Giai đoạn 2016-2020, các xã trên toàn tỉnh xây dựng NTM theo bộ 20 tiêu chí, 53 chỉ tiêu, trong đó có tiêu chí số 20 về xã NTM kiểu mẫu, khu dân cư (thôn) NTM kiểu mẫu, vườn mẫu NTM. Đây là tiêu chí mới và là tiêu chí bổ sung so với bộ tiêu chí của quốc gia.

Xây dựng nông thôn mới là chủ trương đúng đắn, kịp thời của Đảng, hợp lòng dân. Các cấp ủy, chính quyền và cả hệ thống chính trị đã tích cực, chủ động, sáng tạo trong triển khai thực hiện có hiệu quả. Đến nay, toàn tỉnh đã có 17/92 xã về đích nông thôn mới. Hiện 92/92 xã đã đạt tiêu chí quy hoạch xây dựng nông thôn mới (tiêu chí số 1). Tuy nhiên, đề hoàn thành việc xây dựng nông thôn ới trên địa bàn tỉnh vẫn còn rất nhiều khó khăn, trở ngại. Vì hiện một số tiêu chí ở nhiều xã còn đạt, cụ thể:

Bạc Liêu đã có 16 xã đạt 19 tiêu chí NTM, 6 xã đạt từ 15- 18 tiêu chí, 25 xã đạt 10- 14 tiêu chí và 2 xã đạt 9 tiêu chí.

Năm 2018, Xuân Hội là một trong 3 xã còn lại của huyện Nghi Xuân (Hà Tĩnh) phải hoàn tất các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, trong số 7 tiêu chí còn lại, có tiêu chí quá khó khiến nỗ lực chạy đua với thời gian của địa phương có phần chững lại…

Là xã thuần nông, nguồn thu ngân sách hạn hẹp nhưng sau 7 năm thực hiện XDNTM, Liên Giang (Đông Hưng - Thái Bình) đã hoàn thành 16/19 tiêu chí. Xã phấn đấu đến hết năm 2018 hoàn thành thêm 1 tiêu chí và đạt 19/19 tiêu chí NTM vào năm 2019.

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2010 gồm nhiều nội dung liên quan đến các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và hệ thống chính trị cơ sở. Bộ tiêu chí xây dựng NTM gồm 19 tiêu chí, riêng lĩnh vực văn hóa có hai tiêu chí. Tám năm qua, văn hóa thực sự trở thành động lực để người dân-chủ thể của quá trình xây dựng NTM-đẩy nhanh tiến độ "về đích".

Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Ðình Huệ vừa ký Quyết định ban hành tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2018-2020. Xã được công nhận nông thôn mới kiểu mẫu là xã đã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao theo quy định và đáp ứng bốn tiêu chí sau: Tiêu chí sản xuất - thu nhập - hộ nghèo; giáo dục - y tế - văn hóa; môi trường và an ninh trật tự - hành chính công.

Tính đến tháng 6/2018, tỉnh Điện Biên vẫn còn 26 xã đạt dưới 5 tiêu chí của chuẩn xây dựng nông thôn mới, chiếm hơn 20% số xã đạt dưới 5 tiêu chí trong cả nước. Tỉnh Điện Biên đang tập trung mọi nguồn lực phấn đấu từ nay đến hết năm 2018 sẽ không còn xã đạt dưới 5 tiêu chí của chuẩn nông thôn mới.

Phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, chuyên canh tập trung, giá trị cao, bền vững; tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí ở các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới, nhất là tiêu chí về y tế, giáo dục, văn hóa, môi trường và thu nhập; phấn đấu đến năm 2020, thu nhập bình quân đầu người khu vực ngoại thành đạt 49 triệu đồng/năm trở lên, tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn còn dưới 1,5% (theo tiêu chí mới)…

Là một xã miền núi nghèo của huyện miền núi Lập Thạch (Vĩnh Phúc), xã Văn Quán đã đạt chuẩn tiêu chí 11, tức là tiêu chí hộ nghèo. Tuy nhiên mức sống của hơn 1.500 hộ dân ở xã này còn thấp, nếu không muốn nói là rất thấp. Vậy Văn Quán phải làm gì để sớm thoát khỏi tình trạng này? Và sớm đạt chuẩn 19 tiêu chí nông thôn mới (NTM)?

Đến hết năm 2017, huyện Quốc Oai đã có 20/20 xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới. Trong số 9 tiêu chí huyện nông thôn mới, địa phương này đã có 5 tiêu chí đạt, 4 tiêu chí cơ bản đạt. Để sớm cán đích huyện nông thôn mới vào cuối năm 2018, Quốc Oai đang nỗ lực hoàn thành các tiêu chí còn lại.

Theo Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn, tới nay cả nước có 3.289 xã (đạt 36,84%) được công nhận đạt chuẩn Nông thôn mới (NTM) (mục tiêu là 31%); có 50 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Cả nước còn 121 xã dưới 5 tiêu chí, giảm 136 xã (vượt mục tiêu năm 2017 giảm số xã dưới 5 tiêu chí xuống dưới 150 xã). Bình quân tiêu chí/xã đạt 14,25 tiêu chí, vượt mục tiêu đạt 14 tiêu chí. Để có được kết quả này, cả nước đã huy động được khoảng 269.561 tỷ đồng để thực hiện Chương trình.

Năm 2018, huyện Bảo Yên đặt mục tiêu có 1 xã về đích nông thôn mới, các xã đăng ký hoàn thành từ 2 đến 3 tiêu chí, nâng số tiêu chí đạt chuẩn bình quân lên 13,35 tiêu chí/xã. Những mục tiêu này cũng không khác nhiều so với mục tiêu của năm 2017, nhưng để đạt được thì ngày càng khó hơn, bởi theo Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bảo Yên Hà Văn Quang, những xã được chọn về đích ở giai đoạn sau ngày càng khó khăn hơn khi các tiêu chí đều đòi hỏi ở mức độ cao hơn, những yếu tố thuận lợi cả chủ quan và khách quan cũng ngày càng ít.

Hiện Đồng Tháp có 39 xã đạt 19/19 tiêu chí nông thôn mới (NTM), 8 xã đạt từ 16 - 18 tiêu chí, 38 xã đạt từ 13 - 15 tiêu chí, 33 xã đạt từ 11 - 12 tiêu chí và 1 xã 10 tiêu chí.

Theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia, sau khi đạt chuẩn nông thôn mới (NTM), các tỉnh, thành phố sẽ tiếp tục xây dựng tiêu chí để xét, công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao, sau đó, sẽ lựa chọn, công nhận địa phương đạt NTM kiểu mẫu, tạo hình mẫu để các địa phương khác học tập. Tuy nhiên, trong thời gian qua, do chưa ban hành tiêu chí NTM kiểu mẫu, chưa có cơ sở để định lượng, đánh giá xã NTM kiểu mẫu, nên một số tỉnh, thành phố đã chủ động xây dựng, ban hành tiêu chí xã NTM kiểu mẫu, Khu dân cư NTM kiểu mẫu… Vì vậy, cần đặt ra tiêu chí nhất định, phát triển nhưng phải gắn với bảo tồn gìn giữ nét văn hóa dân tộc, đây cũng là vấn đề cốt lõi mà chương trình NTM mong muốn các địa phương phát triển một cách bền vững.

Trong 19 tiêu chí xây dựng NTM, tiêu chí hạ tầng giao thông nông thôn đóng vai trò rất quan trọng. Đây là một trong những tiêu chí quan trọng để tạo sức bật phát triển KT-XH, góp phần thực hiện thắng lợi các tiêu chí khác. Vì vậy, trong xây dựng NTM, huyện Lạc Thuỷ đã tranh thủ sự hỗ trợ của Nhà nước, chủ động dành nguồn lực, lồng ghép các chương trình, dự án, huy động sự tham gia của các doanh nghiệp và đóng góp của người dân để phát triển giao thông.

Tiêu chí số 13 trong Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới nhấn mạnh: Phát triển hợp tác xã có vai trò quan trọng, không chỉ nâng cao thu nhập cho người dân mà góp phần thay đổi hình thức tổ chức sản xuất. Để đáp ứng tiêu chí này, các cấp, ngành cần tập trung nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ và năng lực tổ chức sản xuất của hợp tác xã.

Một thời gian dài ở vùng miền núi tồn tại hai cách hiểu khác nhau về việc xét hoàn thành tiêu chí 13 trong bộ 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM). Một cho rằng, xã có hợp đồng tiêu thụ nông sản cho đại đa số hộ dân trong xã thì vẫn được tính là hoàn thành tiêu chí này. Hai lại khẳng định, có hợp đồng tiêu thụ nông sản nhưng không có HTX thì vẫn không đủ điều kiện hoàn thành tiêu chí 13.