Tiêu chí 20 cần sớm nhân rộng

Ở “chảo lửa, túi mưa” vẫn biến đất thành vàng

Vườn “cố Trung” trồng rau hàng hóa ở xóm Tân An, xã Cẩm Bình (Cẩm Xuyên) là tiên phong phá vườn tạp, nơi quy hoạch vườn trồng rau, quả. Ông cũng chính là người kiên trì với quy trình sản xuất hữu cơ an toàn, tạo được niềm tin của người tiêu dùng. Sử dụng bẫy sinh học dẫn dụ côn trùng để khử loại ruồi vàng châm quả; chế tạo dung dịch hữu cơ (riềng, tỏi, ớt cay) tiêm vào thân cây trừ sâu đục nõn, phun trừ các loại sâu cuốn lá, rầy…, người nông dân hơn 70 tuổi này đã tạo được thương hiệu sản phẩm an toàn, thu hút nhiều đầu mối khách quen đến tận vườn mua sản phẩm.

Một khu dân cư ở hà Tỉnh

Còn vườn của ông Nguyễn Đình Vinh, thôn Liên Thanh, xã Thạch Hạ (thành phố Hà Tĩnh) vừa đạt hiệu quả kinh tế vừa có tính thẩm mỹ cao. 5 năm xây dựng vườn mẫu, ông đã thực hiện rất bài bản việc quy hoạch và tạo cảnh quan ở tất cả các khu vực: từ khuôn viên, khu trồng cây ăn quả, trồng rau củ quả… Khu trồng cây ăn quả được trang trí những góc cây cảnh, hoa rất đẹp mắt như công viên thu nhỏ và những vòm cây bầu bí bố trí đan xen, đẹp mắt ở khu vườn rau cũng trở thành những điểm trải nghiệm thú vị của bất kỳ ai ghé thăm vườn. Ông Vinh chia sẻ: “Mình đi đầu làm trước nên cố gắng để xây dựng khu vườn mẫu không chỉ đạt hiệu quả kinh tế mà còn là cảnh quan đẹp, môi trường sống trong lành, góp thêm vẻ đẹp cho khu dân cư nông thôn mới vùng đô thị”. Mùa nào rau đó, bàn tay của người làm vườn tài hoa không khi nào cho đất nghỉ; nhiều giống cây mới được ông đưa từ miền Nam về thử nghiệm đã được nhân rộng ở các khu vườn hàng hóa ở Cẩm Bình. Phương pháp làm vườn, quy trình sản xuất an toàn của ông Trung đã lan tỏa mạnh mẽ đến nhiều hộ làm vườn khác. Đến nay 120 hộ dân phát triển kinh tế vườn ở xóm Tân An đều học tập theo cố Trung, sản xuất rau, củ, quả theo quy trình hữu cơ, an toàn...Ông Trung chia sẻ: “Tôi mong muốn bà con cùng phát triển kinh tế vườn, cùng thực hiện mô hình sản xuất an toàn, trước hết là đảm bảo môi trường sống cho gia đình, làng xóm mình, đồng thời cũng là để sản phẩm có được đầu ra bền vững”.

Đến thăm vườn mẫu của gia đình ông Đinh Phúc Tiến ở thôn Đông Trà, xã Hương Trà (huyện miền núi Hương Khê) mọi người đều đánh giá cao bởi tay nghề lão luyện về ươm nuôi cây giống. Hàng chục loại cây đã được ông nhân giống thành công. Mỗi năm có hàng vạn cây giống từ vườn ươm của ông đã đến với người làm vườn khắp trong và ngoài tỉnh. Sau nhiều năm xây dựng vườn mẫu theo chương trình NTM, gia đình ông không chỉ tiếp cận với cách thiết kế, xây dựng khu vườn quy củ, bài bản mà còn được tiếp sức ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất. Cập nhật thông tin từ trạm khí tượng thủy văn được lắp đặt ngay trong vườn, ứng dụng hệ thống tưới tự động, tưới nhỏ giọt phù hợp với từng vùng sản xuất, vườn ươm. Hiện doanh thu từ vườn ươm cây giống của ông đã đạt 1,2 tỷ đồng/năm.

Mỗi khu vườn một vẻ, nhưng điểm ghi nhận đầu tiên đó là những chủ vườn tâm huyết, cần mẫn, sáng tạo đã có thu nhập tương xứng với công sức, trí tuệ, tâm huyết trên chính khu vườn truyền thống của mình. Ấn tượng rõ nét nữa khi đến với những khu vườn kiểu mẫu, đó là những không gian thoáng đãng, sự sắp xếp bài bản, hợp lý và những góc trang trí tươi tắn, đẹp mắt. “Nhiều vườn cây đã trở thành những điểm sinh thái hấp dẫn. Những bàn tay công nghệ trong phát triển kinh tế vườn” là cách mà Chủ tịch Hội Làm vườn Hà Tĩnh Nguyễn Xuân Tình nói về những nông dân ở vùng “chảo lửa, túi mưa” này như ông Mai Xuân Minh ở xã Thượng Lộc (Can Lộc), Nguyễn Thái Sơn, xã Bùi Xá (Đức Thọ); Võ Công Sơn, xã Kỳ Trung (Kỳ Anh), Lê Ngọc Lâm, xã Đức Bồng (Vũ Quang)… Quan trọng hơn, những “tấc vàng” ngay trong khu vườn mình sinh sống, với nguồn lực lao động trong mỗi gia đình đã được phát huy tối đa để mang lại thu nhập hàng chục, hàng trăm, thậm chí tiền tỷ mỗi năm/hộ. Đặc biệt, vườn kiểu mẫu đã đặt ra yêu cầu hàng đầu là sản phẩm an toàn, phương thức canh tác thân thiện với môi trường sống, cộng đồng và người tiêu dùng…

Sau hơn ba năm triển khai tiêu chí 20, đến nay đã có 8.178 hộ trong toàn tỉnh triển khai xây dựng vườn mẫu, trong số này có 2.300 vườn được công nhận đạt chuẩn. Ngoài cái được lớn nhất là nguồn thu nhập từ kinh tế vườn, còn có rất nhiều ý nghĩa to lớn khác như đời sống tinh thần phong phú, sự thân thiện, gắn kết cộng đồng, tạo ra sản phẩm sạch... Tất cả đang góp sức làm giàu thêm giá trị cuộc sống trên những vùng quê nông thôn mới. Xây dựng vườn mẫu, từ nội dung số 2 trong 10 tiêu chí KDCNTM kiểu mẫu đã trở thành động lực to lớn đánh thức ước mơ, khát vọng làm giàu, làm đẹp khu vườn của người nông dân Hà Tĩnh. Khi đến thăm các khu vườn mẫu, nhiều vị khách đã cảm nhận rằng, nông dân chúng ta những kỹ sư, nhà làm vườn tài năng và họ đã tỏa sáng trong những khu vườn kiểu mẫu.

Từ Khu dân cư kiểu mẫu đến Xã nông thôn mới kiểu mẫu

Đến các thôn Hà Thanh, Sâm Lộc, Thượng Phú, Đoài Phú….xã Tượng Sơn (Thạch Hà), nhiều đoàn khách tham quan không khỏi ngạc nhiên, khâm phục khi chứng kiến phong trào xây dựng KDCNTM kiểu mẫu, vườn mẫu của người dân nơi đây. Ba năm qua, KDCNTM kiểu mẫu thôn Hà Thanh là “địa chỉ xanh” được các đoàn khách tham quan trong cả nước đến tham quan, học tập kinh nghiệm. Những mô hình hình kinh tế vườn 4 tầng nấc, cánh đồng mẫu lớn sản xuất hữu cơ cho thu nhập từ 80 đến trên 100 triệu đồng/năm phát triển theo cấp số nhân.

KDCKM kiểu mẫu thôn Yên Mỹ, xã Cẩm Mỹ, Cẩm Xuyên

Hệ thống đường trục thôn, ngõ xóm có đèn chiếu sáng, đảm bảo bề rộng trên 5m được thảm nhựa và bê tông 100%. Hệ thống hàng rào xanh kết hợp với kinh tế được trồng khép kín hai bên đường trục thôn, ngõ xóm tạo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp. Anh Trần Phúc Toàn ở thôn Đoài Phú đang tập trung nhân lực cải tạo vùng ao tù nước đọng để xây dựng mô hình kinh tế vườn 4 tầng nấc cho biết: Hơn 1 km hồ nối tiếp hồ đang được các gia đình đầu tư bài bản không chỉ để phát triển kinh tế mà còn tạo cảnh quan xanh, đẹp, trong lành để cùng với thôn hoàn thiện các tiêu chí khu dân cư kiểu mẫu”.

Trưởng thôn Hà Thanh Nguyễn Văn Lộc phấn khởi:“Mặc dù được công nhận đạt chuẩn Khu dân cư (KDC) NTM kiểu mẫu từ năm 2015 nhưng ba năm qua chúng tôi không thỏa mãn, dừng lại mà tiếp tục củng cố, nâng cấp các tiêu chí. Từ xây dựng KDCNTM kiểu mẫu, tình làng nghĩa xóm gắn kết hơn, những cách làm hay trong sản xuất được chia sẻ cho nhau, an ninh trật tự được đảm bảo, đời sống vật chất, tinh thần người dân cũng ngày càng nâng cao”.

Không có lợi thế ven đô để phát triển kinh tế vườn với các loại rau màu, cây ngắn ngày như ở thôn Hà Thanh, người dân thôn Nam Trà, xã Hương Trà, huyện miền núi Hương Khê lại phát huy lợi thế vùng đồi núi để xây dựng KDCNTM kiểu mẫu. Đến đây, khách tham quan như bị hút hồn trước những khu vườn mẫu sum suê cây trái và hệ thống hàng rào xanh phủ khắp các tuyến đường trục chính, ngõ xóm, nhà cửa gọn gàng, sạch sẽ. Bên cạnh đó, thôn đã vận động và xây dựng công trình vệ sinh đạt chuẩn, nước thải sinh hoạt được quan tâm xử lý đúng, có hệ thống mương thoát úng đảm bảo hợp vệ sinh. Với nhiều giải pháp thực hiện, Hương Trà đã đạt chuẩn 10 tiêu chí KDCNTM kiểu mẫu và trở thành địa chỉ tham quan học tập cho nhiều đoàn khách trong và ngoài tỉnh. Đặc biệt, qua xây dựng KDCNTM kiểu mẫu, người dân Nam Trà đã nâng cao ý thức xây dựng mỗi cá nhân thành những con người mẫu mực từ cách sắp xếp trong nhà, ngoài sân, đường đi, lối lại và lời ăn, tiếng nói, cách ứng xử văn hóa, đoàn kết tình làng nghĩa xóm.

Đến với KDCNTM kiểu mẫu thôn Phong Giang, xã Tiên Điền (Nghi Xuân) du khách không chỉ thấy một vùng quê trù phú, an lành, cơ sở hạ tầng hiện đại, mà hơn thế, người dân nơi đây còn lưu giữ và phát huy những nét văn hóa truyền thống. Nơi đây, “ra ngõ gặp nghệ sỹ”, từ đứa trẻ đến cụ già, ai ai cũng có thể biểu diễn cho bạn nghe một vài làn điệu dân ca, ví dặm hoặc lẩy Kiều. Câu lạc bộ văn nghệ dân gian của thôn được duy trì đều đặn tuần hai buổi với sự tham gia của nhiều thành phần, lứa tuổi đã mang lại những giá trị văn hóa tinh thần riêng có của người dân Phong Giang. Đặc biệt, qua những làn điệu ví dặm, ca trù, chèo Kiều…lời mới đã chuyển tải được nhiều nội dung quan trọng trong xây dựng NTM, xây dựng khu dân cư kiểu mẫu. Qua đó, tạo nên khí thế xây dựng NTM sôi nổi trong toàn thể nhân dân.

Không chỉ xây dựng KDCNTM kiểu mẫu, thôn Phong Giang đang triển khai mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch lưu trú tại gia (homestay) trên nền NTM đặc biệt này. “Nhân sự kiện Hội nghị xây dựng KDCNTM kiểu mẫu, vườn mẫu toàn quốc, thôn Phong Giang đã bố trí 15 hộ dân đón khách lưu trú. Đây được xem là sự khởi đầu tốt đẹp để Phong Giang phát triển loại hình du lịch homestay trong thời gian tới”, Trưởng thôn Phong Giang Trần Thị Lành cho biết.

Theo Chánh Văn phòng NTM Trung ương Nguyễn Minh Tiến, việc xây dựng tiêu chí 20 - KDCNTM kiểu mẫu, vườn mẫu của Hà Tĩnh đã tạo tiền đề vững chắc cho việc duy trì, nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ xây dựng NTM tại các xã đảm bảo hiệu quả, bền vững. Đây cũng là cơ sở quan trọng trong xây dựng thành công huyện NTM và xã NTM kiểu mẫu; gắn xây dựng NTM, đô thị văn minh với phát triển du lịch, chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực nông thôn.

Mới đây, tại Hội nghị toàn quốc triển khai xây dựng KDCNTM kiểu mẫu, tại Hà Tĩnh, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định, Hà Tĩnh mặc dù là địa phương còn những khó khăn nhất định nhưng đã có trên 50% số xã đạt chuẩn NTM. Đặc biệt, Hà Tĩnh đã có cách làm sáng tạo đó là tiêu chí 20 – KDCNTM kiểu mẫu, vườn mẫu. Tiêu chí 20 được triển khai ở Hà Tĩnh đã thực sự tạo ra được những miền quê trù phú, thanh bình, thực sự đáng sống, tạo sự hài lòng cao trong mỗi người dân.

 Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh: Đây là việc làm phù hợp, được chứng minh bằng việc đồng thuận của nhân dân, đi vào lòng dân; ý nghĩa của tiêu chí 20 này không chỉ giới hạn ở các vườn mẫu, KDCNTM kiểu mẫu mà còn lan tỏa, tác động thứ cấp đến nhiều vùng nông thôn. Bộ trưởng cũng đề nghị các đơn vị chuyên môn, Văn phòng điều phối xây dựng NTM Trung ương phối hợp cùng Hà Tĩnh tổng kết thành tài liệu văn bản, phim ảnh, gửi đến lãnh đạo các tỉnh trong cả nước. Các địa phương, trên cơ sở mục đích, ý nghĩa của tiêu chí 20, căn cứ tình hình thực tế tổ chức triển khai trên địa bàn.“Bộ sẽ xin ý kiến Chính phủ tổ chức hội nghị về chuyên đề thôn, bản nông thôn mới. Trên cơ sở đó, rút kinh nghiệm, lựa chọn những kết quả tốt, phù hợp để nhân rộng. Đồng thời đề xuất các cơ chế chính sách hỗ trợ nhằm thực hiện công cuộc xây dựng NTM trở thành nhiệm vụ thường xuyên, công cụ đắc lực phát triển kinh tế - xã hội đất nước” - Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường thông tin thêm.

Chỉ đạo hội nghị, ông Vương Đình Huệ, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu: “Điểm mấu chốt của xây dựng KDCNTM kiểu mẫu, vườn mẫu là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân nông thôn, tạo dựng mối quan hệ đoàn kết, gắn bó tình làng nghĩa xóm, sẵn sàng giúp đỡ, sẻ chia lẫn nhau. Vì vậy, các tỉnh, thành phố cần đưa ra các tiêu chí, chỉ tiêu phù hợp với điều kiện thực tiễn, văn hóa của từng vùng, miền, để việc xét, công nhận KDCNTM kiểu mẫu, vườn mẫu thực sự bảo đảm chất lượng, là hình mẫu để các địa phương khác học tập, noi theo, tránh vì thành tích; phải lấy vai trò của cộng đồng dân cư là chính, phải để cộng đồng dân cư tự bàn bạc, thống nhất lựa chọn lĩnh vực phù hợp, là điểm mạnh của cộng đồng để phấn đấu trở thành kiểu mẫu; Nhà nước chỉ là người hướng dẫn, hỗ trợ, đưa ra các tiêu chí phù hợp để xét, công nhận và công bố. Các địa phương tuyệt đối không vì thành tích mà huy động quá sức dân, phải để người dân thực sự tự nguyện, tự mình chung tay, góp sức xây dựng NTM kiểu mẫu”. Trên cơ sở những kết quả bước đầu trong KDCNTM kiểu mẫu, vườn mẫu ở Hà Tĩnh và Quảng Ninh, ông Vương Đình Huệ cũng đề nghị các tỉnh, thành phố chủ động nghiên cứu, học tập kinh nghiệm để vận dụng thực hiện phù hợp tại địa phương. 

Thành Châu-Thanh Hoài/nongthonviet.com