Khuyến nghị chính sách để phát triển nông nghiệp hữu cơ

Hội thảo thu hút sự tham gia của các nhà khoa học, nghiên cứu, nhà quản lý, doanh nghiệp (DN), sản xuất hữu cơ.

Trong thời qua, diện tích nuôi trồng hữu cơ của nước ta ngày càng tăng đáng kể. Cụ thể, năm 2015, diện tích nuôi trồng hữu cơ ước đạt 76 nghìn ha, tăng 3,6 lần so với năm 2010. Hiện nay, các DN trong nước đã nỗ lực đầu tư vào sản xuất NNHC, nhiều hộ nông dân cũng đã nắm bắt cơ hội của sản phẩm hữu cơ, đã liên kết hình thành tổ hợp tác, hợp tác xã sản xuất NNHC tự nguyện. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay cũng đang xuất hiện nhiều loại sản phẩm đóng mác thực phẩm hữu cơ, không đáp ứng các yêu cầu an toàn thực phẩm khiến cho tâm lý người tiêu dùng hoang mang.

Theo đánh giá của các chuyên gia, hiện nhu cầu sản phẩm hữu cơ ngày càng tăng, trong khi chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào dành riêng quản lý lĩnh vực này. Do đó, việc xây dựng Dự thảo Nghị định về NNHC là hết sức cần thiết, tạo điều kiện cho phát triển NNHC ở Việt Nam đi đúng hướng, tạo niềm tin cho người sản xuất, DN và cả người tiêu dùng.

Tại Hội thảo, các chuyên gia đã tập trung rà soát, sửa đổi tiêu chuẩn về hướng dẫn sản xuất, chế biến, ghi nhãn và tiếp thị thực phẩm được sản xuất theo phương pháp hữu cơ. Và một số nội dung về quy hoạch và bảo vệ đất, nguồn nước hiện chưa hoặc ít bị ô nhiễm và còn thích hợp cho sản xuất NNHC theo hướng hàng hóa. Các điều kiện quản lý chặt chẽ hoạt động sản xuất, kinh doanh và chứng nhận sản phẩm NNHC, giúp người tiêu dùng yên tâm, khuyến khích DN đầu tư sản xuất kinh doanh sản phẩm, phát triển thị trường sản phẩm hữu cơ.

Các đại biểu phát biểu tại hội thảo.

Ông Nguyễn Hồng Phong - Tổng giám đốc Công ty CP công nông nghiệp Tiến Nông Thanh Hóa, chia sẻ, hiện nay khó khăn của phát triển NNHC đó là nhận thức của người dân, họ vẫn làm theo kiểu truyền thống, tự cung tự cấp. Đặc biệt là các DN, nông trại lớn vẫn chưa chú trọng đến phát triển nông sản của mình. Nên đã có hiện tượng rau trồng của mình để riêng và rau bán thì để riêng. Do đó, cần phải tuyên truyền và tạo ra một phong trào trong sản xuất NNHC.

PGS, TS Nguyễn Xuân Hồng, nguyên Cục trưởng Bảo vệ thực vật cho rằng: Về cơ bản Tiêu chuẩn TCVN 11041:2015, hướng dẫn, sản xuất, chế biến, ghi nhận và tiếp thị thực phẩm được sản xuất theo phương pháp hữu cơ đã cập nhật được thông tin và hài hòa với các tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, đây mới chỉ là tiêu chuẩn khung, cần được cụ thể hóa hơn nữa. Thí dụ, trong danh mục các chất được sử dụng trong sản xuất hữu cơ có nhiều chất được nêu ra với điều kiện phải được các tổ chức chứng nhận hoặc cơ quan có thẩm quyền thừa nhận, nhưng cho đến nay chưa có cơ quan có thẩm quyền nào quy định cụ thể về những chất này và cũng chưa có tổ chức chứng nhận nào được cấp phép hoạt động chính thức. Tiêu chuẩn cũng chưa quy định cụ thể về tem (logo) được gắn trên bao gói của thực phẩm được sản xuất theo phương án hữu cơ Việt Nam như thế nào để người tiêu dùng dễ nhận biết.

“Nếu không có những văn bản pháp quy hướng dẫn việc chỉ định các tổ chức chứng nhận và điều kiện, quy trình chứng nhận phù hợp với Tiêu chuẩn TCVN 11041:2015 thì tiêu chuẩn này cũng chỉ là tài liệu tham khảo và khó đi vào cuộc sống”, PGS, TS Nguyễn Xuân Hồng nêu ý kiến.

Đề xuất những giải pháp trong thời gian tới, ông Nguyễn Xuân Hồng cho rằng, trước mắt, cần rà soát, hoàn thiện hành lang pháp lý của chúng ta, trong Nghị định sắp tới, một trong những điều cơ bản đó là phải đưa ra các điều kiện cho các tổ chức chứng nhận và những tiêu chuẩn để sản phẩm được chứng nhận là sản phẩm hữu cơ.

Cũng theo ông Nguyễn Xuân Hồng, trước khi xây dựng đề án này cần có một cuộc điều tra cơ bản về NNHC ở Việt Nam, từ đó có thể đánh giá hết được tiềm năng lợi thế, khó khăn, thách thức… để có thể đưa ra được chiến lược, sản phẩm chính, vùng trọng điểm có lợi thế để phát triển NNHC. Cần xuất phát từ nhu cầu thị trường, có thể dự báo được thị trường trong nước và quốc tế. Đồng thời, cần có lộ trình cụ thể phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Có như vậy phát triển NNHC mới bền vững.

Theo các chuyên gia, việc lấy ý kiến xây dựng một văn bản quy phạm pháp luật là cần thiết, tạo điều kiện cho phát triển NNHC ở Việt Nam đi đúng hướng. Đồng thời, phù hợp chủ trương tái cơ cấu của ngành nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững, thân thiện với môi trường, hướng tới xuất khẩu, góp phần định vị sản phẩm nông nghiệp Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp thế giới.