Tìm lại vị thế cho cây bông Tây Nguyên: Cần chú ý đến lợi ích nhà nông

Cây bông vải ở huyện Ea Súp (Đắk Lắk) gian nan tìm chỗ đứng.

Cây bông vải bắt đầu xuất hiện ở Đắk Lắk từ những năm 1990, đến năm 2000 - 2004, diện tích bông vải tại các tỉnh Tây Nguyên đạt gần 20.000ha. Giai đoạn này được xem là thời kỳ “hoàng kim” của cây bông vải Tây Nguyên, tập trung chủ yếu tại 3 tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông và Gia Lai. Tuy nhiên, diện tích loại cây này cứ giảm dần, nếu như năm 2007, toàn vùng có 3.500ha bông thì sang năm 2008 chỉ còn 1.000ha. Nguyên nhân khiến nông dân quay lưng với cây bông một thời họ yêu quý, gắn bó là do hiệu quả kinh tế mang lại không như kỳ vọng, diện tích phát triển quá “nóng”, không theo quy hoạch trong khi sự liên kết giữa doanh nghiệp và người dân khá lỏng lẻo, khiến bà con gặp khó khăn về đầu ra.

Có thời điểm, giá bông thu mua rất thấp, chỉ đạt 4.500 đồng/kg (năm 2001), mãi tới năm 2008 mới nhích lên 7.000 đồng/kg, trong khi giá bông thế giới ở mức 1,65 USD/kg (trên 25.000 đồng/kg). Đó là chưa kể việc sử dụng các giống bông cũ, đã thoái hóa khiến năng suất bông tại đây chỉ đạt 1,2-1,4 tấn/ha, trừ chi phí, bà con chỉ lãi 5- 6 triệu đồng/ha. Điều này khiến cây bông vải mất dần tính cạnh tranh so các cây trồng khác như bắp (ngô), đậu… (thu nhập khoảng 60 triệu đồng/ha).

Nói về chuyện một thời gian dài nông dân Tây Nguyên tự “bơi” với cây bông vải, ông Trịnh Tiến Bộ, Trưởng phòng Trồng trọt (Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Đắk Lắk) cho biết, trước đây, phần lớn người trồng bông chỉ thông qua hợp đồng thu mua sản phẩm với Công ty cổ phần Bông Tây Nguyên. Công ty này cũng tiến hành kiểm tra, nghiên cứu điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu vùng trồng phù hợp để đặt hàng trực tiếp với người dân. Sau bao thăng trầm, đến khi cây bông có nguy cơ bị người dân loại bỏ khỏi cơ cấu cây trồng thì đến năm 2009, công ty trên mới đưa ra giải pháp mang tính đột phá, đó là hỗ trợ nông dân 100% hạt giống, ứng trước một phần chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và thu mua cùng một giá cho cả bông loại 1 và loại 2 với mức 9.000 đồng/kg (người trồng có thể thu về trên 15 triệu đồng/ha/vụ trong 3 - 4 tháng). Ngoài ra, Công ty cổ phần Bông Tây Nguyên còn tập huấn, hướng dẫn nông dân chăm sóc cây bông đúng quy trình kỹ thuật, điều này góp phần tăng diện tích bông lên trên 3.500ha.

Vườm ươm giống bông mới.

Các dự án trên được hy vọng sẽ làm thay đổi tập quán canh tác của nông dân. Nếu như trước đây, bà con trồng bông dựa hoàn toàn vào thời tiết thì nay, họ bắt đầu làm quen với việc trồng bông có tưới tập trung, góp phần giảm thiểu rủi ro về thời tiết, tận dụng được quỹ đất nhàn rỗi khi không trồng cây hoa màu khác. Đây cũng là cơ sở cho việc phát triển cây bông vải bền vững ở các tỉnh Tây Nguyên sau này.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, để vùng chuyên canh bông vải phát triển bền vững, tạo điều kiện để tăng giá trị cho ngành dệt may thì việc cải thiện chất lượng giống cần phải được đặt lên hàng đầu, đồng thời, giá thu mua bông nguyên liệu cũng phải tăng tương xứng thì mới khuyến khích được người dân gắn bó với cây bông.

BOX: Theo Quyết định số 29/QĐ-TTg ngày 8/10/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt chương trình phát triển cây bông vải Việt Nam thì đến năm 2015, cả nước sẽ có 30.000ha bông vải (9.000ha có tưới); đến năm 2020 có 76.000ha (khoảng 40.000ha có tưới).

Bá Thăng

Nguồn:kinhtenongthon.com.vn