Khởi nghiệp với chưa tới 2ha đất khai phá trồng cà phê thực sinh rồi tự nghiên cứu, thực hành ghép tái canh từ đầu những năm 2000 đến nay, hai anh em Phạm Xuân Trường (sinh năm 1967) và Phạm Quang Sơn (sinh năm 1972) ở xã Đạm Bri (Bảo Lộc - Lâm Đồng) đã chọn tạo ra nhiều loại giống cà phê đầu dòng cao sản mang thương hiệu Trường Sơn, góp phần nâng cao giá trị chuyển đổi trên đơn vị diện tích đất canh tác.
TS5 cho thu 7 tấn nhân/ha
Vườn ươm Cà phê Trường Sơn vừa được Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Lâm Đồng công nhận nguồn giống cà phê xanh lùn (tên giao dịch là cà phê TS5) đầu dòng. Bên cạnh là vườn sản xuất trình diễn tổng cộng khoảng 5ha, nằm cách đường nhựa lớn khoảng 500m, xe tải các loại thuận tiện vận chuyển từng chuyến hàng cây giống cà phê xanh lùn chở đi cung cấp đến nông dân từ trong tỉnh Lâm Đồng nói riêng, các tỉnh Tây Nguyên nói chung và xuôi về các tỉnh miền Đông Nam Bộ.
Một nhà nông trung niên đến từ tỉnh Đồng Nai cho rằng, giống cà phê xanh lùn TS5 thu hoạch niên vụ năm 2017- 2018 ở khu vườn cà phê của ông và các khu vườn lân cận đạt năng suất đến 7 tấn nhân/ha, giá bán cao hơn so với mặt bằng chung của các loại cà phê khác. Mùa mưa năm nay, gia đình ông cùng với những hộ gia đình nông dân khác ở Đồng Nai mở rộng thêm nhiều hecta trồng cà phê xanh lùn giống ghép mới của “Trường Sơn”.
Trong lúc điều hành nhân công sắp xếp từng bịch giống cà phê TS5 ghép đưa lên xe tải xuất vườn, ông Phạm Quang Sơn đưa phóng viên vào giữa khu nhà lưới xanh ngát. Ông Sơn cho biết, để có cây giống cà phê TS5 xuất vườn phải mất thời gian từ 15- 16 tháng ươm trồng trên vùng thổ nhưỡng, khí hậu Đạm Bri. Đầu tiên chọn giống cà phê vối hoặc cà phê mít khỏe mạnh để gieo hạt. Hạt nảy mầm phát triển thành cây con đến gần một năm sau bắt đầu ghép với đọt cây cà phê xanh lùn đầu dòng. Chăm sóc cây ghép với kỹ thuật riêng biệt của “Trường Sơn” khoảng 3-4 tháng tiếp theo trước khi đưa ra kinh doanh.
“TS5 phù hợp với mật độ trồng 1.500 cây/ha. Đưa ra vườn trồng và cung cấp dinh dưỡng khoảng 30 tháng sinh trưởng sẽ bắt đầu thu trái bói với năng suất 2-3 tấn nhân/ha”, ông Sơn thông tin.
20 năm kinh nghiệm ghép cây giống đầu dòng
Tháng 5/2018, Sở Nông nghiệp và PTNT Lâm Đồng quyết định công nhận giống cà phê xanh lùn TS5 đạt tiêu chuẩn giống đầu dòng để sản xuất nhân rộng trên nhiều vùng sinh thái khác nhau.
TS5 có đặc điểm nổi trội như: Cây sinh trưởng khỏe, khả năng phát đọt, vươn cành mạnh mẽ; chiều cao 2m, khép tán hình trụ với đường kính 2,5 - 3m. Lá dài 24,5cm, rộng 10,5cm, khi ở giai đoạn thành thục có màu xanh đậm. Trái chín màu đỏ cam, dạng quả thuôn dài dễ hái. Năng suất giai đoạn kinh doanh bình quân 4 - 4,5 tấn nhân/ha/năm. Ngoài khả năng kháng bệnh gỉ sắt và chống chịu hạn hán, giống cà phê TS5 ít nhiễm các loại bệnh thán thư, nấm hồng; khá thích nghi với điều kiện đất đai và khí hậu tại tỉnh Lâm Đồng, các tỉnh khu vực Tây Nguyên, khu vực miền Đông Nam Bộ…
Từ năm 2012 đến nay, mỗi năm “Trường Sơn” bán ra khoảng 500.000 cây giống cà phê xanh lùn TS5, giá 12.000 đồng/cây, tổng doanh thu đạt 6 tỷ đồng. Trước đó, “Trường Sơn” đã khảo nghiệm thành công giống cà phê xanh lùn TS5 trên các vùng đất Bảo Lộc và Bảo Lâm qua các giai đoạn ghép tạo giống đầu dòng (năm 2004-2007), trồng kinh doanh quy mô vài hecta, đạt năng suất 3 tấn nhân/ha (năm 2007-2010), phát triển đại trà 20ha, năng suất 5-7 tấn nhân/ha (từ năm 2010 đến nay). Đây cũng là bước nối tiếp khởi nghiệp chọn tạo, ghép mới các giống cà phê được công nhận tiêu chuẩn đầu dòng từ thập niên đầu những năm 2000 gồm TS1, TS2 và TS4, mỗi giống tiêu thụ trên dưới 300.000 cây/năm.
Với kỹ thuật và kinh nghiệm ghép tạo cây cà phê đầu dòng gần 20 năm, Vườn ươm Trường Sơn đang ứng dụng hiệu quả vào việc ghép tạo giống sầu riêng Monthong Thái Lan trên đất Đạm Bri. Trong 2 năm qua, mỗi năm “Trường Sơn” xuất vườn bán cả trăm ngàn cây giống sầu riêng Monthong, thu về hơn chục tỷ đồng. Ngoài ra, giống bơ 034 cũng đã và đang được “Trường Sơn” khảo nghiệm, nhân rộng cây ghép đầu dòng đạt những thành công bước đầu, đáp ứng một phần nhu cầu phát triển đa dạng cây trồng của nông dân vùng cây công nghiệp, cây ăn quả trên địa bàn trong và ngoài tỉnh Lâm Đồng.
