Củng cố hợp tác xã vững mạnh

Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ, mô hình hợp tác xã (HTX) đang phát huy hiệu quả giữa người nông dân với DN tạo thành chuỗi liên trong nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện vẫn nhiều HTX hoạt động hình thức thiếu hiệu quả. Trong 6 tháng đầu năm đã có hơn 200 HTX bị giải thể. Vì vậy cần củng cố và phát huy thế mạnh HTX phát triển hiệu quả.

Đẩy mạnh mô hình HTX là hướng đi đúng đem lại hiệu quả cao

Theo Liên minh HTX Việt Nam, hiện cả nước có gần 20 nghìn HTX đang hoạt động. Đặc biệt, sau 5 năm thực hiện Luật HTX năm 2012, tình hình phát triển HTX nông nghiệp đã có những chuyển biến bước đầu, số HTX nông nghiệp thành lập mới tiếp tục tăng. Đến hết năm 2017 cả nước có 38% tổng số HTX làm ăn có hiệu quả trong khi năm 2012 chỉ có 10%.

Riêng trong 6 tháng đầu năm 2018, hiệu quả hoạt động của các HTX có xu hướng tăng. Lợi nhuận bình quân của 1 HTX khoảng 200 triệu đồng và doanh thu trên 1,5 tỷ đồng. Thu nhập trung bình của 6,3 triệu thành viên HTX đạt khoảng 3 triệu đồng/người/tháng. Trong đó, có nhiều liên hiệp HTX, HTX nông nghiệp hoạt động có hiệu quả, doanh thu trên 10 tỷ đồng/năm như:

HTX dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Anh Đào (tỉnh Lâm Đồng), HTX nông nghiệp sản xuất thương mại và dịch vụ Phước An (TP. Hồ Chí Minh), HTX Thanh Long Tầm Vu (tỉnh Long An), HTX nông nghiệp Evergrowth (tỉnh Sóc Trăng), HTX chăn nuôi Quý Hiền (tỉnh Lào Cai), HTX nông nghiệp Ỷ La (tỉnh Tuyên Quang)…

Có thể thấy, trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh ngày càng gay gắt hiện nay, các mô hình HTX ứng dụng công nghệ cao (CNC) đang thực sự đem lại hiệu quả kinh tế nhất định. Với vai trò là bà đỡ cho kinh tế hộ nông dân cung cấp các dịch vụ đầu vào, đầu ra cho sản xuất của nông hộ thành viên, nhất là dịch vụ KHKT và vai trò trung gian là cầu nối giữa hộ nông dân với doanh nghiệp, các HTX hy vọng là sẽ liên kết chặt chẽ, tiếp nhận công nghệ, vốn đầu tư từ các doanh nghiệp, trau dồi, học hỏi từ chính các DN trong chuỗi để đưa CNC vào sản xuất nông nghiệp.

Đồng thời các HTX lại tổ chức thu mua và cung cấp các sản phẩm nông nghiệp có chất lượng cao và ổn định cho các DN tiêu thụ giúp người sản xuất áp dụng CNC có thị trường ổn định ngay từ lúc đầu tư sản xuất, giảm rủi ro cho nhà đầu tư nhất là hộ nông dân. Mô hình HTX ứng dụng CNC sẽ là xu hướng tất yếu để đưa ngành nông nghiệp phát triển bền vững.

Trong xu thế phát triển, Luật HTX năm 2012 ra đời đã góp phần hoàn thiện quan hệ sản xuất, phù hợp với cơ chế thị trường. HTX theo quy định của Luật HTX năm 2012 đang là mô hình kinh tế phù hợp, giúp nông dân liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và duy trì sinh kế bền vững. Sau gần 5 năm thi hành Luật HTX, mô hình HTX kiểu mới được đánh giá là thực sự phù hợp với chủ trương phát triển nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ra, vừa khuyến khích kinh tế cộng đồng thành viên HTX. 

Qua đó, số lượng HTX thành lập mới tăng lên, doanh thu và thu nhập của người lao động trong HTX được cải thiện, tác động tích cực đến kinh tế hộ thành viên, góp phần thực hiện xóa đói giảm nghèo, ổn định an ninh, chính trị tại cộng đồng. Hoạt động khu vực kinh tế tập thể, HTX ngày càng lành mạnh hơn, xuất hiện nhiều mô hình hay đạt hiệu quả cao.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, quá trình triển khai Luật vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc, khiến các mô hình HTX chưa phát huy hết tiềm năng. Cùng với việc nhiều HTX được thành lập mới thì cũng có không ít HTX giải thể hoặc làm ăn chưa hiệu quả. Theo Liên minh HTX Việt Nam, trong quá trình triển khai, nhiều địa phương còn gặp vướng mắc về chính sách, cơ chế chuyển đổi.

Đa số hợp tác xã ít vốn, trang thiết bị lạc hậu, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, chưa xây dựng được chuỗi liên kết, khả năng huy động vốn trong các thành viên còn hạn chế.. Bên cạnh đó, nhiều chính sách hỗ trợ HTX thực hiện chưa thực sự hiệu quả, tính khả thi không cao… khiến nhiều HTX hoạt động không hiệu quả như mong muốn.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho rằng, thời gian qua, nhiều HTX đăng ký hoạt động theo Luật HTX năm 2012, nhưng vẫn chỉ mang tính hình thức khi mà chưa có nhiều thay đổi. KTHT, HTX phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của các địa phương, vùng kinh tế. Theo đó, để giải quyết những hạn chế đó, các địa phương cần đẩy mạnh thành lập mới HTX và mạnh dạn giải thể các HTX hình thức "bình mới rượu cũ" để có dư địa thành lập các HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị.

Bên cạnh đó, có những giải pháp nhất định như thống nhất nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, người dân về kinh tế tập thể, HTX. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng. Nâng cao năng lực quản trị HTX. Cần có chính sách hỗ trợ HTX của Nhà nước, tái cơ cấu lại HTX theo mô hình chuỗi giá trị đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với tái cơ cấu nền kinh tế…