XK rau quả có thể đạt 10 tỷ USD: Đất nước bớt phụ thuộc vào dầu thô

Xung quanh nhận định này, trao đổi với NTNN/Dân Việt về mục tiêu năm 2022 xuất khẩu rau quả và hoa đạt 9-10 tỷ USD, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp đều rất tin tưởng vào nhận định “giá trị xuất khẩu rau quả Việt Nam sẽ vượt dầu thô lúc xuất khẩu tốt nhất”.

Nhu cầu rau củ ngày càng tăng

TS Võ Mai – Phó Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, cho rằng xã hội càng phát triển, thì người tiêu dùng càng có xu hướng tăng tỉ lệ rau củ quả trong thực đơn hàng ngày. Ngay cả Tổ chức Nông - Lương Liên Hợp Quốc (FAO) cũng xác nhận rằng, không phải thịt, cá hay các loại cao lương mỹ vị mà rau củ quả chính là “thực phẩm vĩnh cửu của loài người”. Nhu cầu thị trường đối với rau củ quả sẽ ngày càng tăng cao...

Thu hoạch xoài ba màu ở huyện Chợ Mới, An Giang.  Ảnh:  NGỌC TRINH 

Riêng đối với ngành trái cây Việt Nam, sự phong phú về chủng loại là một ưu điểm lớn, đáp ứng được khẩu vị của rất nhiều nhóm khách hàng. Từ đầu năm đến nay, Việt Nam có thêm sản phẩm chuối tươi tham gia xuất khẩu, được bày bán ở siêu thị Nhật; trái thanh long tươi xuất khẩu sang Úc… mở ra triển vọng thị trường mới cho rau củ quả.

“Từ việc một doanh nghiệp xuất khẩu chuối vào Nhật với giá cao, có thể thấy, trái cây Việt Nam, từ những loại quả đơn giản nhất đến các sản phẩm sang trọng hơn, đều có khả năng xuất khẩu, mang về ngoại tệ” - bà Mai nhận định.

Sức hút của ngành rau củ quả thể hiện rõ nhất ở việc nhiều doanh nghiệp lớn như Hoàng Anh Gia Lai, Lộc Trời,  Trường Hải… đã nhảy vào lĩnh vực này. Mới đây, một doanh nghiệp trước đến nay chỉ hoạt động trong các lĩnh vực nước khoáng thiên nhiên, nhựa, may mặc… như Minh Hưng Group cũng cho biết sắp tới đầu tư vào ngành trái cây. Doanh nghiệp này sẽ bắt đầu bằng việc tìm kiếm giải pháp xử lý dịch hại trên cây trồng nhưng không tồn dư các chất độc hại trên sản phẩm, từ đó tạo ra vùng nguyên liệu sạch cho xuất khẩu.

Với Công ty CP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HAGL Agrico – HNG), báo cáo tài chính hợp nhất quý 3 và 9 tháng đầu năm 2017 vừa công bố, trái cây là mặt hàng đóng góp chính vào nguồn thu trong quý vừa qua của doanh nghiệp này, với 450 tỷ đồng.

Về hai sản phẩm trái cây xuất khẩu chính của Việt Nam là thanh long và nhãn, TS Nguyễn Hữu Đạt - Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định, hiện Việt Nam đã có quy trình trồng tốt, tập trung với diện tích lớn. Việc rải vụ được Bộ NNPTNT chỉ đạo và thực hiện xuyên suốt nhiều năm qua nên ta có sản phẩm quanh năm. Đây cũng là mặt hàng bán sang thị trường khó tính được nhiều nhất như Mỹ, châu Âu…

Muốn thắng phải… làm ăn lớn!

Dù được đánh giá là sản phẩm có thể xuất khẩu mang về ngoại tệ vượt cả dầu thô lúc tốt nhất, trái cây Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề, do diện tích vườn thường nhỏ lẻ, vườn cây già cỗi, nông dân sản xuất theo phương thức truyền thống nên chất lượng không đồng đều…

Mới đây, trong “ngày vui” của thanh long tươi Việt Nam khi có thêm thị trường Úc - một thị trường rất khó tính, nhiều doanh nghiệp cho rằng vẫn cần thêm nhiều biện pháp phát triển thị trường, đẩy mạnh tiêu thụ cũng như phát triển khâu chế biến thì mới có thể giải quyết căn cơ vấn đề tiêu thụ thanh long nói riêng và trái cây Việt Nam nói chung.

Ông Nguyễn Đình Tùng - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại - Dịch vụ xuất nhập khẩu Vina T&T, cho rằng việc thanh long tươi Việt Nam được thị trường Úc chấp nhận mở ra nhiều cơ hội cho sản phẩm này. Thị trường Úc xưa nay vốn rất “khó tính” nên khi vào được sẽ giúp thanh long Việt Nam được đánh giá cao hơn ở các thị trường khác.

Tuy vậy, vấn đề đặt ra là việc vận chuyển thanh long tươi sang Úc có phần khó khăn, nếu đi bằng đường biển phải tốn đến 25 ngày trong khi vận chuyển sang Mỹ bằng đường biển cũng chỉ tốn 17 ngày. Còn nếu vận chuyển bằng đường hàng không sẽ đẩy giá thành lên cao. Cụ thể, giá cước vận chuyển thanh long tươi bằng đường hàng không hiện ở mức 2,2USD/kg, rất khó để doanh nghiệp có giá cạnh tranh được.

“Việc vận chuyển xa gây ra các rủi ro về chất lượng sản phẩm, ví dụ như trái vải xuất khẩu vào Úc. Năm rồi một số doanh nghiệp tham gia nhưng kết quả không khả quan, vì vận chuyển sang đến nơi, vải bị hư hỏng nhiều” - ông Tùng nói. Hay như với trái nhãn, để mở rộng vùng nguyên liệu để xuất khẩu, mới đây, doanh nghiệp của ông Tùng đã chọn sản phẩm nhãn sông Mã (Sơn La) để chào lô hàng đầu tiên xuất sang Mỹ.

Theo ông Tùng, nếu như trước đây, Việt Nam đã xuất khẩu nhãn sang Mỹ nhiều nhưng là giống idol, tương tự như sản phẩm của các nước và không có gì nổi bật, khác biệt như nhãn sông Mã. Tuy nhiên, sản phẩm này hiện chỉ có trái theo mùa vụ, mỗi năm chỉ có khoảng 45 ngày, trồng trên vùng đồi núi các tỉnh phía Bắc. Do đó, sản lượng xuất khẩu còn rất hạn chế.

Còn theo TS Võ Mai, trái cây là mặt hàng có chênh lệch giữa giá bán của người nông dân và giá bán lẻ lớn nhất. Cấu thành của chuỗi giá trị trái cây chủ yếu rơi vào khâu phân phối trong khi nông dân chỉ nhận được từ 10 – 25% giá trị so với giá bán cuối cùng.

Ngược lại, những doanh nghiệp đầu tư bài bản với quy mô diện tích, sản lượng lớn, đồng thời được áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nên sẽ cho ra sản phẩm có chất lượng đồng đều, kích cỡ đồng đều. “Mà đồng đều là yêu cầu rất cần thiết cho sản phẩm trái cây xuất khẩu, không thể xuất khẩu một thùng xoài mà trái 1kg, trái có 3 lạng…” - TS Võ Mai nhận định.