Xây dựng nông thôn mới không thể chỉ hô hào

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh thăm xã An Vĩ, huyện Khoái Châu. Ảnh: VGP/Thành Chung

Sáng 9/7, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia Chương trình mục tiêu xây dựng nông thôn mới đã có buổi thị sát việc xây dựng nông thôn mới ở tỉnh Hưng Yên, một tỉnh ở khu vực trung tâm của đồng bằng Bắc Bộ, nơi có tỷ lệ số xã đạt chuẩn nông thôn mới cao nhất cả nước.

Tại xã An Vĩ (huyện Khoái Châu), từ nhiều năm qua, chính quyền và nông dân đã thay đổi cơ cấu cây trồng, chuyển từ trồng lúa cho lợi nhuận thấp sang trồng cây ăn quả (bưởi, cam, nhãn,...) hoặc trồng hoa cho lợi nhuận cao hơn từ 7-10 lần, cá biệt có mô hình cho lợi nhuận cao hơn tới 15 lần so với trồng lúa.

Hiện nay, diện tích trồng lúa của toàn xã chỉ còn khoảng 10 ha, chiếm 3% so với tổng diện tích tự nhiên. Phần lớn đất lúa đã được chuyển sang trồng cây ăn quả.

Anh Lê Văn Quý (33 tuổi) có 8 sào đất trồng nhãn cho biết nhờ chính sách chuyển đổi đất lúa sang trồng cây khác mà cuộc sống gia đình anh ngày một khấm khá.

“Mỗi sào nhà tôi trồng được 10 cây nhãn, mỗi vụ thu hoạch 5 tấn/sào. Tính ra trung bình mỗi vụ, 8 sào nhãn cho doanh thu 180 triệu đồng (tương đương khoảng 500 triệu đồng/ha). Khi trồng nhãn đã ổn định thì tổng chi phí chăm sóc chiếm khoảng 20% doanh thu”, anh Quý cho biết.

Tuy nhiên, gia đình anh Quý còn trồng xen canh cây ớt để tận dụng đất canh tác. Việc thu hoạch ớt cũng giúp anh trang trải đủ chi phí phân bón, chăm sóc cho cây nhãn, làm gia tăng lợi nhuận.

Cũng như gia đình anh Quý, nhiều hộ gia đình khác cũng đổi đời từ việc trồng cây ăn trái thay vì trồng lúa. Tính ra với cây cam - thứ quả đã thành thương hiệu của Hưng Yên, cũng cho người dân ở đây doanh thu tương ứng với 600 triệu đồng/ha, trong khi tiền thuốc trừ sâu, phân bón chiếm 10% doanh thu.

Đặc điểm nông thôn ở Hưng Yên cũng khá giống với các tỉnh khác trong vùng là “đất chật người đông”. Chính vì thế mà ở vùng đất nông nghiệp màu mỡ này, các chỗ đất trống đều được nông dân tận dụng để canh tác. Đời sống người dân đổi thay, nhà cao tầng mọc lên san sát, đường bê tông trải dài nhưng khung cảnh làng quê Bắc Bộ rợp bóng cây, bờ rào, bờ dậu ven đường vẫn còn khá rõ nét ở nhiều nơi.

Trong câu chuyện giữa Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh và Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên Doãn Thế Cường dọc đường đi đã nhắc nhiều tới chính sách cho dân chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng loại cây, con khác để nâng cao thu nhập cho nông dân, là động lực xây dựng nông thôn mới.

Ông Cường cho biết, khoảng 4 năm trước, khi lãnh đạo tỉnh xuống cơ sở để khảo sát, nắm bắt nguyện vọng của bà con nhưng ai cũng e ngại, không dám “trình báo” là mình đã trồng cây khác trên đất lúa vì sợ chính quyền “dẹp” (lúc này Nhà nước chủ trương giữ 3,8 triệu ha đất trồng lúa nhưng chỉ để trồng lúa). Nhưng địa phương thấy đây là cách làm đúng, không làm mất đi đất trồng lúa nên đã kiến nghị Trung ương cho phép cơ sở thực hiện, đồng thời tạo điều kiện để bà con chuyển đổi.

Trong khi đó, theo Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, một vài địa phương lúc đó báo cáo có trường hợp ở cơ sở bỏ lúa để trồng cây khác (trên đất lúa đã được quy hoạch) nên đề nghị kỷ luật lãnh đạo xã để xảy ra tình trạng này. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho biết: “Tôi đã đề nghị dừng ngay việc kiểm điểm lại để xem xét cho thấu đáo, vì chưa chắc người dân và chính quyền cơ sở đã làm sai đâu”.

Và thực tế, việc gỡ bỏ “mặc định” giữ 3,8 triệu ha đất lúa (chỉ để trồng lúa) để chuyển sang trồng cây khác trên đất lúa đã giúp cho hàng trăm ngàn hộ nông dân cả nước nâng cao hơn thu nhập. Ngay ở xã An Vĩ này, thu nhập bình quân đầu người hiện nay đã là 29 triệu đồng/người/năm, tăng gấp 2 lần so với năm 2011. Tỷ lệ hộ nghèo hiện còn hơn 2%, trung bình giảm 4%/năm.

Anh Lê Văn Quý (người bên trái trong ảnh) báo cáo với Phó Thủ tướng chuyện làm ăn của gia đình. Ảnh: VGP/Thành Chung

Trao đổi với lãnh đạo địa phương và người nông dân ngay trên đồng ruộng, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh nhấn mạnh sự thành công của chương trình nông thôn mới phải bắt đầu từ đổi mới sản xuất, tổ chức sản xuất nông nghiệp của nông dân và ông cho rằng chính quyền và nhân dân ở đây đã làm đúng cách thức này.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng cho rằng Hưng Yên là rất gần Hà Nội- thị trường tiêu thụ nông sản lớn thứ hai cả nước nên các hộ gia đình có lợi thế trong tìm đầu ra cho sản phẩm. Nhưng không vì thế mà dừng lại, Phó Thủ tướng đề nghị chính quyền và nhân dân cần tổ chức những hợp tác xã kiểu mới, tổ hợp tác kiểu mới để ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, liên kết với doanh nghiệp trong tiêu thụ nông sản, xây dựng thương hiệu bài bản hơn cho cây nhãn, cây cam để gia tăng giá trị nông sản, đảm bảo sự phát triển bền vững cho sản xuất.

Bên cạnh đó, chính quyền các cấp ở Hưng Yên phải gắn việc phát triển kinh tế, sản xuất với xây dựng các tiêu chí khác của nông thôn mới. “Phải làm cho dân thấy được đây là việc của dân, dân được hưởng lợi. Chứ chỉ vận động chính trị không thôi thì khó lắm vì không mang lại lợi ích thiết thực cho dân”, Phó Thủ tướng nêu rõ.

Thành Chung
Theo baochinhphu.vn