Về miền quê đáng sống

Sau hơn 1 năm thực hiện xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, kinh tế vườn được phát huy , cảnh quan môi trường, đường làng ngõ xóm xanh - sạch - đẹp, bộ mặt nông thôn Yên Mỹ (xã Cẩm Yên) thay đổi rõ nét, trở thành điểm sáng để các địa phương trong và ngoài tỉnh tham quan học tập.

Chuyện kể từ một chuyến đi

Vào một ngày đầu tháng 9, chúng tôi được ông Trần Huy Oánh, Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh Hà Tĩnh, đưa đi mục sở thị một số mô hình Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu và hàng rào xanh kinh tế. Ngồi trên xe, tôi tranh thủ hỏi chuyện, xuất phát từ đâu mà Hà Tĩnh “táo bạo” xây dựng nên tiêu chí 20? Ông Oánh hứng khởi kể: “Trong quá trình thực hiện XDNTM, Ban chỉ đạo Chương trình xây dựng NTM của tỉnh đề ra chương trình hành động, trước hết phải ưu tiên các nội dung sát thực, hiệu quả nhất đối với cuộc sống của người dân. Qua thực tế từ 7 xã về đích (đạt 19 tiêu chí), năm 2013, chúng tôi cảm thấy băn khoăn bởi nguy cơ bê tông hóa toàn phần, trong khi vườn tược, hàng rào xanh truyền thống cũng thưa dần, mọi nét văn hóa sinh hoạt sau XDNTM chưa được thay đổi. Mặc dù Bộ tiêu chí Quốc gia với sự giám sát đánh giá rất chặt chẽ nhưng vẫn chưa thấy bất kỳ mô hình NTM kiểu mẫu nào xuất hiện. Từ thực tế đó, bản thân tôi vô cùng trăn trở, đã XDNTM thì từ kinh tế đến bộ mặt nông thôn, cuộc sống văn hóa phải được đổi mới toàn diện, nhất là về chiều sâu trong từng hộ gia đình đến cộng đồng dân cư, cả từ kinh tế đến cảnh quan môi trường”.

Theo ông Oánh, đã là NTM, phải được đổi mới tất cả từ Khu dân cư NTM kiểu mẫu đến vườn mẫu, hàng rào xanh đến văn hóa ứng xử, môi trường luôn phải xanh - sạch - đẹp… Từ trăn trở đó, ông đã mang ý tưởng của mình có sự đóng góp của cả tập thể Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh và trong việc xây dựng Bộ tiêu chí Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu với sự đóng góp của các sở, ngành, các địa phương. Phải khẳng định rằng, con số 10 tiêu chí Khu dân cư NTM kiểu mẫu và 5 tiêu chí vườn mẫu không phải là con số ngẫu nhiên. Và ý tưởng đó của ông đã xây dựng đề tài khoa học “Xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu và vườn mẫu tại Hà Tĩnh”. Đây là Đề tài cấp tỉnh, được xếp loại xuất sắc. Tôi là chủ nhiệm cùng với nhóm cộng sự đã dày công nghiên cứu; hay khi tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Bộ tiêu chí Khu dân cư NTM kiểu mẫu và Bộ tiêu chí Vườn mẫu cũng thảo luận kỹ trong Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM và lấy ý kiến góp ý của các sở, ngành, địa phương để xác định nên có bao nhiêu chỉ tiêu, tiêu chí.

Năm 2013, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh đề xuất UBND tỉnh cho thực hiện thí điểm 5 Khu dân cư NTM kiểu mẫu ở 5 xã đại diện cho 5 vùng miền trong tỉnh. Sau 1 năm thí điểm thấy, các tuyến trục chính của thôn, vườn hộ có thiết kế - quy hoạch chi tiết từng vườn và được thực hiện theo quy hoạch.

Từ tiêu chí 20 được thực hiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, tình làng nghĩa xóm được gắn bó hơn; đến cuối năm 2014, Hà Tĩnh có 412 khu dân cư NTM kiểu mẫu. Và đến nay, có trên 1.050 Khu dân cư NTM kiểu mẫu được triển khai xây dựng ổn định.

Ông Trần Huy Oánh, Chánh văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh
thăm mô hình vườn mẫu hộ ông Nguyễn Văn Quý.

Hàng rào làm nên kinh tế

Tiếp câu chuyện với chúng tôi, ông Oánh nghiêm nghị một lúc rồi trầm ngâm: “Từ chuyện ban đầu tôi kể, nếu không có tiêu chí 20 thì tường rào, hàng rào đều là bê tông nhưng cũng từ tiêu chí 20, toàn bộ các Khu dân cư NTM kiểu mẫu đều được xanh hóa, thậm chí còn mang lại lợi nhuận kinh tế nữa là khác”.

Theo ông Oánh, trước đây, nông dân thường hay dùng cây dâm bụt, mận hảo làm hàng rào xanh bởi ý thức của người dân dẫu sao cũng đã thực hiện xanh hóa hàng rào rồi, họ không nghĩ đến hàng rào mang lại nguồn thu nhập kinh tế. Cũng từ ý nghĩ đó, chúng tôi về bàn bạc, rồi hướng dẫn các Khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu phải có các loài hoa, quả quanh năm. Đối với hệ thống hàng rào cũng phải sử dụng các loại cây leo kinh tế  bốn mùa, vừa bảo đảm màu xanh, vừa hái ra tiền như các loại cây hoa thiên lí, chanh leo, gấc, mướp…

Ông Oánh đang say sưa kể thì trước mắt chúng tôi xuất hiện khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu Yên Mỹ (Cẩm Yên, huyện Cẩm Xuyên), nơi được mệnh danh là vùng quê “đáng sống”. Vừa tới đầu thôn, Chủ tịch UBND xã Nguyễn Văn Sỹ tay bắt, mặt mừng, rồi ông dẫn chúng tôi rảo bước trên những con đường rộng mở, hai bên là những bồn hoa cây cảnh, hàng rào xanh ngát hương thơm của các loài hoa quả từ các vườn mẫu tỏa ra. Đi giữa vùng NTM kiểu mẫu, tôi cứ ngỡ như đang lạc vào giữa phố hoa ở xứ hoa Đà Lạt.

Bà Nguyễn Thị Dẫn, Bí thư Chi bộ thôn Yên Mỹ, vui vẻ chào mời với tấm lòng hiếu khách rồi tâm sự: Yên Mỹ hiện có 117 hộ với  hơn 300 nhân khẩu, kể từ khi bắt tay thực hiện Chương trình MTQG về XDNTM đến nay, bộ mặt thôn đã thực sự thay da, đổi thịt. Sau hơn 1 năm bắt tay thực hiện “cuộc cách mạng” xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu, 100% số hộ gia đình chỉnh trang vườn. Bước đầu 5 hộ xây dựng vườn mẫu đã mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực, đến nay nhân rộng toàn thôn, trong đó có trên 40 hộ vườn cơ bản đạt 5 tiêu chí vườn mẫu, tất cả các hộ đều có sản phẩm sạch, an toàn vệ sinh thực phẩm. Thu nhập bình quân mỗi vườn mẫu đạt 70-100 triệu đồng/năm. Thôn đã vận động 100% số hộ xây bồn trồng hàng rào xanh, trên 1.000m trục đường, ngõ xóm được trồng cây xanh, bóng mát, với 3,6km đường điện chiếu sáng, 14 biển báo giao thông.
Đến thăm vườn mẫu của hộ ông Nguyễn Đức Tý, ngoài nhà ở khang trang, ngăn nắp, gọn gàng, sạch sẽ, vườn mẫu rộng khoảng 1ha được trồng cam Cẩm Yên, giống cam quý hiếm không nơi nào có, phía dưới tán cây được trải một thảm màu xanh ngắt bởi các loại rau ngò tây, cải, rau má, hành tây…

Ông Tý kể: Sau khi thực hiện Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, cuộc sống thấy đàng hoàng hẳn lên, bởi khi chưa có phong trào XDNTM, cả khu dân cư ở đây ăn ở loàng xoàng, vườn tược ê chề không được quy hoạch, chỉnh trang, văn hóa ứng xử còn lộn xộn. Nhưng khi thực hiện phong trào XDNTM, nhà nào nhà nấy ăn ở ngăn nắp, gọn gàng, đường làng, ngõ xóm luôn sạch đẹp, giao tiếp trong khu dân cư ngày một thân thiện, lịch sự, đoàn kết gắn bó thủy chung hơn.

Ngoài vườn mẫu nhà ông Tý, chúng tôi còn được chiêm ngưỡng một số vườn mẫu của hộ ông Nguyễn Bá Nam, ông Phạm Đình Vượng, bà Nguyễn Thị Tín… Những vườn mẫu chúng tôi đến đều giống nhau, nhà đẹp, vườn đẹp, có hàng rào xanh làm ra kinh tế, đúng như lời ông Oánh kể.

Cảnh quan môi trường, đường làng ngõ xóm xanh - sạch - đẹp

Lời kết

Được biết, đến thời điểm này, trong số 1.050 thôn triển khai xây dựng Khu dân cư NTM kiểu mẫu của Hà Tĩnh, có trên 500 khu dân cư đạt chuẩn và cơ bản đạt chuẩn; trong số trên 2.000 vườn mẫu được xây dựng, có 860 vườn đạt và cơ bản đạt chuẩn. Tiêu biểu như: thôn Yên Mỹ, xã Cẩm Yên (Cẩm Xuyên); thôn Nam Trà, xã Hương Trà (Hương Khê); thôn Mỹ Lộc, thôn Gia Phú, xã Xuân Viên, thôn Hương Mỹ, xã Xuân Mỹ (Nghi Xuân); thôn Châu Trinh, xã Tùng Ảnh (Đức Thọ); thôn  Yên Thịnh, xã Sơn Châu (Hương Sơn); thôn 4, xã Ân Phú (Vũ Quang)...

Rồi ông Oánh không quên nhắc đến điển hình nhất về vườn mẫu: hộ ông Dương Kim Hoàng, thôn Hà Thanh, xã Tượng Sơn (Thạch Hà); hộ bà Võ Thị Hiền, thôn Bình Minh, xã Thạch Bình (thành phố Hà Tĩnh); hộ ông Lê Tiến Sỹ, thôn Nam Hà, xã Kỳ Hà, TX Kỳ Anh; hộ ông Nguyễn Trọng Tuấn, thôn Đại Lợi, xã Hồng Lộc (Lộc Hà); hộ ông Nguyễn Văn Minh, thôn Yên Thịnh, xã Sơn Châu (Hương Sơn)...

Trên đường trở về nhà văn hóa thôn  Yên Mỹ, tình cờ chúng tôi bắt gặp một cụ già hớt hải từ trong ngõ chạy vội ra đón đường, trên tay cầm một mẩu giấy, hỏi ra mới biết cụ đi tìm gặp bà Bí thư thôn để xin đăng kí làm vườn mẫu, hàng rào xanh. Mặc dù tuổi đã cao, con cái đi vắng nhưng cụ quyết thuê người để làm cho bằng được. Tôi hỏi cụ, XDNTM như thế đã “ưng” chưa, cụ đưa tay chỉ về cả tuyến đường rộng, xanh, sạch, đẹp chỉ vào các khu vườn mẫu tự hào kể: Già rồi nhưng tôi sướng lắm, cả làng đẹp hẳn lên, ai nấy đều giàu có, cuộc sống văn minh, người dân Yên Mỹ chúng tôi thật sự cảm ơn Đảng, Chính phủ đã đưa NTM về với người dân.

Anh Bình - Ngô Thắng