây dựng mô hình “Thâm canh cam đạt tiêu chuẩn VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm” với quy mô 8 ha cho 8 hộ trên địa bàn xã Đức Lĩnh, huyện Vũ Quang và xã Hương Long, huyện Hương Khê. Để đảm bảo việc sản xuất gắn với đầu ra sản phẩm cho người người dân, Trung tâm Khuyến nông đã tổ chức tọa đàm giữa doanh nghiệp với nông dân và xây dựng mối liên kết với Doanh nghiệp tư nhân Tân Thanh Phong bao tiêu sản phẩm cam cho các hộ tham gia mô hình và các hộ dân khác trong vùng có áp dụng sản xuất đạt tiêu chuẩn VietGAP

Kết quả sau 10 tháng triển khai thực hiện mô hình các nông hộ được hỗ trợ 50% vật tư phân bón và thuốc bảo vệ thực vật; được tập huấn và tiếp cận về phương pháp quản lý, kỹ thuật trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch và tiêu thụ cam an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP. Năng suất sản xuất cam theo tiêu chuẩn VietGAP bình quân đạt 14,28 tấn/ha/năm với giá bán 28.000đ/kg doanh thu 399 triệu đồng, trừ chi phí đầu tư 72 triệu đồng, lợi nhuận thu được khoảng 327 triệu đồng. So với đối chứng thì năng suất tăng hơn 3,45 tấn/ha/năm. Như vậy, so với vườn sản xuất đại trà thì lợi nhuận tăng hơn 96,6 triệu đồng/ha/năm.

Mô hình sản xuất cam đạt tiêu chuẩn VietGAP áp dụng phòng trừ sâu bệnh theo quy trình quản lý dịch hại tổng hợp, sử dụng thuốc theo nguyên tắc 4 đúng, làm giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất, giảm công phun thuốc. Trong chăm sóc cây, sử dụng phân hữu cơ là chủ yếu, bón phân đúng thời điểm, tăng hiệu quả sử dụng phân bón của cây trồng, giảm lượng phân thất thoát. Ý thức nông hộ trong việc bảo vệ môi trường được nâng cao rõ rệt: Vỏ chai, bao bì thuốc thuốc bảo vệ thực vật được thu gom cho vào nơi quy định không vứt bỏ bừa bãi, vườn cây luôn sạch sẽ, không còn cỏ dại, bụi rậm được phát quang, các lô thửa đều có biển hướng dẫn, cảnh báo…. Áp dụng quy trình VietGAP làm thay đổi tập quán sản xuất hiện nay, giảm bớt được chi phí sản xuất, người dân được sử dụng sản phẩm an toàn vệ sinh thực phẩm. Với việc hỗ trợ tem truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm cam trong mô hình, giờ đây, người tiêu dùng chỉ cần một chiếc điện thoại smatphone là có thể biết được tất cả các thông số kỹ thuật như: diện tích, thời gian trồng, ra hoa, đậu quả, kỹ thuật chăm sóc, thời gian bón phân, phun thuốc BVTV, thời gian thu hoạch, cách thức bảo quản, số điện thoại chủ hộ… thông qua việc quét tem truy xuất nguồn gốc được dán trên quả cam.

“Lối đi để chiếm lĩnh thị trường đầy cạnh tranh như hiện nay được Tổ hợp tác xác định là sản xuất cam có chứng nhận và người tiêu dùng có thể truy xuất được nguồn gốc sản phẩm. Vì vậy, mô hình thành công đã giúp Tổ hợp tác sản xuất cam VietGAP xã Đức Lĩnh xây dựng được thị trường cho sản phẩm của mình”, anh Nguyễn Tiến Hoàng, tổ phó THT chia sẽ.

Với cách thức triển khai đồng bộ từ việc hỗ trợ kỹ thuật sản xuất đến truy xuất nguồn gốc và liên kết bao tiêu sản phẩm đầu ra, mô hình đã góp phần tích cực giải quyết được một trong những vấn đề quan trọng của sản xuất nông nghiệp nói chung và sản xuất cam nói riêng hiện nay là kết nối giữa người sản xuất với doanh nghiệp trong quá trình sản xuất và bao tiêu sản phẩm. Thành công của mô hình có tác động mạnh mẽ đến các hộ nông dân sản xuất cam trên địa bàn thực hiện mô hình và các xã trồng cam lân cận. Góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, đảm bảo an toàn cho người sản xuất và chất lượng sản phẩm… nâng cao hiệu quả kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân và sản phẩm thân thiện môi trường phát triển theo hướng bền vững.

Theo Đặng Thị Thuận/sonongnghiep.hatinh.gov.vn