Hà Tĩnh: Độc đáo nơi bảo tồn hiện vật nông cụ nông thôn

Thứ năm - 25/08/2016 09:49

Cho đến tận ngày nay, rất nhiều nông cụ truyền thống phục vụ trong đời sống sinh hoạt, sản xuất của người nông dân ở vùng Bắc Trung bộ thời xưa đã và đang bị mai một, thất truyền. Thế nhưng, tại Trung tâm phát triển Hương Bình (ở xóm Bình Tân, xã Hương Bình, huyện miền núi Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh) suốt hơn 20 năm nay vẫn dành một khoảng không gian để sưu tầm, lưu giữ, giới thiệu, bảo tồn nguyên trạng trên 500 hiện vật các loại nông cụ thủ công độc đáo.

Trung tâm phát triển Hương Bình nằm cách tuyến đường mòn Hồ Chí Minh khoảng 2,3km. Nơi đây dành riêng 3/5 ngôi nhà gỗ cổ truyền thống mái lợp tranh và ngói, trong đó có 1 ngôi nhà trên 200 năm tuổi, 1 ngôi nhà biểu trưng cho 1 gia đình nông thôn khá giả ngày xưa, 1 ngôi nhà biểu trưng cho 1 gia đình nông thôn bình thường ngày xưa với mái lợp tranh, nền đất, tường vách phên nứa… bên trong được trưng bày, bảo tồn hơn 500 hiện vật vẫn còn nguyên vẹn, gồm những nông cụ ngành nghề cổ truyền tái hiện sinh động cuộc sống, phương thức lao động sản xuất, sinh hoạt của người nông dân ở các tỉnh vùng Bắc Trung bộ thời xưa.

Các loại nông cụ thời xưa được lưu giữ, bảo tồn nguyên trạng

Dẫn chúng tôi đi "mục sở thị" tại các ngôi nhà trưng bày, ông Nguyễn Đức Tịnh, Giám đốc Trung tâm phát triển Hương Bình cho biết, trước đây vào khoảng năm 1990, linh mục Nguyễn Đình Thi (mất năm 2010), nguyên Chủ tịch Hội Huynh đệ Việt Nam tại Pháp đã hình thành ý tưởng sưu tầm, bảo tồn những loại hình hiện vật nông cụ ở nông thôn này. Đến năm 1993, khi trung tâm được xây dựng đi vào hoạt động, linh mục Thi cùng với nhiều anh em bắt đầu rong ruổi tỏa đi về tận các hộ nông dân ở các làng quê xa xôi hẻo lánh huyện Hương Khê và một số địa phương ở vùng Bắc Trung bộ sưu tầm, xin lại, thậm chí là bỏ kinh phí ra mua lại, rồi đem về phân loại, trưng bày cẩn thận.

Cối xay lúa, cối giã gạo… thời xưa

Các loại nông cụ ngày xưa được lưu giữ tại Trung tâm phát triên Hương Bình

Theo quan sát, tất cả các hiện vật này được trưng bày tại đây rất phong phú, đa dạng về loại hình, trong đó điển hình như: vọng chọng, vọng tre, áo tơi, áo nảy, cối xay lúa, cối giã gạo bằng gỗ, tre và đá, chày đạp, che ép mật mía, hầm tre nứa chứa khoai sắn, xe cút kít, rìu, cày, bừa, cào, cuốc, dao phát, liềm hái, gàu nước, guồng nước, cụi treo, cụi đứng, móc treo, đèn dầu các loại, nêm, đơm, oi, đụt, nhủi, giỏ, đũa, nong, nia, thúng, nón, giần, sàng, mâm, sập, bàn ghế bằng gỗ, kiềng tre nứa, hũ, chén, bát gỗ, vại, chum chóe, chậu sành sứ các loại, máy đánh chữ, nồi đồng, niêu đất, quạt mo cau, điếu cày, khay gỗ, trục đá, đập lạc, quang gióng bằng mây tre, cơi đựng trầu, têm trầu vôi bằng đồng, máy đập lúa thủ công, các dụng cụ đo lường bằng gỗ…

Ngôi nhà gỗ được lợp tranh, nền đất trên 200 năm tuổi

Ông Nguyễn Đức Tịnh cho biết thêm, đến thời điểm này ở khu vực miền Trung, hiếm có nơi nào như ở Trung tâm phát triển Hương Bình lại sưu tầm, bảo tồn, giữ gìn được một số lượng lớn, phong phú, nguyên vẹn các loại hình hiện vật nông cụ trong nông dân thời xưa như thế. Ngoài ra, nơi đây còn sưu tầm, lưu giữ, trưng bày thêm hàng trăm bức hình ảnh đen trắng do các nhiếp ảnh gia người Pháp từng sang đây chụp cảnh đời sống, sinh hoạt của người nông dân Hà Tĩnh, Nghệ An từ những năm 1980 - 1995 và hàng ngàn cuốn sách, tư liệu viết về văn hóa, xã hội, lịch sử các thời kỳ của Việt Nam, tư liệu về dân ca ví, giặm, các danh nhân nổi tiếng ở vùng đất Nghệ An, Hà Tĩnh từ xưa đến nay… Từ khi trung tâm hoạt động đã thu hút nhiều đoàn du khách, sinh viên ở các nước Nhật Bản, Ý, Thụy Sĩ, Pháp…và các đoàn học sinh, sinh viên, người dân, nhà nghiên cứu từ khắp các vùng miền ở Việt Nam về đây tham quan, nghiên cứu.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Bá Hạnh, Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh cho biết, trong xu hướng đô thị hoá nông thôn, các dụng cụ phục vụ sản xuất, đồ dùng sinh hoạt, không gian về một miền quê thanh bình thuở xưa như đang dần biến mất vào quá khứ thì những hiện vật nông cụ đã sưu tầm, bảo tồn, lưu giữ được tại Trung tâm phát triển Hương Bình thực sự rất độc đáo, có ý nghĩa về văn hóa, xã hội, là di sản truyền thống của dân tộc, đưa chúng ta về với hơi thở không gian cội nguồn, sinh động, qua đó góp phần phục vụ cho phát triển du lịch, giáo dục truyền thống yêu nước cho các thế hệ trẻ…

Theo Mạnh Hà - Kiều Phong/vietnamplus.vn

Tags: n/a