Từ lũ lụt ở Trung Quốc, lo mưa lũ ở miền núi phía Bắc

6 tháng, 92 trận dông, lốc, mưa đá

Khai mạc Hội nghị Phòng chống thiên tai khu vực miền núi phía Bắc năm 2020 tổ chức tại Lào Cai ngày 13/7/2020, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh, những diễn biến bất lợi của thiên tai trong những tháng đầu năm 2020 cho thấy, công tác cảnh báo, ứng phó thiên tai phải được nâng cao lên một bước.

Thống kê cho thấy, những tháng đầu năm 2020, khu vực đã xảy ra 92 trận dông, lốc, mưa đá, mưa lớn (nhiều hơn tổng số trận của cả năm 2019), trong đó 08 đợt trên diện gây thiệt hại nghiêm trọng về nhà ở với khoảng 54.000 nhà sập, hư hại, tốc mái; 02 trận lũ quét, sạt lở đất; 12 trận động đất, trong đó trận động đất ngày 16/6/2020 tại Mường Tè, tỉnh Lai Châu có độ lớn 4,9; rủi ro thiên tai cấp độ 4.

 Tính đến ngày 30/6/2020, thiệt hại do thiên tai ước tính khoảng 610 tỷ đồng.

"Đó là chưa kể, diễn biến thiên tai trên thế giới và trong khu vực cũng đang hết sức phức tạp. Đặc biệt là khu vực phía Nam Trung Quốc đã xảy ra mưa lớn kéo dài từ đầu tháng 6 đến nay, gây ngập lụt nghiêm trọng trên diện rộng. Lũ lụt ở Trung Quốc đã làm 130 người chết và mất tích, 10.000 ngôi nhà bị cuốn trôi, 20 triệu người bị ảnh hưởng, đe dọa an toàn của đập Tam Hiệp trên sông Dương Tử - đây là đập thủy điện lớn nhất thế giới, nếu bị sự cố sẽ gây thảm họa đối với khu vực hạ du" - Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nói.

Gần đây nhất, từ ngày 10 - 12/7, mưa lũ ở Lai Châu đã gây thiệt hại đáng kể. Theo Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Lai Châu, mấy ngày qua trên địa bàn tỉnh đã xảy ra mưa lớn kéo dài trên diện rộng, gây thiệt hại nặng nề về hoa màu và cơ sở hạ tầng giao thông trong tỉnh.

Cụ thể, tại các xã Khun Há, Hồ Thầu, Bản Hon của huyện Tam Đường, mưa lớn đã gây sạt lở đất, vùi lấp hơn 2.000m2 lúa, ngô của người dân. 

Tại tuyến tỉnh lộ 133 nối xã Noong Hẻo và các xã vùng thấp huyện Sìn Hồ với Quốc lộ 32 xuất hiện hai điểm sạt lở lớn tại km 50+050 và km 64+00, khối lượng gần 40.000m3. Trên các tuyến tỉnh lộ 135, 136 xuất hiện 4 điểm sạt lở, lún sụt, sói lở mặt đường với lượng đào đắp hàng nghìn mét khối.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường:

Nêu cao tinh thần "4 tại chỗ"

Khu vực miền núi phía Bắc có vai trò rất quan trọng trong phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng, đặc biệt là vấn đề môi trường. Khu vực này có hơn 10 triệu dân, đặc điểm địa hình chủ yếu là đồi núi, độ dốc cao, là vùng an ninh nguồn nước cho đất nước, là lưu vực cho toàn bộ các sông lớn, trong đó có lưu vực sông Hồng.

Đây cũng là khu vực chịu nhiều tổn thương do thiên tai. Chưa bao giờ khu vực này đã xảy ra gần 100 dạng hình thái thiên tai, chưa bao giờ có mưa đá ngay từ sáng mùng 1 Tết. Thời gian qua, lũ lụt ở Trung Quốc cũng gây thiệt hại vô cùng lớn. Đây là điều chúng ta cần có nghiên cứu, đánh giá để ứng phó kịp thời.

Do vậy, các địa phương cần nêu cao tinh thần chủ động phòng ngừa, chủ động thích ứng, chủ động khắc phục trên phương châm "4 tại chỗ". Chính quyền cơ sở, người dân đóng vai trò quan trọng trong ứng phó thiên tai.

Khẩn trương rà soát và phát hiện nơi ở mất an toàn, các vị trí có nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất, khơi thông các vị trí tắc nghẽn dòng chảy; ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến để cảnh báo các nguy cơ thiên tai.

Mưa lũ ở Lai Châu những ngày qua chỉ là một trong số rất nhiều hình thức thiên tai xảy ra trên địa bàn khu vực miền núi phía Bắc.

Theo ông Mai Xuân Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, mưa lớn thời gian qua chủ yếu do tác động của biến đổi khí hậu, mưa dồn dập trong thời gian ngắn, nên rất dễ xảy ra sạt lở đất, lũ quét.

Theo nhận định của Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, tình hình thời tiết, thiên tai những tháng cuối năm 2020 vẫn hết sức phức tạp. Mưa lũ tập trung vào tháng 8 đến giữa tháng 10; đỉnh lũ lớn nhất trên các sông suối từ tháng 7-10 phổ biến ở mức báo động 1-2. Lũ quét, sạt lở đất có nguy cơ cao xảy ra tại khu vực vùng núi, đặc biệt khu vực Tây Bắc.

"Với nhiều đặc điểm tương đồng với khu vực phía Nam Trung Quốc, nhất là trong điều kiện vừa trải qua thời kỳ nắng hạn kéo dài, nguy cơ về xuất hiện mưa, lũ lớn tại khu vực miền núi phía Bắc tương tự như lũ lụt tại Trung Quốc là rất lớn và cần được quan tâm đặc biệt" – ông Trần Quang Hoài, Tổng Cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai (Bộ NNPTNT) nhấn mạnh.

Tăng cường năng lực dự báo

Theo Thứ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Hoàng Hiệp, với diễn biến của thiên tai trong khu vực thời gian qua, cùng với dự báo cho mùa thiên tai trọng điểm từ nay đến cuối năm, các địa phương cần chủ động ứng phó với các kịch bản bất lợi nhất có thể xảy ra, trong đó tập trung đảm bảo an toàn trước nguy cơ xảy ra mưa lớn, lũ quét, sạt lở đất; tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo; vận hành an toàn hồ chứa, đặc biệt là các hồ xung yếu.

Cụ thể, các địa phương cần chỉ đạo kiểm tra, rà soát công tác đảm bảo an toàn khu dân cư ven sông, suối; thấp trũng có nguy cơ xảy ra ngập lụt khi mưa lớn; khu vực có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi lũ quét, sạt lở đất; các hầm mỏ, khu khai thác khoáng sản trong mùa mưa lũ.

Kiên quyết xử lý, ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép tránh để xảy ra sạt lở, sập hầm cũng như việc người dân vớt củi trên sông, suối khi mưa lũ dẫn đến các sự cố đáng tiếc như đã xảy ra trong một số năm vừa qua.

Phê duyệt kịch bản, sẵn sàng nhân lực, vật tư, trang thiết bị; đảm bảo kịp thời tiếp cận ứng cứu khi có tình huống xảy ra, nhất là lũ quét, sạt lở đất trên phạm vi rộng, gây chia cắt; không để bị động bất ngờ, ngay cả khi xảy ra tình huống mưa lũ đặc biệt lớn như hiện nay tại một số các quốc gia trong khu vực.

 Chỉ đạo triển khai ngay lực lượng xung kích cấp xã trong việc kiểm tra các công trình công cộng, nơi ở, các ao hồ, đập không an toàn; các khe suối bị tắc nghẽn; có giải pháp sơ tán dân, cắm biển cảnh báo, tuần tra canh gác, tháo dỡ vật cản trên các dòng chảy, tránh tình trạng tích thủy tạo lũ ống, lũ quét; bố trí kinh phí để thực hiện các hoạt động này.

"Bài học từ các địa phương cho thấy, chủ động phòng ngừa, nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo, tuyên truyền, nâng cao năng lực cho lực lượng tại chỗ trong phòng chống, ứng phó thiên tai thì hậu quả do thiên tai gây ra sẽ bớt nặng nề" – Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nhấn mạnh.

Từ đầu năm 2020 đến nay, đã xảy ra 92 trận dông, lốc, mưa đá, mưa lớn, trong đó 08 đợt trên diện rộng. Tính đến ngày 09/7/2020, thiên tai đã làm 19 người chết, 79 người bị thương; 1.618 nhà sập, 52.015 nhà bị hư hại, tốc mái; 10.009 ha lúa và hoa màu bị thiệt hại. Tổng thiệt hại ước tính là 610 tỷ đồng.