Bà Lê Thị Lam (thôn Trung Hải) đã có nhiều năm làm nghề phơi cá khô tại làng biển Cẩm Nhượng.
Vừa thoăn thoắt trở mẻ cá đang phơi dở, bà Lê Thị Lam (thôn Trung Hải, xã Cẩm Nhượng, Cẩm Xuyên) chia sẻ: “Cách làm cá khô khá đơn giản, không tốn nhiều công sức. Cá mua từ bến cá Cồn Gò, đem về rửa sạch, hấp chín hoặc để tươi, tuỳ theo loại cá, người làm nghề sẽ chọn cách làm phù hợp”.
Sau đó, cá sẽ được nhanh tay trải đều lên những tấm vỉ hình vuông rộng từ 1,2 – 1,5m, đáy là lưới cước dày để cá dễ ráo nước, rồi mang ra phơi ngoài nắng. Công đoạn sơ chế, làm sạch cá phải hoàn thành từ sớm để cá được nắng, khô đều và đẹp mắt, bà Lam cho biết thêm.
Những hôm trời nắng to thì chỉ cần khoảng 1 ngày là các loại cá cơm, mờm sữa… có thể mang cất.
Nghề phơi cá khô ở xã Cẩm Nhượng được làm gần như quanh năm, chỉ cần những ngày có nắng. Theo bà con, ngày "được" nắng, con cá phơi lên sẽ có độ ngọt và mùi thơm đặc trưng.
Theo kinh nghiệm, tùy từng loại cá và độ dày, mỏng của thân, bà con sẽ “căn” thời gian phơi sao cho phù hợp. Trời nắng to thì chỉ cần khoảng 1 ngày là các loại cá cơm, mờm sữa… có thể mang cất. Đối với những loại cá to như chỉ vàng, cá trích, cá nục nhỏ… có khi phải mất từ 2 - 3 ngày mới được một mẻ đạt chuẩn.
Đi dọc đường ra bến cá Cồn Gò, hầu như nhà nào tại thôn Trung Hải, Tân Hải… cũng làm cá khô. Trời nắng đẹp nên các bà, các mẹ thoăn thoắt tay, tỉ mẩn trở từng miếng cá, cho “thấm” đều nắng và gió biển vào từng thớ thịt.
Nghề phơi cá khô đã tạo thêm việc làm thời vụ cho nhiều chị em phụ nữ lúc nông nhàn.
“Nghề này chỉ cực nhất là lúc phải “đội” nắng lật, trở cá liên tục để cá khô đều và thơm, còn lại công việc không nặng nhọc nên hầu hết phụ nữ như tôi đều có thể làm được. Nếu thuyền đánh bắt được nhiều cá, mỗi ngày, tôi có thể phơi gần 3 yến cá tươi, rồi đưa ra chợ bán lại cho thương lái. Cũng có thêm đồng ra, đồng vào để trang trải cuộc sống gia đình. Đợt này, bà con trong thôn tranh thủ những đợt nắng hanh cuối mùa để làm cá, kịp bán cho được giá” - chị Trần Thị Vân (thôn Tân Hải) chia sẻ.
Cá khô Cẩm Nhượng "được lòng" khách hàng bởi cái vị ngon, ngọt và dậy mùi thơm của nắng.
Chị Vân cho biết thêm, sở dĩ cá khô ở đây “được lòng” khách hàng bởi quy trình hoàn toàn tự nhiên, không sử dụng bất cứ chất bảo quản nào. Một trong những bí quyết làm nên cá "một nắng" thơm ngon chính là lựa chọn thời điểm nắng để phơi và khi có gió nam là tốt nhất. Chính những kinh nghiệm từ bao đời đã giúp cá khô không quắt, có độ cứng mà vẫn giữ được hương vị thơm ngon.
Những kinh nghiệm của bà con nơi đây đã giúp cá mau khô, không quắt, cứng mà vẫn giữ được vị đặc trưng.
Ông Nguyễn Văn Hùng - Chủ tịch UBND xã Cẩm Nhượng cho biết: “Phơi cá khô là một trong những nghề truyền thống lâu đời tại xã. Trên địa bàn hiện có hơn 60 hộ chế biến cá khô và một số cơ sở chế biến với số lượng khá lớn tập trung ở các thôn Trung Hải, Tân Hải… Nghề phơi cá vừa góp phần giải quyết việc làm cho nhiều chị em phụ nữ, vừa tận dụng hợp lý nguồn lợi từ biển. Cá khô vùng này không chất bảo quản, chất lượng tốt nên nhiều khách hàng tin tưởng lựa chọn”.
