Phong trào Saemaul - Đổi mới nông thôn Hàn Quốc

I. Giới thiệu:
Bán đảo Triều Tiên nằm ở cực Đông của lục địa Á Châu. Người Triều Tiên đã có nền văn hiến và di sản phong phú suốt 5.000 năm qua. Một đất nước từng bị đô hộ từ cuối thế kỷ 19. Một vùng đất bị chia rẽ làm hai miền do Chiến tranh lạnh. Xuất phát từ một trong những quốc gia đói nghèo nhất, ngày nay Hàn Quốc đã trở thành một nước có nền kinh tế đứng thứ 12 trên thế giới. Đất nước chủ nhà của Thế vận hội Olympics 1988 và Cúp Bóng đá thế giới 2002. Đi lên từ đói nghèo, Hàn Quốc đã chứng tỏ tiềm năng to lớn của mình. Chúng tôi sẽ cho các bạn thấy nền tảng làm nên kỳ tích này, đó chính là phong trào Saemaul.

II. Phong trào Saemaul của Hàn Quốc:
Trải qua nhiều cuộc chiến tranh xâm lược, Hàn Quốc vẫn giữ được nền văn hóa riêng biệt, giàu bản sắc của mình mà không bị ảnh hưởng bởi những biến cố lịch sử. Thế nhưng cuộc thôn tính của người Nhật cuối thế kỷ 19 và cuộc chiến tranh Triều Tiên đã cuốn đi tất cả. Tới cuối thập kỷ 60, xã hội Hàn Quốc đã thay đổi tới tận gốc rễ bởi sự bất đồng về tư tưởng và đói nghèo. GDP bình quân đầu người thời bấy giờ chỉ có 85 đô la. Phần lớn người dân thậm chí không đủ ăn. Nền kinh tế Hàn Quốc chủ yếu dựa vào nông nghiệp trong khi khắp đất nước, lũ lụt và hạn hán lại xảy ra thường xuyên.

Xã hội Hàn Quốc thời đó là một xã hội thờ ơ, hỗn độn và vô vọng. Mối lo lớn nhất của Chính phủ là làm sao thoát khỏi đói nghèo. Các sản phẩm xuất khẩu trở thành nguồn thu chính để tăng trưởng kinh tế. Kế hoạch 5 năm tiến hành từ năm 1962 bắt đầu phát huy hiệu quả và từ thập kỷ 70, nền kinh tế Hàn Quốc bắt đầu cất cánh.

Kinh tế phát triển, thanh niên dần dần dồn về các thành phố. Từ thập kỷ 60, tuy Chính phủ đã chú trọng tăng sản lượng, lương thực nhưng nhìn chung đời sống ở nông thôn vẫn còn rất lạc hậu. Đến năm 1970, 80% người dân nông thôn vẫn phải sống trong nhà mái lá và 80% không có điện thắp sáng mà vẫn phải dùng đèn dầu.

III. Sự ra đời của phong trào Saemaul:
Sau trận lụt năm 1969, người dân phải tu sửa nhà cửa và đường sá mà không có sự trợ giúp của Chính phủ. Điều này làm Tổng thống Park suy nghĩ rất nhiều, làm sao tìm ra cách để giúp phát triển các vùng nông thôn. Tổng thống Park nhận ra rằng viện trợ của Chính phủ cũng là vô nghĩa nếu người dân không nghĩ cách tự giúp chính mình. Hơn thế nữa, khuyến khích người dân tự hợp tác và giúp đỡ nhau là điểm mấu chốt để phát triển nông thôn. Những ý tưởng này chính là nền tảng của phong trào Saemaul.

IV. Thực hiện phong trào Saemaul:
Trong thập kỷ 70, Chính phủ không có kinh phí để thực hiện kế hoạch này. Tuy nhiên, với khoản viện trợ ít ỏi của Chính phủ, nhiều nhu cầu thiết yếu đã được giải quyết. Chính phủ đưa ra thử nghiệm 10 dự án lớn trong phát triển nông thôn, bao gồm mở rộng và nắn thẳng đường sá, làm lại mái nhà bếp và hàng rào, xây dựng giếng nước công cộng và khu giặt giũ công cộng,… Ba mươi lăm nghìn xã, trung bình mỗi xã được cấp miễn phí 355 bao xi măng. Toàn bộ kế hoạch đều do chính ủy ban xã đó quản lý. Kết quả là 16.000 xã tức là phân nửa số xã ở nông thôn đã được cải thiện rõ rệt. Kế hoạch triển khai trên quy mô toàn quốc và phần lớn dựa vào quỹ của xã và lực lượng lao động sẵn có.
Tới năm thứ hai, Chính phủ quyết định tiếp tục giúp đỡ những xã đã tự biết giúp chính mình bằng cách cấp thêm cho mỗi xã 500 bao xi măng và một tấn thép. Nhà tranh vách đất được dần thay thế bằng nhà mái ngói và tường xây. Khắp nơi trên các làng xã, đường xá được mở rộng, đê điều được tu bổ và cầu cống được xây dựng. Làng xã phát triển chóng mặt, người dân nông thôn lấy lại được sự tự tin vốn có, những người trước đây sống rất thờ ở giờ cũng bắt tay xây dựng lại ngôi làng của chính mình. Nông thôn Hàn Quốc biểu hiện những dấu hiệu của sự phát triển và đô thị hóa.

Năm thứ ba lấy lại tự tin, Chính phủ quyết định chia ba mươi lăm nghìn xã thành ba lĩnh vực, “CƠ SỞ, TỰ LỰC VÀ TỰ LẬP” tùy theo tốc độ phát triển, mỗi lĩnh vực sẽ nhận được khoản tiền trợ cấp khác nhau.

Càng về sau, các dự án môi trường càng tăng thêm. Đường ống nước và các phương tiện công cộng khác cũng được tái thiết để phù hợp với nông thôn đổi mới. Người ta cho xây dựng các khu bếp và nhà tắm hiện đại cùng với đường nước mới. Ngoài ra, còn có khu trung tâm xã, trung tâm giải trí đa chức năng, nhà tắm công cộng, cửa hàng và các dịch vụ công cộng khác.

Thành công của các dự án môi trường mở đường cho các dự án tăng sản lượng. Đường sá được mở rộng đồng nghĩa với việc xe cộ cơ giới có thể đi đến tận đồng ruộng. Chính phủ luôn đóng vai trò cốt yếu trong việc gia tăng thu nhập cho người dân nông thôn. Năm 1974, sản lượng lúa tăng đến mức độ có thể tự cấp tụ túc. Phổ biến kiến thức nông nghiệp đã tạo nên một cuộc cách mạng trong phương pháp canh tác.

Ngoài ra còn có các khu liên hiệp nông nghiệp trồng các sản phẩm đem lại lợi nhuận cao như nấm, thuốc lá để gia tăng tổng thu nhập. Với các khu nhà kính, nông dân giờ đây có thể thu hoạch rau sạch ngay giữa mùa đông. Khi làm việc tập thể, người nông dân cũng giảm được chi phí không cần thiết so với làm việc đơn lẻ. Nuôi lợn, bò, gà cũng đem lại lợi nhuận đáng kể, các làng chài cũng chuyển từ đánh bắt sang nuôi trồng thủy sản. Tập quán trồng lúa và lúa mạch xưa kia đã được thay thế triệt để bằng các phương pháp canh tác tổng hợp.

Thêm vào đó, phát triển hệ thống thủy lợi, làm sạch sông ngòi, đồng ruộng cũng là các nhân tố quan trọng để tăng sản lượng nông nghiệp. Các dự án lớn như làm đường, cống thoát nước được tiến hành theo cách liên kết với các xã lân cận để tiết kiệm chi phí. Chính phủ còn cho xây dựng các nhà máy của nông thôn để gia tăng thu nhập. Các nhà máy Saemaul đã tạo việc làm và tăng thu nhập cho nhiều phụ nữ. Kết quả là thu nhập ở nông thôn tăng đều đặn. Tới năm 1974, thu nhập ở nông thôn còn cao hơn thành thị. Năm 1977, 98% các xã đã có thể độc lập về kinh tế.

Thành công của phong trào Saemaul ở nông thôn còn lan tới các vùng không làm nông nghiệp như trường học, công sở, thành phố, nhà máy với nhiều lĩnh vực khác nhau. Các thành phố bắt đầu các dự án chống tham nhũng và xây dựng một đô thị hoàn hảo. Ba chiến dịch Saemaul Undong bao gồm 3 thành phần. Đó chính là chiến dịch tinh thần, cư xử và môi trường. Chiến dịch tinh thần bao gồm mối quan hệ thân thiện hơn với láng giềng, kế thừa và phát huy những truyền thống dân tộc dựa trên lòng hiếu thảo và nâng cao ý thức cộng đồng. Chiến dịch cư xử nhấn mạnh tới trật tự công cộng trên đường phố và phát triển màu xanh ở thành phố cũng như các con sông. Tại nơi làm việc, kế hoạch tập trung chủ yếu vào việc tạo ra các giá trị và niềm tin lành mạnh cùng với cung cách ứng xử xã hội đúng mực giữa những người đồng nghiệp. Mục tiêu chính của kế hoạch là tạo ra sự thống nhất và kỷ cương, giúp phát triển nông thôn và giúp những người vô gia cư.

Tại nhà máy, phong trào Saemaul hướng tới khôi phục niềm tin và nâng cao khẩu hiệu “mọi công nhân trong nhà máy đều là thành viên trong một gia đình, việc của nhà máy là việc của bản thân”, đoàn kết, đồng lòng cùng xây dựng nhà máy phát triển vững mạnh. Việc củng cố nền tảng cho sự ổn định của các ngành công nghiệp được chú trọng bằng cách thu hẹp khoảng cách về hệ thống giá trị giữa công nhân và giới chủ và xây dựng những quy tắc ứng xử lành mạnh. Thêm vào đó, dịch vụ công cộng ở nông thôn cũng là một cách để xây dựng những quy tắc đạo đức đúng đắn. Các trường học kiểu Saemaul là cơ sở của tinh thần Saemaul. Học sinh được học về phong trào Saemaul và đóng góp của phong trào Saemaul cho xã hội. Các làng xã và xí nghiệp đều được trang bị thư viện Saemaul và các phương tiện vui chơi giải trí khác. Đặc biệt, thư viện ở nông thôn đều có sách về các phương pháp canh tác mới. Đây là bước đột phá lớn ở nông thôn và là nguyên nhân chính gia tăng thu nhập.

V. Phong trào Saemaul bao gồm những hoạt động gì?
Thực ra lúc đầu phong trào Saemaul không phải là một dự án lớn. Sau ba năm đưa vào thực tế, Chính phủ nhận thấy nếu không có nỗ lực của người dân, phong trào Saemaul sẽ thất bại. Phong trào Saemaul không đơn thuần là một kế hoạch hành động mà còn là cả một cuộc cải tổ về ý thức dựa trên tinh thần “đã làm là được”, “tất cả đều có thể làm được”, “nhất định phải làm”.

Hay nói cách khác, phong trào Saemaul là một cuộc cải tổ vì một cuộc sống tốt đẹp hơn cho cả cộng đồng chứ không chỉ đối với từng cá nhân đơn lẻ. Sự thịnh vượng ở đây không chỉ bó hẹp ở ý nghĩa vật chất, nó còn bao hàm cả ý nghĩa tinh thần, không chỉ cho thế hệ hôm nay mà còn cho cả con cháu mai sau. Mục tiêu của phong trào Saemaul là xây dựng nền tảng cho một cuộc sống tốt đẹp hơn cho mỗi gia đình, làng xã góp phần vào sự tiến bộ chung của cả quốc gia.

Phong trào Saemaul đề cao ba phẩm chất chính, đó là “Sự cần cù, tự lực và hợp tác”. Cần cù mang lại tính chân thật, không cho phép sự giả tạo và thói kiêu căng ngạo mạn. Câu thành ngữ “trâu chậm uống nước đục” thể hiện điều đó.

Tính tự lực trong mỗi con người quyết định vận mệnh của họ “Trời chỉ giúp ai biết tự cứu mình”. Ai cũng có thể làm chủ được số phận của mình một khi họ hoàn toàn độc lập, không phải nhờ cậy đến bất kỳ sự giúp đỡ nào từ bên ngoài. Hợp tác phải dựa trên mong muốn phát triển chung cả cộng đồng, sự phát triển đó có được là nhờ nỗ lực của tập thể “một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao”. Chính vì vậy ba nguyên tắc chủ yếu của phong trào Saemaul cũng chính là hạt nhân của công cuộc xây dựng một xã hội tiên tiến và một quốc gia thịnh vượng.

Về cơ bản, mục tiêu của phong trào Saemaul là xây dựng một quốc gia thống nhất, hòa bình và kỷ cương cho tất cả mọi người.

VI. Phong trào Saemaul đã được thực hiện như thế nào?
Trong thời kỳ đầu, phong trào Saemaul bắt đầu bằng việc Chính phủ giao quyền tự quản rộng rãi cho chính quyền xã. Bộ Nội vụ khi đó được giao đảm trách vấn đề này. Một số các cơ quan ban ngành khác của Chính phủ cũng tham gia hỗ trợ thực thi công cuộc này trong đó có cả chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp huyện. Hội đồng xã và thị trấn thành lập Ủy ban điều hành để đảm bảo kế hoạch được thực thi suôn sẻ. Các làng đều có một người lãnh đạo (nam hoặc nữ) song hành cùng với ban phát triển tự quản. Ban phát triển tự quản có hai phân ban chính của phụ nữ và thanh niên cùng với một số tiểu ban khác. Họ có nhiệm vụ lập kế hoạch và điều hành các tiểu ban để tăng được thu nhập xã và thúc đẩy những giá trị và tư tưởng tiến bộ. Các dự án Saemaul do hội đồng cấp huyện quyết định và phải có sự nhất trí của Chánh án. Tiêu chí chọn dự án mới là sự cần thiết đối với người dân, điều kiện sống được cải thiện cho tất cả người dân trong vùng và lợi ích lâu dài của dự án.

Các dự án Saemaul do hội đồng cấp huyện quyết định và phải có sự chấp thuận của Thị trưởng hoặc Quận trưởng.

Tiêu chí chọn dự án mới là sự cần thiết đối với người dân, điều kiện sống được cải thiện cho tất cả người dân trong vùng và lợi ích lâu dài của dự án.
Trước tiên chính quyền kêu gọi sự đóng góp từ phía người dân và xin nguồn trợ giúp bên ngoài dưới các hình thức vật liệu, tiền vốn và công nghệ. Mỗi tháng ít nhất hai lần có viên chức nhà nước tới để kiểm tra và hướng dẫn tiến độ của sáng kiến quốc gia theo chức trách. Lãnh đạo của các phân ban có nhiệm vụ báo cáo tóm tắt hàng tháng và tổng kết tiến độ hàng năm. Đánh giá từng giai đoạn là một bước rất quan trọng. Có ba báo cáo chính: báo cáo tiền dự án, báo cáo lâm thời và báo cáo tổng kết dự án. Hiệu quả của dự án trước được nghiên cứu rất kỹ lưỡng để phát triển tiếp những dự án mới. Các bản báo cáo tổng kết dự án được sử dụng rộng rãi trong chế độ bổ nhiệm cán bộ xã.

VII. Bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo cho Saemaul:
Sau một năm thực hiện kế hoạch, Chính phủ đã nhận ra tầm quan trọng của người lãnh đạo. Những nơi có người lãnh đạo đã triển khai dự án rất tốt, theo đúng đường lối của nhà nước còn những nơi không có người lãnh đạo thường tiêu phí tài nguyên vô ích. Chính vì vậy, phải có người lãnh đạo tận tâm.

Nhận ra được tầm quan trọng của người cầm đầu dự án, năm 1972, chính phủ đã thành lập Học viện Bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo Saemaul. Mỗi xã được phép cử một cán bộ (nam hoặc nữ) đi học. Khóa học bồi dưỡng lãnh đạo nhấn mạnh vào sự cống hiến quên mình và nêu gương cho quần chúng. Họ học trong một lán trại chung, do đó hiểu được cách làm việc theo nhóm trên tinh thần hợp tác. Trong mỗi buổi thảo luận nhóm, các thành viên chia sẻ kinh nghiệm làm việc và do đó có thể học tập lẫn nhau bên cạnh sự hướng dẫn và trợ giúp của giáo viên. Chính những học viên này sẽ là những người lãnh đạo và hướng dẫn cho dân làng. Tại thời điểm bấy giờ, khi vai trò của phụ nữ vẫn chưa được coi trọng thì sự tham gia của một bộ phận nữ giới trong khóa học đã tạo ra sự khác biệt căn bản. Phụ nữ đứng ra gây quỹ cho địa phương, họ tiết kiệm thực phẩm và tham gia vào phong trào giữ sạch đẹp làng xã. Ngoài ra, họ còn góp phần tích cực trong việc ngăn ngừa nạn rượu chè, cờ bạc. Số lượng các quán rượu bắt đầu giảm hẳn trong thời gian này. Phương pháp đào tạo cán bộ cho các dự án Saemaul đã có ảnh hưởng nhất định đến các chính trị gia, lãnh đạo các tôn giáo, giới báo chí và cả người nước ngoài. Những chính trị gia trước kia vẫn không mấy mặn mà lắm với phong trào Saemaul cũng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi phương pháp đào tạo Saemaul. Đây cũng là lý do ngân quỹ dự án tiếp tục tăng đồng thời nó cũng là tiền đề  để phong trào Saemaul phát triển trên toàn quốc.

VIII. Nguyên nhân thành công và mặt trái của phong trào Saemaul:
Có hai lý do giải thích cho thành công của phong trào Saemaul. Lý do thứ nhất, đó chính là chính sách cạnh tranh của Chính phủ đã tạo ra động lực thu hút sự tham gia của khu vực nông thôn. Chính đội ngũ lãnh đạo đầy sáng tạo, cùng với sự giúp đỡ của Chính phủ đã thúc đẩy những người nông dân tham gia. Thêm nữa, việc tôn vinh và trao thưởng cho những địa phương thực hiện thành công là một yếu tố thúc đẩy đáng kể. Lý do thứ hai phải kể đến là tâm sức của những người lãnh đạo cũng như sự tham gia nhiệt tình của người dân. Ai cũng ngạc nhiên trước thành quả đạt được. Những thành quả đó làm họ tự tin hơn và là động lực thúc đẩy cho những thành công tiếp sau. Người dân cần cù lao động và thực sự hiểu được ý nghĩa của sự hợp tác.

Thành công thì rất lớn, tuy vậy mọi việc đều có mặt trái của nó. Sự đóng góp của Chính phủ được coi là nhân tố chính cho những thành công ban đầu nhưng cũng đồng thời là nguồn gốc của sự đi xuống sau này. Kế hoạch của Chính phủ được chuẩn hóa dựa trên chế độ bổ nhiệm cũng là một vấn đề. Tất cả những gì đạt được chủ yếu dựa trên vật chất và điều này khiến cho người dân ỷ lại vào những nguồn tài trợ bên ngoài, gây ra tâm lý thụ động. Ngoài ra, đây cũng là nguyên nhân của việc tàn phá môi trường và sự băng hoại của các giá trị văn hóa truyền thống.

Thách thức, nổ lực và tiên phong xưa nay vẫn được coi là những yếu tố chính làm nên lịch sử loài người. Ở bất kỳ thời đại nào, hễ một đất nước có truyền thống và có những con người cần cù, chịu khó thì có nghĩa đất nước đó đã được nền tảng vững chắc cho các giá trị đạo đức và động lực hướng tới tương lai. Một cuộc sống tốt đẹp hơn! Một tương lai tốt đẹp hơn! Đã 39 năm kể từ khi khẩu hiệu đó thôi thúc người dân Hàn Quốc tiến đến thành công. Từ một đất nước mà GDP đầu người chư đầy 100 Đô la trở thành một quốc gia với GDP đầu người ở mức 20.000 Đô la, điều thần kỳ này đã được thực hiện hóa bằng bàn tay và khối óc của người dân Hàn Quốc. Phong trào Saemaul sẽ trở thành nền tảng cho sự thịnh vượng. Người dân Hàn quốc luôn hy vọng rằng phong trào Saemaul sẽ trở thành hạt nhân tạo ra sự phồn vinh và phát triển cho toàn thế giới.

                    Xin chân thành cảm ơn.
 

Nguồn: Korea Saemaulundong Centre