Dồn sức xây dựng nông thôn mới

Còn nhiều khó khăn, bất cập

Tính đến nay, cả nước đã có khoảng 900 xã và năm huyện được công nhận đạt chuẩn NTM. Trong đó, đã xuất hiện nhiều mô hình phát triển kinh tế mới, mang lại năng suất, hiệu quả cao, từng bước góp phần nâng cao mức thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình trạng nợ đọng trong xây dựng NTM còn khá phổ biến, nhất là các xã trong diện phấn đấu đạt chuẩn vào năm 2015, nhiều xã hiện nợ đọng hàng chục tỷ đồng, gây nên tình trạng thiếu vốn đầu tư xây dựng các cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, thu nhập của nông dân nhiều vùng có xu hướng giảm do khó tiêu thụ nông sản, giá xuất khẩu một số mặt hàng chính giảm mạnh, ảnh hưởng đến đời sống và xây dựng, phát triển bền vững NTM. Chênh lệch về tiến độ, kết quả xây dựng NTM giữa các vùng đang có xu hướng gia tăng, nhiều địa phương bị động, lúng túng trong việc kiện toàn bộ máy điều phối NTM, có không ít địa phương còn nghèo, vận dụng chính sách chưa linh hoạt, dẫn đến việc huy động nguồn lực thấp. Bên cạnh đó, qua quá trình vận dụng, có những tiêu chí của chương trình xây dựng NTM chưa thật phù hợp thực tiễn tại một số địa phương.

Về xã Quân Bình, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Cạn, chúng tôi được đồng chí Đàm Văn Cường Chủ tịch UBND xã cho biết, địa phương đang cố gắng huy động mọi nguồn lực để thực hiện hoàn thành 19 tiêu chí xây dựng NTM trong năm nay. Trong đó, đưa ra các giải pháp cụ thể để củng cố các tiêu chí đã đạt được như quy hoạch, y tế, giáo dục, thu nhập, thủy lợi, điện, tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên, an ninh trật tự, hệ thống tổ chức, chính trị xã hội vững mạnh... đồng thời chú trọng để hoàn thiện các tiêu chí cần hoàn thành. Tuy nhiên, các tiêu chí này hiện đều đang gặp nhiều khó khăn về kinh phí thực hiện. Trừ tiêu chí về môi trường và văn hóa các tiêu chí khác như giao thông, cơ sở vật chất văn hóa, chợ, địa phương mong muốn Nhà nước hỗ trợ vốn. Thực tế cho thấy, đời sống kinh tế của một xã miền núi như Quân Bình có xuất phát điểm thấp, thu nhập bình quân đầu người chưa cao lại có ít doanh nghiệp hoạt động, mặc dù phong trào huy động sức dân phát triển tốt nhưng việc huy động nguồn lực về tài chính để thực hiện các tiêu chí cần đầu tư cao tự địa phương khó chủ động được. Cùng chung quan điểm, lãnh đạo UBND huyện Bạch Thông khi phê duyệt phương án xây dựng xã Quân Bình đạt chuẩn NTM năm 2015 đã đề xuất UBND tỉnh Bắc Cạn bổ sung kinh phí, xã hội hóa nguồn vốn để xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật, chỉ đạo các ngành liên quan trợ giúp nhằm hoàn thành các tiêu chí ngành phụ trách đối với xã.

Cùng là huyện miền núi, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La hiện cũng đang gặp rất nhiều khó khăn trong xây dựng NTM. Trao đổi với chúng tôi, Phó Trưởng phòng nông nghiệp huyện Thuận Châu Tòng Văn Diện cho biết, huyện đang tập trung xây dựng xã điểm Phổng Lái hoàn thành 19 tiêu chí trong năm nay. Tuy nhiên, đến thời điểm này, xã mới hoàn thành hơn 10 tiêu chí, các tiêu chí còn lại đều đang gặp nhiều khó khăn, nhất là về huy động vật chất, xây dựng hạ tầng giao thông, cơ sở văn hóa... Trong huyện hiện có những xã vùng núi cao như Pá Lông mới chỉ đạt được một vài tiêu chí. Có những tiêu chí hầu như không thể thực hiện được do chưa phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của địa bàn.

Bên cạnh những địa phương thuận lợi, có điều kiện cơ sở vật chất để xây dựng NTM, còn nhiều xã khó khăn, nhất là các xã miền núi. Theo Phó Chánh văn phòng điều phối xây dựng NTM tỉnh Bắc Cạn Nguyễn Tuấn Khanh, về chủ quan, Bắc Cạn là tỉnh nghèo, điều kiện kinh tế chưa phát triển cho nên việc huy động nguồn lực để xây dựng NTM gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, về khách quan một số tiêu chí chưa thật sự phù hợp với thực tế địa phương. Tỉnh hiện có những thôn chỉ có bảy hộ, nếu có cuộc họp mời đại biểu cũng không đủ 80 người, trong khi tiêu chí về cơ sở văn hóa theo quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Thông tư 5/2014/TT-BVHTTDL) xây dựng nhà văn hóa phải từ 80 chỗ ngồi trở lên là chưa phù hợp, tương tự như vậy với tiêu chí khu thể thao thôn áp dụng cho những thôn chỉ có vài chục người là phi lý. Các tiêu chí khác về giao thông, nhà ở, chợ... nhiều khi chỉ phù hợp với những tỉnh miền núi có thế mạnh phát triển kinh tế, nhưng với tỉnh Bắc Cạn là một bài toán khó, mặc dù chương trình xây dựng NTM đã nhận được sự đồng thuận cao của cộng đồng xã hội, sự hỗ trợ tích cực của người dân.

Trao đổi về những bất cập trong thực hiện đầy đủ 19 tiêu chí, một số lãnh đạo các địa phương ở những khu vực kinh tế đặc thù cũng chia sẻ, với những vùng thủy sản bãi ngang, chỉ có thể thực hiện được 13 trong số 19 tiêu chí vì địa phương không có thủy lợi, không có đường nội đồng, trong khi ngư dân mong muốn phải có tiêu chí về ngư trường, ngư nghiệp, thì lại không có trong danh mục tiêu chí do Trung ương đề ra...

Cần sự nỗ lực chung

Đến nay, cả nước vẫn còn năm tỉnh: Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Đác Nông và Bắc Cạn chưa có xã nào đạt chuẩn NTM. Trong số 11 xã được Trung ương chọn làm điểm về xây dựng NTM, hiện vẫn có xã chưa đạt chuẩn. Một số vùng đạt tiêu chí NTM còn thấp, nhất là những xã miền núi thuộc vùng sâu, vùng xa. Trong đó có những xã như Thanh Chăn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, mặc dù được Nhà nước đầu tư lớn nhưng vẫn chưa về đích. Hiện, công tác bảo vệ môi trường tại nhiều địa phương còn nhiều hạn chế, việc thực hiện tiêu chí môi trường tại ngay các địa phương đã đạt chuẩn NTM cũng chưa thật sự tốt. Thông qua những đánh giá về hiện trạng môi trường và công tác quản lý cho thấy phát triển sản xuất chưa gắn với công tác bảo vệ môi trường; thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt nông thôn còn hạn chế; chưa kiểm soát được chất thải bao bì, hóa chất bảo vệ thực vật; khó khăn trong kiểm soát ô nhiễm môi trường làng nghề; công tác quản lý môi trường nông thôn còn đan xen; thiếu đơn vị đầu mối quản lý; tỷ lệ dân cư nông thôn được cấp nước sạch và điều kiện vệ sinh môi trường nông thôn chưa cao.

Để thực hiện hiệu quả công tác xây dựng NTM, Ban Chỉ đạo T.Ư về Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM đã yêu cầu các địa phương tập trung phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu trên địa bàn thôn, bản để cơ bản hoàn thành các công trình giao thông, điện, nước sạch, trường học, trạm y tế xã, nhà văn hóa và khu thể thao thôn; phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho người dân. Bên cạnh đó cần tập trung giải quyết vấn đề bức xúc về vệ sinh, môi trường; xây dựng đời sống văn hóa, giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn. Đồng thời, nâng cao hiệu quả truyền thông, đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên trách, tăng cường năng lực giám sát thực hiện chương trình xây dựng NTM.

Có một thực tế đáng lo ngại hiện nay, tại một số địa phương mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định, nhưng còn thiếu bền vững do thu nhập, đời sống của người dân ở một số vùng còn khó khăn. Bên cạnh đó, sự chênh lệch giữa các vùng về xây dựng NTM đang có chiều hướng gia tăng, một số địa phương chưa chủ động triển khai thực hiện cơ chế, chính sách, kiện toàn tổ chức bộ máy và có biểu hiện chạy theo thành tích. Do vậy, để công tác xây dựng NTM đi vào thực chất tránh hình thức, phong trào, các địa phương cũng mong muốn Nhà nước xem xét, điều chỉnh, bổ sung, xây dựng các tiêu chí cho phù hợp hơn với thực tiễn từng vùng.

Để đạt được con số khoảng 1.800 xã hoàn thành chỉ tiêu xây dựng NTM từ nay đến cuối năm còn rất nhiều việc phải làm. Hiện, Nhà nước đang tập trung tháo gỡ khó khăn, hoàn thiện cơ chế chính sách, tạo điều kiện cho các địa phương tập trung chỉ đạo để phấn đấu đến hết năm, cả nước có 20% số xã đạt chuẩn NTM.

BÀI, ẢNH: THÀNH NGỌC SƠN
Theo nhandan.com.vn