Đẩy nhanh chuyển đổi mô hình hợp tác xã

Theo Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân, những khó khăn trong nông nghiệp kéo dài thời gian qua bao gồm các vấn đề chính: Được mùa thì mất giá, thu nhập nông dân còn thấp, tăng trưởng nông nghiệp thấp và xuất khẩu nông sản không ổn định. 

 

Từ việc nhìn nhận những khó khăn này để thấy thời gian qua, chúng ta đặt vấn đề tái cơ cấu ngành nông nghiệp là rất chính xác, nhưng muốn làm thế thì phải chuyển đổi mô hình đơn vị sản xuất; mà chủ yếu là hộ sản xuất thành sản xuất có liên kết thông qua HTX hoặc DN. Điều này rất quan trọng vì phải nâng cấp sản xuất từ hộ đơn lẻ thành đơn vị liên kết qua hợp tác hoặc hợp tác DN.

 

Lý do vì sao hộ đơn lẻ không có khả năng sản xuất có chất lượng cao? Theo Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân: Thứ nhất, hộ đơn lẻ không có khả năng nghiên cứu thị trường và không hoạch định được sản xuất theo nhu cầu thị trường. Họ không làm được điều này, mà chỉ có hợp tác xã và DN mới làm được. Thứ hai, vấn đề các hộ sản xuất đơn lẻ thường xuyên gặp phải đó là không có tư cách pháp nhân nên không thể ký hợp đồng bán cho các siêu thị, trung tâm mà chỉ bán cho nơi thu mua với quy mô rất nhỏ. Thứ ba, cũng vì hộ gia đình nông dân không có địa vị pháp lý và sức mạnh kinh tế nên không thể mặc cả giá mua và bán nên hộ sản xuất bị chèn ép ở cả hai đầu (vào và ra). Nông hộ không thể có chứng nhận về chất lượng sản phẩm hướng tới phục vụ xuất khẩu, nên không thể tham gia xuất khẩu trực tiếp. Thứ tư, hộ đơn lẻ rất khó vay vốn hoặc vay hạn chế. Thứ năm, hộ nông dân không thể bảo hiểm được khi gặp rủi ro trong sản xuất. 

 

Hiện nay, ngành ngân hàng đang nghiên cứu thay thế Nghị định 41 về cho vay nông nghiệp, nông thôn. Mặt trận rất ủng hộ việc này và đề nghị Thủ tướng cho phê duyệt sớm; tạo điều kiện cho HTX tiếp cận vốn vay dễ dàng hơn. 

 

Theo Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân, muốn các hộ sản xuất khắc phục được khó khăn là phải chuyển đổi mô hình chứ không phải Nhà nước làm hộ. Chuyển đổi ở đây là chuyển sang mô hình hợp tác. Vấn đề ở chỗ, mô hình hợp tác làm 10 việc thì trong đó có 2 việc xã viên không thể làm được, bao gồm: Thứ nhất, HTX mới có điều kiện nghiên cứu được nhu cầu thị trường và hoạch định sản phẩm ở quy mô lớn. Thứ hai, thực hiện bảo hiểm rủi ro cho người sản xuất nông nghiệp bằng chính quỹ bên trong của HTX. 

 

Những việc mà HTX làm tốt hơn nông dân, đó là đầu vào và giống HTX có thể thu mua với chất lượng cao, quy mô lớn, giá thấp. Đơn cử như: Phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y. HTX cũng có thể làm dịch vụ làm đất cho người nông dân giá rẻ hơn người nông dân tự làm. Thứ nữa là dịch vụ cung cấp nước- điều này các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long làm rất tốt. Bên cạnh đó, HTX còn có thể  làm dịch vụ thu hoạch cho nông dân; hỗ trợ vay vốn thực tế; tập huấn khoa học kỹ thuật và tiêu thụ sản phẩm. 

 

Căn cứ vào 2 việc mà nông dân không thể tự làm và những việc HTX làm tốt hơn nông dân, có thể nói nếu thực hiện chuyển đổi sẽ góp phần khắc phục căn bản tình trạng được mùa mất giá và một số vấn đề khác. Từ năm 2012 đã có Luật Hợp tác xã; sau đó là Nghị định của Chính phủ về thực hiện luật. Nhưng đến nay tiến độ  thực hiện rất chậm. Đến nay số HTX thực hiện rà soát đăng ký lại khoảng 5%, còn 95% chưa đăng ký, rà soát lại. Nếu không có biện pháp đặc biệt thì đến tháng 7- 2016 không thể hoàn thành HTX chuyển đổi theo luật với mô hình mới. Đề nghị Thủ tướng nên có chỉ đạo các địa phương khẩn trương rà soát, tổ chức đăng ký lại hình thành HTX theo luật mới, phương thức mới, theo các dịch vụ mà MTTQ  nêu trên, nếu không thì chậm. 

 

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cũng lưu ý, trong đợt công tác khảo sát mô hình HTX vừa qua, nghe báo cáo thì dường như chính quyền chưa thực sự quan tâm đúng mức tới việc đăng ký lại HTX và HTX mô hình mới. Mặt trận sẵn sàng cùng với Bộ NN&PTNT, các đoàn thể xây dựng cuốn sách 30 mô hình HTX kiểu mới làm tài liệu tập huấn phổ biến rộng rãi.

 

"Cuối cùng, chúng tôi ủng hộ ý kiến: ở cấp vĩ mô cũng phải tái cơ cấu về cơ chế chính sách, thực hiện chính sách với nông dân. Nói cụ thể hơn, cần đẩy mạnh giao trách nhiệm nhiều hơn cho Liên minh các HTX, Hội Nông dân; Sớm hình thành liên kết khu vực về cao su, cà phê, tiêu”…, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân nói.

 

N.Khánh-M.L (ghi)