Hỗ trợ các xã khó khăn xây dựng nông thôn mới

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN và PTNT), thời gian qua, bên cạnh những kết quả đạt được trong xây dựng NTM thì vẫn còn sự chênh lệch khá cao giữa các vùng miền. Theo số liệu báo cáo của các địa phương, hiện nay có khoảng 423 xã khó khăn (đạt dưới 10 tiêu chí) thuộc khu vực biên giới, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo. Ðây là các xã khó có khả năng về đích NTM trong giai đoạn 2016-2020. Những tiêu chí còn lại chưa đạt, hầu hết là những tiêu chí quan trọng phản ánh thực trạng cơ sở hạ tầng thiết yếu, chất lượng sống của người dân nông thôn như: Giao thông, điện, trường học, trạm y tế, công trình nước sạch, thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo, môi trường… Nguyên nhân chủ yếu là do phần lớn các xã nêu trên đều có địa hình tương đối phức tạp, khoảng cách kết nối thôn, bản, ấp với trung tâm xã rất xa; kinh phí đầu tư cho một công trình hạ tầng đòi hỏi rất lớn…

Theo kinh nghiệm và kết quả triển khai trong thời gian qua, để đầu tư cho những xã này đạt chuẩn những tiêu chí về hạ tầng kinh tế, xã hội, cần một nguồn lực đầu tư lớn từ ngân sách nhà nước, có khi lên tới hàng trăm tỷ đồng/xã. Ðiển hình như xã biên giới Mường Chanh, huyện Mường Lát, tỉnh Sơn La, là xã chỉ đạo điểm của T.Ư, trong giai đoạn 2011 - 2015, ngoài các nguồn vốn phân bổ chung để thực hiện Chương trình, ngân sách nhà nước hỗ trợ trực tiếp lên tới hơn 77 tỷ đồng nhưng đến nay mới chỉ đạt được 12 trong số 19 tiêu chí. Tại đây, dân số chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ hộ nghèo cao; khả năng cũng như ý thức, trách nhiệm của người dân còn rất hạn chế khi tham gia đóng góp xây dựng NTM. Trong thời gian qua mặc dù đã được cải thiện đáng kể, nhưng nhìn chung, tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước vẫn còn rất lớn. Vì vậy, để phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo và đạt tiêu chí thu nhập cần thời gian để cải thiện và nâng cao nhận thức, trình độ cho người dân; đầu tư các mô hình sản xuất dài hạn để tạo sinh kế.

Theo đánh giá của Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, tại các xã biên giới, vùng sâu, vùng xa, hải đảo và bãi ngang ven biển, năng lực cán bộ xã, thôn, bản, ấp thấp. Ðây cũng chính là một trong những rào cản ảnh hưởng lớn đến quá trình xây dựng NTM, nhất là trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về công tác này. Nhiều nơi, trưởng thôn, trưởng bản chỉ có trình độ tiểu học, do đó, không có khả năng xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai công việc của thôn, bản, ấp. Cách thức triển khai đầu tư trong xây dựng NTM tại các xã này vẫn mang nặng tính phân bổ bình quân, dàn đều, nên các công trình đầu tư manh mún, thiếu hiệu quả. Nhiều công trình dở dang, không thể đưa vào sử dụng và phục vụ nhu cầu của người dân. Nhiều thôn, bản khó khăn, hẻo lánh ở vùng xa, vùng cao chưa được hưởng lợi nhiều từ chương trình xây dựng NTM.

Thực tế cho thấy, để những xã khó khăn khu vực biên giới, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo hoàn thành được các tiêu chí NTM và tăng mức thụ hưởng trực tiếp của người dân, thì trước hết cần ưu tiên tập trung nguồn lực đầu tư; trong đó, tập trung hoàn thiện các công trình thiết yếu cấp thôn, bản như: Ðường liên thôn, liên xã, nội đồng... để trực tiếp phục vụ nhu cầu sản xuất và cải thiện điều kiện sống của người dân và giảm nghèo bền vững, nhằm từng bước phấn đấu đạt chuẩn các tiêu chí ở cấp xã. Hơn nữa, các công trình thiết yếu cấp thôn, bản, ấp không đòi hỏi đầu tư lớn, phù hợp với khả năng bố trí ngân sách trong giai đoạn hiện nay.

Để hỗ trợ các địa phương hoàn thành mục tiêu phấn đấu không còn xã dưới năm tiêu chí do Chính phủ đề ra, mới đây, Bộ NN và PTNT đã trình Chính phủ xin chủ trương xây dựng Ðề án Hỗ trợ thôn, bản, ấp của các xã khó khăn khu vực biên giới, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo xây dựng NTM và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2017 - 2020. Khi được thông qua, đề án sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho chính quyền và người dân các xã khó khăn, chủ động trong việc phát huy nguồn lực sẵn có của địa phương để xây dựng NTM hiệu quả, bền vững.