Hai cử nhân “gánh” nước sạch cho vùng cao

Bơm va là thiết bị lợi dụng năng lượng của dòng nước để đưa nước từ nguồn suối lên vùng đồi núi cao. Thiết bị bơm va có các ưu điểm: Không sử dụng điện, dầu, than...; tự động đưa nước lên cao suốt ngày đêm...

Giải toả cơn khát 

Đi miền núi nhiều, thấy tình cảnh nhiều nơi người dân lấy nước sinh hoạt rất khó khăn, lại đúng chuyên ngành học của mình, Bùi Văn Liệu và Trịnh Xuân Thành đã bắt tay làm đề tài “Nghiên cứu, ứng dụng, chế tạo bơm va cấp nước vùng nông thôn, biên giới, hải đảo”. Đề án của họ đã đoạt giải Ứng dụng- giải thưởng cao nhất của cuộc thi Holcim Prize 2014. Ngay khi đề tài triển khai lắp đặt công trình ở xã Nậm Pung, Liệu và Thanh đã nhận được sự ủng hộ rất nhiệt tình của chính quyền xã và người dân. Hầu hết các vật liệu đều được người dân giúp vận chuyển bằng xe máy và đường bộ qua những con đường dốc, một bên là vách đá...

Bùi Văn Liệu kiểm tra hệ thống bơm va sau khi lắp đặt xong. Ảnh: L.S 

Từ tháng 6.2015, hơn 200 hộ dân và các điểm trường mầm non và tiểu học xã Nậm Pung đã được dùng nước sạch kéo về tới tận nhà. Chưa bao giờ người dân nhìn thấy nước chảy về bể nhiều như vậy. Vừa rửa chân tay, anh Tẩn Văn Chiêu - nhà ở bản Nậm Pung ngay trung tâm xã, cho hay: “Mọi khi tôi toàn phải đi xuống suối hơn 1km để múc nước về sử dụng, vì bản ở xa, nước theo đường ống không lên tới được, vất vả lắm. Nay thì sướng hơn nhiều rồi, có nước dùng mà không phải tốn tiền điện hay dầu chạy máy”.

Vui hơn cả là thầy trò Trường Mầm non và Tiểu học Nậm Pung. Thầy giáo Nguyễn Quang Huy kể: Trường tiểu học có 205 em và hơn 30 em ở mầm non. Cả hai trường đều nấu ăn bán trú cho các em vào bữa trưa nhưng thiếu nước nên vất vả lắm. Để dẫn nước về, phải dùng máy bơm nước lên bể, mỗi tháng mất khoảng 300.000–400.000 đồng tiền điện. Ở trường tiểu học còn đỡ vì có các thầy giáo nam biết sử dụng máy bơm, chứ trường mầm non toàn các cô giáo nên 2 năm nay cũng hỏng mất 4 chiếc máy bơm rồi. “Từ giờ không phải lo nữa, nhất là bơm cũng không cần dùng điện hay dầu”- thầy Huy chia sẻ.

Khả năng ứng dụng cao

“Từ trước tới nay, hệ thống bơm va này mới chỉ có Viện Khoa học thuỷ lợi đang nghiên cứu, nhưng chi phí rất cao. Trong khi bơm va của bọn em có chi phí thấp, tính ứng dụng rộng rãi và không gây ô nhiễm môi trường. Chỉ mất từ 50–70 triệu đồng là có thể lắp đặt. Sau này sản xuất hàng loạt kiểu công nghiệp thì chi phí giảm đi rất nhiều, chỉ cần 10–20 triệu đồng là đủ 1 cụm bơm”– Bùi Văn Liệu bộc bạch.

Công đoạn bảo quản, bảo trì hệ thống bơm va cũng rất đơn giản. Thầy Nguyễn Quang Huy là người được giao trách nhiệm bảo quản hệ thống bơm sau khi vận hành ở xã Nậm Pung. Thầy Huy cũng là người đã theo sát dự án, cùng lắp đặt với đội nên biết rõ cách thức hoạt động của máy bơm. “Trước khi về, nhóm nghiên cứu cũng để lại cho chúng tôi các thiết bị để có thể tự sửa chữa phòng khi hư hỏng. Các phụ tùng cũng dễ dàng thay thế, chỉ cần có xưởng cơ khí thì chúng tôi cũng có thể tự gia công được, mà chi phí lại không cao”– thầy Huy cho hay. 

Ông Tẩn Sinh Tỉnh – Phó Bí thư Thường trực xã Nậm Pung chia sẻ: “Qua ứng dụng thành công bơm va này, chúng tôi thấy đây là cơ hội tốt để giải quyết vấn đề nước sinh hoạt ở các vùng cao. Hy vọng nghiên cứu này được triển khai rộng khắp ở các nơi có địa hình tương tự để người dân bớt khổ”.