Du lịch và áp lực tăng trưởng

Sức ép lớn cho hạ tầng

Theo số liệu của Tổng cục Du lịch, lượng khách quốc tế đến nước ta trong năm tháng đầu năm nay đạt 5,25 triệu lượt khách, tăng 29,6% so với cùng kỳ năm ngoái, cao hơn mức tăng trưởng 26% của cả năm ngoái. Như vậy, để đạt được mục tiêu đón từ 13-15 triệu lượt khách vào cuối năm thì trong vòng bảy tháng tới, ngành du lịch buộc phải thu hút được khoảng 7,75-9,75 triệu lượt khách.

Đây là con số kỷ lục trong hàng chục năm phát triển du lịch của Việt Nam. Nếu đạt được kết quả này thì trong ngắn hạn, sẽ giải quyết được bài toán lấp đầy hàng loạt cơ sở lưu trú, thậm chí là hệ thống condotel đang được xây dựng rất nhiều ở các địa phương như Đà Nẵng, Phú Quốc, Phú Yên...

Trên thực tế, tuy có trạng thái kín phòng ở vài thời điểm như các kỳ nghỉ lễ, dịp cuối tuần hay tại vài địa phương có đặc thù về lượng khách (như Nha Trang) nhưng tình hình chung là vẫn còn rất nhiều phòng trống và khách sạn vẫn đang “đói” khách thuê.

“Số lượng khách sạn mới mở nhiều kinh khủng nên lượng khách tăng 30 hay 50% cũng không đáng kể gì so với số phòng hiện tại”, ông Nguyễn Đức Quỳnh, Phó tổng giám đốc điều hành resort 5 sao Furama Đà Nẵng nói.

Chẳng hạn, thị trường Đà Nẵng vốn có lượng khách quốc tế khá lớn nhưng do số lượng khách sạn mới nhiều nên cạnh tranh thu hút khách ngày càng gay gắt. Chỉ riêng phân khúc cao cấp, từ tháng 5-2017, sẽ có thêm 2.326 phòng khách sạn, căn hộ du lịch và villa mới tham gia thị trường, gây áp lực rất lớn cho những đơn vị kinh doanh hiện hữu.

Một số nơi khác như Phan Thiết tình trạng cũng tương tự. Tuy các khách sạn chật kín trong những ngày cuối tuần, lễ, Tết nhưng hệ số sử dụng phòng bình quân vào năm ngoái chỉ cỡ 60%. Dự báo năm nay cũng chỉ nhỉnh hơn một chút, nên vẫn còn rất nhiều chỗ ở chờ khách đến.

Nhiều doanh nhân khác có chung nhận định, rằng nhìn chung sẽ không quá căng kéo về khách sạn nếu lượng khách đồng loạt đổ đến. Tuy nhiên, ngành du lịch phải tính đến khả năng lượng khách không phân bổ đều ra tất cả các địa phương mà có thể đổ dồn vào một số khu vực nhất định, gây ra tình trạng thiếu phòng trầm trọng như đã từng xảy ra ở Nha Trang.

Để có vài triệu khách mới trong một thời điểm ngắn thì không thể kỳ vọng ở những thị trường xa như châu Âu, Bắc Mỹ mà chỉ có thể tìm ở những thị trường gần như Đông Nam Á, Đông Bắc Á. Trong đó, nhanh nhất là những thị trường lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc hay xa hơn một chút là từ Nga, đi bằng máy bay thuê bao. Tuy nhiên, lượng khách này lại hay đổ dồn vào những điểm du lịch như Nha Trang, Đà Nẵng, TPHCM hay Phú Quốc cho nên nếu không tính toán kỹ để giãn khách hoặc đầu tư nhanh một số dịch vụ cần thiết thì sẽ tạo nên cơn sốt khách sạn, dịch vụ làm giảm chất lượng, gây hại cho hình ảnh điểm đến sau này. Đó là chưa kể đến việc lãng phí nguồn lực đầu tư, nơi khách đến thì không đầu tư, nơi không cần thì lại đổ dồn vào.

“Nếu không chuẩn bị kỹ thì sự tăng trưởng cao về lượng khách khó có thể là sự tăng trưởng khỏe mạnh, khó có thể mang lại sự hài lòng cho khách hàng cũng như hiệu quả kinh tế tương ứng. Với mức tăng trưởng 30-50% thì rất đáng quan ngại bởi nguồn lực của chúng ta chưa sẵn sàng”, bà Bùi Viết Thủy Tiên, Giám đốc điều hành Công ty Asian Trails Co.,LTD, nói.

Vài ví dụ được đưa ra để chứng minh rằng nguồn lực chưa sẵn sàng là sự quá tải của một số cảng hàng không quốc tế và tình trạng kẹt xe, gây ảnh hưởng khách du lịch. Chẳng hạn, tại sân bay Cam Ranh, dù nhiều chuyến bay chở du khách từ Trung Quốc sang phải bay vào ban đêm vì ban ngày không đủ chỗ nhưng vẫn không đáp ứng hết nhu cầu của thị trường. Trong khi đó, tại TPHCM, do kẹt xe nên nhiều khách nước ngoài buộc phải cắt bớt chương trình tham quan để ra sân bay trước giờ khởi hành tới hơn ba tiếng đồng hồ (thì mới bắt kịp chuyến bay để trở về nhà). Nếu lượng khách cứ tăng trưởng mà những điểm nghẽn về hạ tầng không được giải quyết, khách sẽ cảm thấy phiền hà hơn, khó quay trở lại.

Nguồn nhân lực mong manh

Vấn đề khiến giới doanh nghiệp du lịch, khách sạn đau đầu nhất hiện nay là nguồn nhân lực. Trong lĩnh vực lữ hành, tỷ suất lợi nhuận tại nhiều công ty giảm hơn trước do cạnh tranh về giá trên thị trường chung và do chi phí, trong đó có chi phí lao động ngày càng tăng. Chi phí thuê lao động đã tăng từ 10-15% và dự báo sẽ còn tăng cao trong thời gian tới do thị trường thiếu nguồn cung.

Trong lĩnh vực khách sạn, vấn đề còn khó khăn hơn. Nhiều chủ đầu tư của các khách sạn, resort ở Đà Nẵng, Cam Ranh, Phú Quốc đang trong cuộc đua tìm kiếm người làm việc và lo lắng rằng, nếu lượng khách đột ngột tăng cao thì chưa chắc đã đem lại hiệu quả kinh doanh tương ứng bởi chi phí tăng thêm rất cao, đặc biệt là chi phí cho nguồn nhân lực.

Theo ông Quỳnh của Furama, việc tuyển nhân sự trong ngành khách sạn cực kỳ nan giải và Đà Nẵng là một trong những điểm nóng. Người làm việc đã khó tìm, phải đào tạo lại nhưng lại dễ mất vì các khách sạn mới mở sẵn sàng tăng lương gấp đôi để thu hút nhân lực của nơi khác.

“Ngày nay, để tuyển một bếp phó thì chúng tôi phải tuyển toàn quốc chứ chỉ miền Trung thì không tìm được người. Mặt bằng lương ở Đà Nẵng đã tăng gấp rưỡi hoặc gấp đôi tùy từng vị trí”, ông Quỳnh cho biết.
Để đảm bảo chất lượng dịch vụ xuyên suốt, resort phải chuẩn bị thêm 500-700 sinh viên từ các trường đại học ở Đà Nẵng để làm việc thời vụ, đặc biệt là trong dịp hội nghị APEC. Lượng nhân viên bao giờ cũng phải chuẩn bị cho công suất cao nhất để ngày vắng khách người lao động có thể làm việc dưới năng suất hoặc được nghỉ phép nhằm giữ hiệu quả làm việc cho những lúc khách đến đông.

“Nếu khách tăng cao đột ngột thì đơn vị quản lý có thể tăng lương để kêu gọi nhân viên làm thêm nhưng đây chỉ là biện pháp tình thế vì nhân viên cần thời gian nghỉ ngơi để tái tạo sức lao động. Biện pháp chính vẫn là phải có nguồn lực đủ mạnh, có dự phòng nhưng nguồn nhân lực trên thị trường hiện rất kém”, ông Quỳnh nói.

Thị trường đã có một số bài học về việc thiếu nguồn nhân lực dẫn đến người nước ngoài tham gia vào điều hành và dần khép kín nhiều dịch vụ ngay tại địa phương, tạo nên những “tour 0 đồng” khiến Nhà nước thất thu thuế, du khách phải trả giá tour thực sự rất đắt đỏ. Bài toán về nguồn nhân lực trên thị trường du lịch sẽ không thể giải trong thời gian vài tháng tới trong khi yêu cầu về tăng trưởng lại đang đến rất gần, nên đây sẽ là điểm yếu nhất trong chuỗi cung ứng dịch vụ.

Ông Phạm Hà, Giám đốc điều hành của Công ty Luxury, cho rằng có khả năng, trong thời gian tới, nước ta đón được một lượng khách quốc tế lớn vì hiện một số thị trường gần đang có nguồn khách lớn. Tuy nhiên, điều quan trọng không phải là 13 hay 15 triệu lượt khách mà là hiệu quả của sự tăng trưởng. Để hiệu quả thì phải có chính sách đi cùng, phải biết ngành du lịch cần và có thể đem khách nào về, ai phục vụ, thu được từ khách bao nhiêu và thu bằng cách nào. “Cho đến nay tôi chưa thấy có lời giải thỏa đáng cho từng câu hỏi. Việc tăng lượng khách có thể khả thi nhưng có tốt cho du lịch Việt Nam hay không thì cần được nhìn nhận lại dựa trên nguồn lực mà chúng ta đang có”, ông Hà nói.

Theo thesaigontimes.vn