Cây thiên lý “bén duyên” trên đất vườn đồi xã Sơn Tiến

Thứ ba - 20/08/2024 03:05

Với ưu điểm dễ trồng, dễ chăm sóc, sau một thời gian được trồng thử nghiệm một vài hộ dân, cây hoa thiên lý ngày càng cho năng suất cao, dễ tiêu thụ, mang lại thu nhập ổn định nên ngày càng có nhiều hộ dân áp dụng triển khai, diện tích theo đó được mở rộng.

Những ngày này, người dân ở xã Sơn Tiến, huyện Hương Sơn (tỉnh Hà Tĩnh) đang nhộn nhịp thu hoạch hoa thiên lý. Những vườn đồi hoa thiên lý xanh mướt, từng chùm hoa kín giàn, thơm ngát. Đến thăm vườn của gia đình bà Nguyễn Thị Thủy ở thôn Thiên Nhẫn xã Sơn Tiến, huyện Hương Sơn đúng lúc bà Thủy đang tất bật thu hoạch hoa thiên lý để kịp cho thương lái đã đặt hàng trước đó.
Bà Thủy cho biết: "Trên vùng đất đồi này trước đây gia đình tôi đã trồng khá nhiều loại cây như: mít, bưởi, cam nhưng cho năng suất thấp, sản phẩm khó tiêu thụ. Năm 2017, thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, tôi đã tìm hiểu nhiều giống cây, nhận thấy cây thiên lý dễ trồng, hoa thiên lý là loại rau có giá bán cao, nhưng người dân chủ yếu trồng một ít ở sân để làm đẹp khuôn viên và dùng trong nhà nên gia đình tôi đã mạnh dạn cải tạo lại vườn để trồng thử nghiệm 1 sào cây thiên lý”.

Nhờ chuyển đổi trồng hoa thiên lý, bình quân, mỗi vụ gia đình bà Thủy có thu nhập gần trăm triệu đồng.

Nhờ tích góp kinh nghiệm thực tế từ chọn giống, cách phòng trừ sâu bệnh, nguồn nước tưới được đảm bảo nên toàn bộ diện tích trồng hoa thiên lý luôn xanh mướt, vụ nào cũng cho thu nhập đều đều. Đặc biệt, đối với sản phẩm hoa thiên lý, các thương lái đến tận vườn thu mua nên không lo đầu ra. Vì vậy, từ chỗ trồng thử nghiệm, đến nay gia đình bà Thủy đã mở rộng lên 7 sào, mỗi vụ đem lại thu nhập gần 100 triệu đồng.
Theo bà Thủy, khi trồng hoa thiên lý, điều bắt buộc là phải làm giàn để cây leo. Việc làm giàn cũng không quá khó, có thể tận dụng thân cây tre, gỗ hay cột bê tông dài khoảng 1m dùng làm cọc, chôn xuống đất khoảng 25 - 30 cm giúp cọc chắc chắn, không bị đổ. Khoảng cách giữa các cọc từ 3 - 3,5m, đóng cọc thành 2 dãy ở 2 mép giàn hoa thiên lý, phía trên có thể dùng các nhánh cây tre bắc ngang hay dùng dây kẽm căng đan xen với nhau thành giàn.
Năm nay, bên cạnh thời tiết thuận lợi, có nắng nhiều, phù hợp cho cây hoa thiên lý sinh trưởng và phát triển, thì người dân đã chú trọng áp dụng kỹ thuật chăm sóc cắt tỉa, bón phân và tưới nước hợp lý nên cây cho hoa đẹp, nhiều hoa và chất lượng hoa tốt hơn nên sản lượng cao, được thương lái thu mua với giá cao hơn năm ngoái 2.000-3.000 đồng/kg.

Năm nay, hoa thiên lý được mùa, được giá, nông dân hết sức phấn khởi.

Từ những diện tích 5 sào đất vườn đồi dốc trồng chanh kém hiệu quả, gia đình bà Nguyễn Thị Bình ở thôn Vực Rồng, xã Sơn Tiến đã quyết định chuyển sang trồng hoa thiên lý. Nhờ chịu khó học hỏi, tìm hiểu cách trồng và chăm sóc nên sản lượng hoa ngày càng tăng.
Bà Bình cho biết: “Nhà tôi trồng 3 sào, cứ 2-3 ngày thu hái một lần được khoảng 20-25kg/sào, giá bán giao động từ 30.000-50.000 đồng/kg (tùy thời điểm), tính ra mỗi tháng sẽ có thu nhập 10-12 triệu đồng/sào. Có nhiều gia đình có diện tích lớn hơn, có thể cho thu nhập mỗi ngày 20-30 triệu đồng. Nhờ trồng cây thiên lý mà cuộc sống người dân vùng miền núi như chúng tôi khấm khá hẳn.”.
Theo bà Bình, cây thiên lý dễ trồng, kỹ thuật chăm sóc không phức tạp, chỉ cần tưới nước và bón phân chuồng hay phân vi sinh là được. Rễ thiên lý không ăn sâu nên không chịu được ngập úng, việc trồng trên vùng đồi như tại địa bàn là rất phù hợp.
Để có sản phẩm hoa đảm bảo chất lượng, theo bà Bình, phải làm tốt khâu chăm sóc trong suốt quá trình trồng, cũng như sau mỗi vụ thu hoạch, nhất là lựa chọn thời điểm hái hoa phù hợp để giữ được lượng dinh dưỡng trong hoa cao nhất.
“Ngoài bón lót lượng phân chuồng hoai mục khi mới trồng, thì đến giai đoạn cây bắt đầu đẻ nhánh, ra nụ cần bón thúc thêm, đồng thời làm cỏ quanh gốc, dùng cây cỏ khô, thân cây ngô hay trấu để tấp tủ giữ ẩm cho đất trong suốt những ngày hè nắng nóng, để cây đủ sức “sinh sản” cho hoa nhiều và đẹp.
Việc thu hoạch hoa phải vào sáng sớm, khi thời tiết mát mẻ mới giữ được lâu. Thời gian từ khi hoa hình thành nụ đến khi cho thu hoạch kéo dài 3 ngày, nếu quá 3 ngày mới hái, hoa sẽ già và lượng dinh dưỡng trong hoa đã mất đi nhiều nên khó tiêu thụ. Vì vậy, vào thời vụ thu hoạch, bắt buộc người trồng cần chú ý chu kỳ ra hoa để thu hái đúng thời điểm.”. Bà Bình cho biết thêm.
Với đặc tính là loại cây leo, rất dễ trồng, chi phí đầu tư thấp, mau cho thu hoạch, chỉ sau 4 - 5 tháng đã ra hoa, mỗi vụ thu hoạch kéo dài 4-5 tháng, có thể thu hoạch được nhiều lứa trong nhiều năm liên tiếp, ít sâu bệnh, không phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật nên hoa thiên lý thuộc loại rau sạch, được thị trường rất ưa chuộng.
Bên cạnh đó, việc nhân giống cây thiên lý cũng khá đơn giản, chỉ cần chọn phần dây không quá già hay quá non, cắt thành đoạn dài chừng 7 - 10cm, sau đó phun thuốc kích thích ra rễ rồi khoanh tròn phần gốc trước khi đặt hom xuống đất, phần trên giữ lại 2 - 3 mắt lá là cây có thể sinh trưởng phát triển bình thường. Cùng với đó, nhu cầu người mua hoa thiên lý nhiều, dễ bán và có giá trị kinh tế khá cao, hàng được thương lái đến tận nơi để thu mua, không bao giờ lo "ế" như những loại rau màu khác. Chính vì vậy, từ chỗ một số ít nhà trồng để làm đẹp theo từng dàn, hoặc trồng bám theo các hàng rào và hoa chỉ sử dụng trong gia đình thì hiện nay, nhiều hộ gia đình tại xã Sơn Tiến tập trung đầu tư trồng cây thiên lý bán hoan theo hướng hàng hóa.

Toàn xã Sơn Tiến có gần 200 hộ trồng cây thiên lý, tạo sản phẩm hàng hóa, hướng tới là cây trồng chủ lực của địa phương.
Đến nay, toàn xã có gần 200 hộ trồng cây thiên lý với tổng diện tích trên 10 ha, hộ ít dăm, bảy gốc, vài chục gốc, hộ nhiều lên đến gần trăm gốc, tập trung lớn nhất ở các thôn Vực Rồng, Thiên Nhẫn, Ao Tròn. Với giá thị trường năm nay, nhiều hộ thu về từ 40 - 60 triệu đồng/vụ, có một số gia đình diện tích lớn thu nhập lên đến cả trăm triệu đồng. Giá trị cây hoa thiên lý đem lại cao hơn nhiều so với loại cây trồng khác, vì thế nhiều hộ gia đình chọn hoa thiên lý làm cây trồng chính trong phát triển kinh tế.
Ông Hoàng Huy Hiệu, Phó chủ tịch UBND xã Sơn Tiến cho biết: Trong lộ trình thực hiện xây dựng NTM, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, xóa bỏ vườn tạp phát triển kinh tế vườn là một trong những mục tiêu quan trọng, địa phương đang từng bước định hướng, tuyên truyền cho nông dân biết, hiểu, lựa chọn, phát triển các mô hình, các loại cây có hiệu quả kinh tế cao, mang nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Trong đó, mô hình trồng cây thiên lý là mô hình mới đem lại hiệu quả khá rõ, đang được nhiều hộ dân áp dụng triển khai.
Ngoài sự tự học hỏi, trao đổi kỹ thuật giữa các hộ dân, hàng năm, chính quyền địa phương đã phối hợp với các đơn vị chuyên môn tập huấn hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, đồng thời kiểm tra, đánh giá kết quả để làm cơ sở nhân rộng, hướng tới lựa chọn cây thiên lý là cây trồng chủ lực của địa phương trong thời gian tới./.

Nguyễn Hoàn
Trung tâm Khuyến nông Hà Tĩnh