Đại biểu Quốc hội thắc mắc "xuất khẩu gạo lúc đêm khuya", Bộ trưởng Tài chính nói gì?

Giải trình thêm một số ý kiến của đại biểu Quốc hội xung quanh vấn đề điều hành xuất khẩu gạo, nhất là việc mở tờ khai hải quan đăng ký xuất khẩu gạo lúc nửa đêm, gây bức xúc cho doanh nghiệp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, việc điều hành xuất khẩu gạo được thực hiện theo Nghị định 107.

Khi các doanh nghiệp đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo thì mở tờ khai hải quan đăng ký xuất khẩu gạo để xuất hàng theo các đơn hàng đã ký.

"Việc khai hải quan được thực hiện theo hình thức đăng ký điện tử, trừ những trường hợp được khai trên giấy. Tờ khai hải quan có hiệu lực trong vòng 15 ngày kể từ ngày được đăng ký" - ông Dũng nói.

Lý giải vì sao việc mở tờ khai hải quan xuất khẩu gạo lúc 0 giờ ngày 12/4, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, hệ thống tờ khai hải quan điện tử tiếp nhận tờ khai của doanh nghiệp 24/24 giờ và tất cả 7 ngày trong tuần, nghĩa là bất cứ lúc nào doanh nghiệp cũng có thể khai hải quan, hệ thống sẽ tự động cập nhật.

"Nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo trên nhiều múi giờ khác nhau nên Bộ Tài chính đã yêu cầu Tổng cục Hải quan cải tiến quy trình đăng ký tờ khai hải quan. Trên cơ sở đó, Tổng cục Hải quan đã mở Hệ thống tờ khai hải quan (VNACCS/VCIS), yêu cầu đăng ký tờ khai trong 24 giờ và 7 ngày và hoàn toàn tự động" - ông Dũng cho biết.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, việc mở hệ thống tờ khai hải quan tự động được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao, góp phần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

"Việc mở tờ khai hải quan đăng ký xuất khẩu 400.000 tấn gạo theo hạn ngạch của Chính phủ vào ngày 12/4 không có gì lạ" - ông Dũng nói.

Tuy nhiên, ông Dũng cho biết, đã và đang yêu cầu Tổng cục Hải quan cải cách các thủ tục hải quan và sẽ xử lý nghiêm nếu phát hiện sai phạm.

Trước đó, khi Thủ tướng cho phép xuất khẩu 400.000 tấn gạo trong tháng 4, nhiều doanh nghiệp phản ánh nhận được Quyết định số 1106/QĐ-BCT của Bộ Công Thương vào chiều 11/4 (Quyết định công bố hạn ngạch xuất khẩu gạo của Bộ Công Thương).

Ngay sau đó, nhiều doanh nghiệp đã cử nhân viên túc trực trên máy tính để mở tờ khai cho những lô hàng xuất khẩu gạo dang dở từ ngày 24/3, nhưng hệ thống phần mềm hải quan điện tử không mở; lên Hệ thống phần mềm hải quan điện tử (VNACCS) để lấy thông tin tờ khai thì chỉ nhận được thông báo: “Thực hiện không thành công, kết thúc bất thường được phát hiện ở trung tâm”.

Nhưng đến sáng 12/4, nhiều doanh nghiệp tiếp tục lên hệ thống để thực hiện mở tờ khai thì hệ thống công bố là đã đủ chỉ tiêu.

Ngay khi có phản ánh của doanh nghiệp, Tổng cục Hải quan cho biết, Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan (VNACCS/VCIS) do Chính phủ Nhật bản viện trợ hoạt động theo nguyên tắc xử lý tự động. 

Để thực hiện quyết định của Bộ Công thương, Tổng cục Hải quan cần có thời gian để thiết lập các chỉ tiêu thông tin trên Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan.

Kể từ 24 giờ ngày 11/4, hệ thống đã được thiết lập theo nguyên tắc tự động tiếp nhận, tự động trừ lùi số lượng gạo xuất khẩu trong hạn ngạch được phép xuất khẩu. 

Nguyên tắc là tờ khai đăng ký trước sẽ được trừ vào hạn ngạch xuất khẩu trước, ngay sau khi người khai hải quan gửi thông tin tờ khai hải quan đến hệ thống, không có sự can thiệp của công chức hải quan.