Bùng nổ xuất khẩu trái cây

Dù tăng trưởng khá nóng, gần 49% so với cùng kỳ năm 2016 nhưng theo các chuyên gia, tiềm năng của ngành rau quả còn rất lớn, khả năng bùng nổ thời gian tới còn cao.

Tăng đều các thị trường

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, 7 tháng năm 2017, kim ngạch xuất khẩu rau quả ước đạt 2,029 tỉ USD, tăng 48,8% so với cùng kỳ 2016, sản xuất và xuất khẩu đều thuận lợi. Kim ngạch 10 thị trường chính đều tăng cao. Trong đó, 3 thị trường cao nhất là Trung Quốc (74% thị phần, tăng 53%), Mỹ (hơn 3%, tăng 28%) và Nhật Bản (hơn 3%, tăng 64%). Về mặt hàng, có 10 loại trái cây chủ lực gồm: thanh long (50,3%), nhãn (12,8%), sầu riêng (6,3%), dưa hấu (6%), măng cụt (5,1%), vải (4,6%), xoài (3,8%), dừa (2,8%), chanh (2,8%), chuối 2,4%.

Xoài là 1 trong 10 loại trái cây xuất khẩu chủ lực

Với 2 mặt hàng dẫn đầu là thanh long và nhãn, theo TS Nguyễn Hữu Đạt, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, đây là mặt hàng bán sang thị trường khó tính được nhiều nhất. Hiện có quy trình trồng tốt, tập trung với diện tích lớn, rải vụ, sản phẩm quanh năm, có quy trình thu hái, bảo quản sau thu hoạch tốt. Do đó, sản phẩm xuất khẩu đạt cả chất luợng ổn định đồng nhất lẫn an toàn thực phẩm, đóng gói chuyên nghiệp, vận tải được cả bằng đường biển và hàng không, giá cả tương đối ổn định quanh năm, khả năng cạnh tranh cao. Đây là những tín hiệu cho thấy chủ trương chuyển đổi đa dạng hóa thị trường đã khởi sắc.

Sự tăng trưởng của xuất khẩu rau quả vài năm gần đây đã thu hút nhiều nhà đầu tư mới gia nhập thị trường. Có mặt tại một hội thảo về nông nghiệp gần đây ở TP HCM, trước giờ chỉ hoạt động trong các lĩnh vực nhựa, may mặc…, ông Lâm Đạo Hưng, Chủ tịch HĐQT Minh Hưng Group, tiết lộ sẽ đầu tư vào ngành trái cây. Bước đi đầu tiên của Minh Hưng là tìm kiếm giải pháp xử lý dịch hại trên cây trồng mà không để lại tồn dư cho sản phẩm để có vùng nguyên liệu sạch cho xuất khẩu.

Góp phần vào sự tăng trưởng ấn tượng của xuất khẩu rau quả có thể nhắc đến sự gia nhập mới nhưng sản lượng lớn là Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai. Theo báo cáo vào cuối tháng 6 vừa qua của Công ty CP Chứng khoán Bản Việt (VCSC), Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai đã trồng 18.686 ha (ở Việt Nam 2.111 ha) cây ăn trái tập trung vào loại nhiệt đới và dự kiến tăng 20.800 ha vào cuối năm 2017. Tập đoàn này đã trồng tới 17 loại cây ăn trái, nổi bật trong đó có xoài (3.983 ha), thanh long (2.988 ha), chuối (2.826 ha) và chanh dây (1.483 ha) với mục tiêu doanh thu 2.600 tỉ đồng cả năm 2017.

Vẫn còn khả năng tăng trưởng

Theo ông Nguyễn Đình Tùng - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ xuất nhập khẩu Vina T&T, chuyên xuất khẩu trái cây tươi sang Mỹ - tăng trưởng của công ty thời gian qua rất ấn tượng. Bảy tháng đầu năm, công ty xuất khẩu trái cây sang Mỹ đạt 8 triệu USD, bằng cả năm 2016. Nhằm mở rộng vùng nguyên liệu để xuất khẩu, vừa qua, ông Tùng đã tham gia xúc tiến thương mại tại 2 tỉnh Hưng Yên và Sơn La, nơi có những giống nhãn ngon nổi tiếng. Kết quả, nhãn sông Mã (Sơn La) - loại quả to, cùi dày, hạt nhỏ, ngọt dịu - đã được công ty thu mua để chào lô hàng đầu tiên xuất sang Mỹ. "Tôi rất kỳ vọng vào chuyến hàng này vì nhãn có chất lượng rất tốt, nếu khách hàng hài lòng có thể tiến tới xây dựng thương hiệu nhãn Việt Nam tại Mỹ. Đây là đặc sản mùa vụ, mỗi năm chỉ có khoảng 45 ngày, trồng trên vùng đồi núi. Trước giờ, Việt Nam đã xuất khẩu nhãn sang Mỹ nhiều nhưng là giống ido, tương tự như các nước, không có sự khác biệt như nhãn sông Mã. Để xuất khẩu nhãn sang Mỹ, bắt buộc phải chiếu xạ tại một nhà máy ở TP HCM khiến doanh nghiệp (DN) phải tốn nhiều chi phí vận chuyển từ vùng nguyên liệu Tây Bắc nhưng nhờ chất lượng tốt hơn, có thể bán được giá cao tại Mỹ nên có thể bù được chi phí" - ông Tùng phân tích.

Ông Huỳnh Lê Quang Nhật - đại diện Công ty TNHH Agricare Việt Nam, chuyên xuất khẩu trái cây tươi sang thị trường Úc - thừa nhận DN của ông và nhiều đơn vị khác đã sẵn sàng xuất khẩu thanh long, chỉ còn chờ ngày "mở cửa" chính thức. Công ty đang xuất khẩu xoài tươi sang Úc rất thuận lợi bằng cả đường hàng không và đường biển. Hàng thu mua để đi Úc có giá cao hơn thị trường từ 10%-25% do người tiêu dùng nước này thích hàng có cảm quan đẹp, không tì vết.

Ông Chu Hồng Châu, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu 2 (đơn vị phụ trách mở cửa thị trường khó tính), nhận định tiềm năng xuất khẩu trái cây còn rất lớn, khả năng vượt xa 3 tỉ USD/năm vào những năm sau khi Việt Nam chính thức mở cửa thêm nhiều thị trường mới. Những mặt hàng tiềm năng như thanh long đi Úc (DN đã có đơn hàng), xoài đi Mỹ… Do đó, cần tập trung đầu tư vào những loại quả đã mở cửa thành công để giữ và phát triển thị trường để bảo đảm khả năng cung ứng về số lượng, chất lượng, độ đồng đều. Về giống, muốn xuất khẩu tốt phải có những loại giống cho ra quả dễ bảo quản, có khả năng đi xa và công tác bảo quản sau thu hoạch. Nên nhớ, xuất khẩu trái cây tươi sang thị trường khó tính không phải là xuất thô mà là hàng giá trị gia tăng. Bởi vì để xuất khẩu được, Việt Nam phải vượt qua hàng rào kỹ thuật khắt khe, phải ứng dụng công nghệ cao để xử lý dịch hại theo yêu cầu của nước nhập khẩu. Là mặt hàng khó làm nhưng nếu làm được thì giá trị rất lớn. Chẳng hạn tại Nhật Bản, một quả thanh long 300 g có giá khoảng 3 USD, xoài xanh bán ở Úc giá quy đổi khoảng 200.000 đồng/kg.