Xây dựng kế hoạch và nguồn lực cho HTX nông nghiệp

Xây dựng kế hoạch ưu tiên để phát triển các HTX

Hiện các HTX, đặc biệt là các HTX mới được thành lập rất tích cực tham gia ứng dụng những tiến bộ kỹ thuật vào hoạt động SXKD, trong đó có SX công nghệ cao. Hưởng ứng phát động của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong SXNN, đến nay đã có 193 HTX tham gia.

Nhiều mô hình HTX cá tra tại ĐBSCL hoạt động hiệu quả

Tuy nhiên, về quy mô SX công nghệ cao của các HTX còn nhỏ bé, phát triển tự phát, do đó cần phải có định hướng và cơ chế chính sách phù hợp để khuyến khích đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào SX của các HTX, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động. Phấn đấu đến năm 2020, có 1.500 HTX ứng dụng công nghệ cao trong SXNN.

Ngoài ra, liên kết là một giải pháp rất quan trọng để giúp cho SX và tiêu thụ sản phẩm, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động HTX và DN. Để tạo điều kiện phát triển liên kết, nhất là liên kết giữa HTXNN, Chính phủ đã ban hành chính sách hỗ trợ xây dựng cánh đồng lớn và liên kết trong nông nghiệp. Hiện nay, đã có 33% HTX tham gia liên kết các khâu phục vụ đầu vào, đầu ra với các DN, trong đó có một số HTX thực hiện liên kết với DN theo chuỗi giá trị sản phẩm.

Chính phủ chuẩn bị ban hành Nghị định về hợp tác liên kết SX, tiêu thụ sản phẩm. Tuy nhiên, hiện nay đa số các HTX nông nghiệp không tham gia liên kết dẫn đến không SX hàng hóa, không tiêu thụ sản phẩm cho thành viên, chỉ làm các dịch vụ đầu vào dẫn đến hiệu quả hoạt động của HTX và thu nhập của thành viên thấp. Do đó, để nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, cần thiết phải xây dựng và tổ chức thực hiện Đề án này trong giai đoạn tới đây.

Tăng cường sự phối hợp giữa Bộ NN-PTNT với Liên minh HTX, Hội Nông dân và các cơ quan liên quan của ngành nông nghiệp từ Trung ương đến địa phương.  

Huy động các nguồn lực cho HTXNN

Một trong những khó khăn lớn nhất về hoạt động của các HTX là vốn, tài sản. Đa số các HTX đều không có trụ sở, tài sản, đất đai; không tiếp cận được vốn tín dụng, do đó hiệu quả hoạt động rất hạn chế. Vì vậy cần huy động các nguồn lực và có cơ chế phù hợp để hỗ trợ cho HTX phát triển.

Theo tính toán sơ bộ, để phát triển 15.000 HTX hiệu quả cần phải có khoảng 21.700 tỷ đồng (bình quân mỗi HTX khoảng 1,5 tỷ đồng). Các nguồn được huy động từ nguồn kinh phí từ các chương trình hỗ trợ của Nhà nước: Nguồn kinh phí theo Quyết định số 2261/QĐ- TTg ngày 15/12/2014 của Thủ tướng Chính phủ hỗ trợ cho phát triển kết cấu hạ tầng của HTX, đào tạo nguồn nhân lực, thu hút cán bộ trẻ có trình độ về làm việc tại HTX, xúc tiến thương mại, ứng dụng KHKT, ... Nguồn hỗ trợ từ nguồn vốn Chương trình MTQG xây dựng NTM khoảng 2.500 tỷ đồng.

Thực hiện quyết định này, năm 2017 một số địa phương đã triển khai hỗ trợ cho các HTX với mức kinh phí từ 5- 10% tổng nguồn xây dựng NTM của tỉnh. Tuy nhiên, hiện mới chỉ thực hiện ở một số tỉnh, TP. Bộ NN-PTNT đã khảo sát, đánh giá và thấy rằng với mức trên là phù hợp, các địa phương nên áp dụng mức này để hỗ trợ các HTX. Như vậy, hàng năm có thể dành ra khoảng 2.500 tỷ đồng đầu tư cho phát triển hạ tầng.

Ngoài ra, nguồn vốn từ Chương trình hỗ trợ đào tạo bồi dưỡng nguồn nhân lực thực hiện Quyết định số 2261/QĐ-TTg khoảng 400 tỷ đồng, gồm nguồn thu hút cán bộ có trình độ ĐH, CĐ về làm việc cho HTX. Hiện Bộ NN-PTNT đã đề nghị các địa phương lựa chọn mỗi địa phương 5 HTX, riêng khu vực ĐBSCL thực hiện thí điểm theo Quyết định số 445/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ có 169 HTX được hỗ trợ từ Chương trình này.

Nguồn vốn Chương trình mục tiêu Tái cơ cấu kinh tế và phòng chống giảm nhẹ thiên tai, ổn định đời sống dân cư theo Quyết định số 923/QĐ-TTg ngày 28/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ, nguồn từ các Chương trình khuyến nông quốc gia hỗ trợ cho đào tạo và ứng dụng công nghệ cao...

Về cơ chế huy động nguồn lực, đối với nguồn lực từ ngân sách Nhà nước theo cơ chế do Chính phủ quy định. Trong đó, riêng nguồn thủy lợi phí của nhà nước, các tỉnh cần ưu tiên cho các HTXNN tham gia hoạt động quản lý, khai thác công trình thủy lợi nhỏ, thủy lợi nội đồng để có được khoản thu từ nguồn này.

Đối với nguồn vay từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, cần bổ sung nguồn vốn Quỹ này. Các địa phương bổ sung nguồn ngân sách cho Quỹ để cho các HTX vay SXKD. Xây dựng Điều lệ hoạt động của Quỹ đảm bảo thuận lợi cho các HTX vay vốn.

Nghiên cứu thành lập định chế tài chính mới để tăng cường hỗ trợ kinh tế hợp tác, HTX nhằm tăng khả năng huy động vốn từ thị trường và liên kết hệ thống các Quỹ hỗ trợ phát triển HTX.

Đối với nguồn lực huy động từ các tổ chức quốc tế, cơ chế do các tổ chức hỗ trợ và cho vay theo quy định.

Đối với nguồn lực vay từ các tổ chức tín dụng ở Việt Nam, cần tiếp tục nghiên cứu tháo gỡ những khó khăn để có cơ chế giúp cho HTX tiếp cận được nguồn vốn vay theo hướng công nhận giá trị tài sản của các HTX trên đất thuê, khoán là tài sản được tín chấp hoặc thế chấp để vay vốn.

Sử dụng nguồn bảo lãnh tín dụng để tạo điều kiện cho các HTX vay vốn tín dụng. Cho vay theo hợp đồng chuỗi giá trị khép kín bao gồm: Các nhu cầu dịch vụ đầu vào, tổ chức SX, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, trong đó ngân hàng là một thành viên của chuỗi. Mô hình này đang được Hiệp hội nghề cá xây dựng và thí điểm đối với chuỗi giá trị cá tra tại ĐBSCL. Cần nghiên cứu đánh giá tính hiệu quả của mô hình này để nhân rộng ra các chuỗi giá trị và các vùng SX khác trong cả nước.