Thay đổi vị thế người nông dân

Chủ nhật - 08/11/2015 22:28

Nhìn lại quá trình 70 năm thành lập Bộ Canh nông, nay là Bộ NN - PTNT, vai trò sản xuất của nông dân không thể thiếu từ chỗ đảm bảo an ninh lương thực cho đến việc xuất khẩu hiện nay. Nhưng qua các cuộc bình chọn, tôn vinh nông dân vừa qua vẫn cho thấy, người nông dân vẫn rất thiệt thòi khi họ vẫn phải vừa sản xuất, vừa tự sáng chế khoa học kỹ thuật.

Trong vòng 20 năm tới, nông nghiệp Việt Nam buộc phải phát triển theo hướng hiện đại, sản xuất hàng hóa lớn, có giá trị gia tăng cao và bền vững, dựa trên nền tảng hộ nông dân chuyên nghiệp, kinh tế hợp tác và doanh nghiệp.

Với vai trò là vị tư lệnh của ngành, Bộ trưởng Bộ NN - PTNT Cao Đức Phát cho rằng, nếu nhìn lại quá trình 70 năm phát triển nông nghiệp - nông thôn ở nước ta có thể nhận thấy sự thay đổi vị thế của người nông dân.

Khoảng cách

Từ chỗ đa số là những người làm thuê, những người nông dân nghèo đói, ngày nay nông dân nước ta đã có ruộng đất của mình, có tư liệu sản xuất, được hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, về khoa học kỹ thuật về nguồn vốn và nhiều điều khác nữa để từ những người nông dân sản xuất tự cung tự cấp đã trở thành người nông dân sản xuất hàng hóa với trình độ sản xuất cao hơn và có hiệu quả hơn. Chính vì thế, đa số nông dân nước ta đã thoát khỏi cảnh đói nghèo, có thu nhập và có cuộc sống ngày càng khá giả hơn.

So với mặt bằng chung của nông dân thế giới thì nông dân Việt Nam vẫn còn một khoảng cách khá xa cả về vị thế và vai trò đối với sản xuất nông nghiệp.

Tuy nhiên, so với mặt bằng chung của nông dân thế giới thì nông dân Việt Nam vẫn còn một khoảng cách khá xa cả về vị thế và vai trò đối với sản xuất nông nghiệp. Họ thiếu tiếng nói, thiếu kiến thức và thiếu sự quan tâm đúng nghĩa. Căn nguyên của vấn đề chính là do cách tiếp cận và nhận thức chưa đúng trong các cơ quan quản lý nhà nước cũng như cách tiếp cận, tập quán sản xuất của bà con nông dân. Theo đó, cần phải có sự liên kết giữa các khâu sản xuất, chế biến và tiêu thụ để hình thành các chuỗi giá trị và các đối tác trong chuỗi đó bao gồm hộ gia đình nông dân, đại diện của nông dân là các tổ hợp tác, các hợp tác xã và các doanh nghiệp. “Phải định hướng ngay từ đầu rằng phát triển sản xuất là làm hàng hóa và hàng hóa không chỉ để tiêu dùng trong nước mà còn đủ sức cạnh tranh quốc tế. Mặt khác, thay vì chạy theo số lượng, phải hướng mạnh tới chất lượng và hiệu quả” - Bộ trưởng Bộ NN - PTNT Cao Đức Phát nhấn mạnh.

Vai trò chủ đạo của doanh nghiệp

Chia sẻ với báo chí trước thềm Đại hội thi đua yêu nước ngành nông nghiệp, Bộ trưởng Cao Đức Phát khẳng định, chúng ta không thể tiếp tục phát triển một nền nông nghiệp có hiệu quả chỉ với những hộ nông dân đơn lẻ và sản xuất nhỏ, thiếu gắn kết với thị trường. Rõ ràng, cần phải có sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa nông dân với các doanh nghiệp để làm nâng cao giá trị gia tăng và gắn kết với thị trường một cách chặt chẽ và có hiệu quả hơn. Thế nhưng, một thực tế cho thấy rất rõ các doanh nghiệp không thể liên kết trực tiếp với hàng nghìn, hàng vạn, hàng triệu hộ nông dân mà phải có những tổ chức đại diện của hộ nông dân một cách có hiệu quả, đó chính là các hình thức hợp tác, trong đó có các hợp tác xã. Vì vậy, Bộ NN - PTNT chủ trương tập trung vào xây dựng và nhân rộng những mô hình hợp tác, chủ yếu là liên kết nông dân để tham gia vào những chuỗi giá trị, đặc biệt hướng dẫn, hỗ trợ, tổ chức nhân dân áp dụng các quy trình để làm ra các sản phẩm đáp ứng sát hơn yêu cầu của thị trường. Nhờ vậy, sẽ tiêu thụ được với hiệu quả cao hơn thay vì những hợp tác xã chủ yếu tập trung vào làm những dịch vụ đầu vào như là cung ứng phân bón, rồi làm dịch vụ bảo vệ thực vật hay làm thủy lợi như trước đây. Tuy nhiên, quá trình này cần phải được tiếp sức mạnh hơn để biến tất cả những chủ trương đó thành những hành động thực tế và những kết quả thực tế trên đồng ruộng - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Còn với quan điểm của một chuyên gia, TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Chiến lược chính sách phát triển nông nghiệp - nông thôn cho rằng, trong vòng 20 năm tới, nông nghiệp Việt Nam buộc phải phát triển theo hướng hiện đại, sản xuất hàng hóa lớn, có giá trị gia tăng cao và bền vững, dựa trên nền tảng hộ nông dân chuyên nghiệp, kinh tế hợp tác và doanh nghiệp. Trong đó, doanh nghiệp đóng vai trò chủ đạo trong việc phát triển chuỗi giá trị, gắn nông dân và hợp tác xã với thị trường, xây dựng các vùng chuyên canh quy mô lớn, nâng cao khả năng cạnh tranh, áp dụng công nghệ phù hợp để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường về chất lượng, tiêu chuẩn, quy chuẩn cả về kinh tế, xã hội và môi trường…

Mai Thanh (Diễn đàn doanh nghiệp)