Phát triển HTX trong tiến trình tái cơ cấu ngành

Hình thành nhiều mô hình liên kết mới

Theo báo cáo của Cục Kinh tế Hợp tác và PTNT, cả nước hiện có 21 liên hiệp và 10.726 HTX nông nghiệp. Bình quân mỗi tỉnh có 170 HTX, trong đó lớn nhất là Bắc Trung Bộ 373 HTX/tỉnh, ĐBSH 327 HTX/tỉnh, Tây Nguyên 79 HTX/tỉnh và Đông Nam Bộ 62 HTX/tỉnh.

Chủ tọa và ban cố vấn diễn đàn

Trong những năm qua, số lượng HTX ngừng hoạt động là 909, tập trung nhiều ở các tỉnh Tây Nguyên và Tây Bắc. Theo thống kê, đa số các HTX hoạt động tổng hợp (62%), số HTX hoạt động chuyên ngành chỉ chiếm 38%, trong đó lĩnh vực trồng trọt lớn nhất (54%), tiếp đó là thủy sản (16,4%) và chăn nuôi (14,4%).

Điều tra của Liên minh HTX Việt Nam, doanh thu và lợi nhuận của các HTX hiện đã có những bước tiến vượt bậc và có xu hướng tăng cao, rất nhiều HTX hoạt động sau Luật HTX đã tái cơ cấu, hoạt động hiệu quả, bền vững.

Tại Hải Phòng, HTX Sản xuất, kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Thiên Hương tại thôn 9, xã Thiên Hương, huyện Thủy Nguyên được thành lập năm 1999, sau khi chuyển đổi mô hình HTX theo Luật HTX năm 2012 hoạt động có hiệu quả cao trong lĩnh vực thủy nông, vật tư nông nghiệp, cơ khí nông nghiệp, cơ khí xây dựng, bán lẻ điện.

Đến nay, HTX đã có 1.100 thành viên, số vốn điều lệ đạt trên 4,6 tỷ đồng. Qua đó, mua sắm được 9 máy làm đất công suất từ 24 - 34 mã lực, 8 máy gặt đập liên hoàn Kubota, 2 máy cấy. Nhờ đẩy mạnh hoạt động dịch vụ nên thu nhập của HTX Thiên Hương từ mức 3,3 triệu đồng/người/tháng năm 2013 đã tăng lên 5,8 triệu đồng/người/tháng năm 2016.

Tại Hà Nội, HTX Rau quả sạch Chúc Sơn, huyện Chương Mỹ có diện tích 5ha, 26 thành viên, nhờ tập trung phát triển sản xuất rau an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP đã đạt doanh thu 8 tỷ đồng/năm. Hiện sản lượng rau của HTX Chúc Sơn đạt 60 tấn/tháng, HTX đang bao tiêu cung ứng cho 3 bệnh viện lớn trên địa bàn Hà Nội là Bệnh viện Bạch Mai, BV Hữu Nghị, BV Nội tiết Trung ương và một số doanh nghiệp của Nhật Bản.

Cũng hoạt động trong lĩnh vực rau an toàn, HTX Rau an toàn Vĩnh Phúc (tỉnh Vĩnh Phúc) được thành lập năm 2014 với 50 thành viên, hiện là đối tác lớn cung cấp rau cho hệ thống siêu thị Vinmart của Tập đoàn VinGroup. Các sản phẩm của HTX đưa ra thị trường đều có logo, bao bì, đăng ký mã vạch cho từng sản phẩm đạt tiêu chuẩn VietGAP.  

Thiếu thủ lĩnh và sự tự nguyện

Theo chia sẻ của các đại biểu tham dự diễn đàn, bên cạnh những thành tựu đạt được rất đáng ghi nhận khi Luật HTX mới ra đời, nhưng nhìn chung khó khăn và thách thức với những HTX kiểu mới vẫn còn rất lớn. Theo đó, đa số các HTX vẫn hình thành theo quy định hành chính, áp đặt chỉ định lãnh đạo mà không xuất phát từ thực tế sản xuất cũng như ý nguyện của mỗi thành viên nên hoạt động rời rạc, kém hiệu quả.

HTX Nuôi trồng thủy sản Mắt Rồng, một điển hình của Hải Phòng

Một vấn đề nan giải mà hầu hết các HTX đang gặp phải song chưa tìm ra được định hướng đó là thiếu nguồn vốn đầu tư sản xuất kinh doanh trong khi tài sản gần như không có gì. Bên cạnh đó, trình độ quản lý chuyên môn của lãnh đạo, cán bộ HTX rất hạn chế vì đa phần đều là nông dân...

Các đại biểu kiến nghị các cấp ngành địa phương khi thành lập HTX phải trên tinh thần dân chủ tự nguyện tham gia của các hội viên vì có cùng nhu cầu cũng như lợi ích, tránh bằng các biện pháp hành chính. Đặc biệt, nhất thiết phải bầu được một người lãnh đạo HTX đủ nặng lực, chuyên môn, đạo đức và có uy tín cao...

Điển hình cho câu chuyện này là HTX Nuôi trồng thủy sản Mắt Rồng, xã Lập Lễ (Thủy Nguyên, Hải Phòng). Từ việc sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, anh Nguyễn Đức Văn đứng ra tập hợp các hộ thành lập HTX trên tinh thần tự nguyện, dân chủ, cùng có lợi. Hiện HTX này đã lớn mạnh giúp tiết kiệm cho các xã viên hàng tỷ đồng chi phí đầu vào, thu hút được thêm nhiều hộ tự nguyên đăng ký gia nhập.